Permacultuur

Permacultuur is een samengesteld begrip van de Latijnse woorden permanens (volhardend) en cultura (huishouden). Soms wordt het uitgelegd als een samentrekking van de Engelse woorden Permanent Agriculture of Permanent Culture . Het begrip is in de jaren 70 aan de universiteit van Tasmanië (Australië) ontwikkeld door Bill Mollison en David Holmgren, om een oplossing te vinden voor een groot aantal problemen, zoals verwoestijning en bodemerosie, die de industriële monocultuur landbouw met zich meebrengt, en dit door natuurlijke ecosystemen en traditionele kleinschalige voedselproductiesystemen te bestuderen. Aan de hand van de resultaten werd een methodologie ontworpen die functies vervult voor de mens, bijvoorbeeld voedselvoorziening, met de veerkracht van een natuurlijk ecosysteem. Het resultaat kan men een "ontworpen ecosysteem" noemen. Permacultuur onderscheidt zich van biologische landbouw, die zich ook baseert op ecologie, o.a. door het nadrukkelijk gebruikmaken van meerjarige planten (climax vegetatie) en het ontbreken van wisselteelt en jaarlijkse grondbewerkingen ('no-till' landbouw - Masanobu Fukuoka). Permacultuur heeft als ontwerpmethodologie een breder toepassingsgebied dan alleen voedselproductie. In de praktijk is permacultuur meestal gericht op kleinschalige zelfvoorzienende landbouw, terwijl biologische landbouw meer commercieel productiegericht is, en in dit opzicht tussen permacultuur en chemisch-industriële landbouw in staat.

Permacultuur gaat uit van drie ethische uitgangspunten:

1. Zorg voor de aarde: Alle ecosystemen moeten zich kunnen ontwikkelen.
2. Zorg voor de mensen: mensen moeten toegang hebben tot hetgeen nodig is voor hun voortbestaan.
3. Deel de overvloed: het in balans brengen van in- en output in een systeem

Verschillende permaculturisten hebben hun eigen ontwerpprincipes gepubliceerd. David Holmgren noemt er twaalf[1], waaronder: "Observeer en reageer", "Gebruik en waardeer hernieuwbare grondstoffen en diensten" en "Gebruik de randen en waardeer het marginale".

Fundamenteel in permacultuur zijn, naast de 3 ethische principes, systeemdenken en patronen.

Plant en dier

Een permacultuurontwerp begint met het nauwkeurig waarnemen en in kaart brengen van een locatie en de gebruikers ervan. In de zogenaamde 'sectoranalyse' worden abiotische factoren als licht, wind en neerslag onderzocht. Ook andere stromen van energie, mensen en materiaal worden in een sectoranalyse meegenomen. De 'zoneanalyse' geeft de tijd en energie weer die door de gebruikers wordt besteed op bepaalde afstand van het centrum van bewoning (huis). Patronen in bodem, vegetatie, dierenpopulaties, cyclische ontwikkelingen en dergelijke worden in kaart gebracht. Door slimme plaatsing van elementen, het vervullen van essentiële functies door meerdere elementen en het gebruiken van elementen met meerdere functies (biodiversiteit) wordt een ontwerp met optimale opbrengst en veerkracht gemaakt. Educatie van gebruikers is een essentieel onderdeel van een goed permacultuurontwerp. In landen als Nederland is het belangrijk om het permacultuurontwerp zo te maken dat er veel zon wordt ingevangen en dat sterke winden worden omgeleid. In droge landen worden de ontwerpen vooral gemaakt voor optimale wateropvang en -behoud.

Een typisch permacultuur-gebruik is mulchen door het bedekken van de zwarte grond met organisch materiaal. Door de grond te bedekken met materiaal als bladeren, stro, dode plantenresten, zaagsel, etc. kan er geen licht bij de grond komen waardoor onkruid minder snel ontspruit en minder snel groeit. Daarnaast houdt het dode organische materiaal goed vocht vast waardoor de bodem minder snel uitdroogt. In koude klimaten beschermt deze laag de wortels tegen vorstschade. Bovendien beginnen micro-organismen het dode organische materiaal te verteren en wordt dit omgezet in voedingstoffen voor de plant waar het omheen ligt. Mulchen heeft dus vele voordelen en het scheelt ook nog eens veel schoffelwerk.

Permacultuur is een erg breed begrip. Langere serieuze permacultuuropleidingen bevatten ook lessen over bijvoorbeeld sociale permacultuur. Dit betreft onder meer transitie-initiatieven, voorheen transition towns genoemd. Een ander voorbeeld is economie bekeken door een permacultuurbril. Bill Mollison, een van de grondleggers van de permacultuur, riep tijdens een permacultuur-ontwerpcursus in 1983 al: "And now we have to become bankers". Permacultuur betekent kijken naar het geheel, niet alleen het groene of alleen het economische, maar het geheel in samenhang bekijken en zo een onderdeel van de oplossing worden in plaats van een deel van het probleem.

In 1982 nodigde Sietz Leeflang van Stichting de Twaalf Ambachten Bill Mollison uit voor een reeks lezingen en workshops over permacultuur in Nederland. Samen ontwierpen ze een spiraaltuin op het terrein van De Twaalf Ambachten. In de jaren 90 hielden pioniers als Fransjan de Waard, Peter Peels, Marleen Kapteijn zich bezig met permacultuur. In 1995 startten Harald en Margit Wedig "Sualmana Permacultuur Tuinen", het oudste voedselbos van Nederland, in Limburg. Fransjan de Waard en Leo Bakx startten in 2000 een website voor "Permacultuur in Nederland en Vlaanderen" met regelmatige bijdragen van onder anderen Hans Carlier en Peter Bauwens. Ook bestond in die jaren de "Permacultuur Nieuwsbrief", onder redactie van Liesbeth Spoor en Ronald Oostendorp, met bijdragen van o.a. Malika Cieremans, die in 1999 een scriptie schreef en projecten startte met permacultuur en voedselbossen in gematigde streken. Rond 2003 begon Douwe Beerda met zijn website "Permacultuur Nederland" en ontstond de Permacultuurschool Nederland van Taco Blom en Ishi Crosby. Onder invloed van o.a. de Transition Towns-beweging, klimaatverandering, economisch/financiële en grondstoffencrisis is er een zeer divers landschap aan professionele permaculturisten ontstaan.

• Monocultuur
• Tikopia
• Pablo Servigne
• Voedselbos