Neolithicum op de Britse Eilanden

Het Neolithicum op de Britse Eilanden omvat de neolithische culturen in Engeland, Ierland, Schotland en Wales (circa 4000 tot 2500 v.Chr.).

Het late Neolithicum in Europa

De overgang naar het Neolithicum heeft zich hier veel later voltrokken dan in het Nabije Oosten. Hoewel het Neolithicum in de Benelux al ca. 5500 v. Chr. begonnen was, duurde het nog tot ca. 3700 v. Chr. voordat het neolithicum op de Britse eilanden begon. Waarschijnlijk vormde de zee een belemmering in geval van de Britse eilanden.

Silbury Hill , een van de grootste neolithische bouwwerken

Tijdens het voorgaande Mesolithicum leefden de inwoners van de Britse eilanden als jager-verzamelaars. Omstreeks 4000 v.Chr. vestigden zich kleine groepen migranten uit het vasteland van Europa welke nieuwe ideeën brachten.

De vroegste neolithische vondsten in Zuid-Engeland werden toegeschreven aan de zogenaamde Windmill Hillcultuur. Later onderzoek toonde aan dat deze echter uit een aantal verschillende culturen bestond, met verschillende invloeden van het vasteland. Naast vroege invloeden van de Chasseycultuur uit West-Frankrijk zijn ook invloeden van de Michelsbergcultuur uit Zuid-Nederland, België en het Rijnland zichtbaar. Ook de Rössencultuur zou hier een belangrijke rol gespeeld kunnen hebben.

De al gevestigde bevolking nam de nieuwe levenswijze geleidelijk over. Dit leidde tot een radicale verandering van de samenleving en het landschap. De Neolithische periode in de Britse eilanden wordt gekenmerkt door de invoering van landbouw en een sedentaire levenswijze. De vraag naar nieuwe landbouwgrond voor deze vroege agrarische gemeenschappen veroorzaakte een massale ontbossing, welke van het landschap permanent veranderde. Tegelijkertijd werden nieuwe types stenen werktuigen geproduceerd, zoals gepolijste stenen bijlen.

Het Neolithicum zag ook het begin van de bouw van diverse monumentale bouwwerken, vele van megalithische aard. De oudste van deze zijn de chambered cairns van het Vroeg-Neolithicum. In het Laat-Neolithicum ziet men de bouw van steencirkels opkomen, welke traditie zich tot in de Bronstijd voortzet.

Rond 2500 v.Chr. bereiken mensen van de klokbekercultuur de Britse eilanden, waarmee de kopertijd aanbreekt.