Jan Berchmans

Berchmans werd geboren in Diest, als oudste zoon uit een gezin met vijf kinderen. Zijn vader beoefende er het ambacht van lederbewerker, schoenmaker en schoenlapper. Jan verbleef tot zijn twaalfde jaar in Diest. Vanaf 1614 werd Berchmans dienstbode in Mechelen, waar hij ook het seminarie bezocht. In 1615 vervolgde Berchmans de studie aan het zojuist door de jezuïeten gestichte college in de stad. Het lag daarom voor de hand zijn nagestreefde priesterloopbaan binnen de jezuïetenorde voort te zetten. Hij trad in 1616 toe. Vervolgens werd hij voor een vervolgstudie in de filosofie naar Rome gestuurd. Hier overleed hij als gevolg van een longontsteking en dysenterie, nauwelijks 22 jaar oud.

Berchmans ligt begraven in de kerk van Sant'Ignazio in Rome. Hij werd op 9 mei 1865 zalig verklaard door paus Pius IX en op 22 januari 1888 door paus Leo XIII gecanoniseerd. Zijn feestdag werd op 26 november of 13 augustus ingesteld. Tegelijkertijd werd hij tot medepatroon van de studerende jeugd uitgeroepen (samen met Aloysius Gonzaga). De drie jong overleden jezuïeten Gonzaga, Stanislaus Kostka en Berchmans gelden ook als algemene beschermheiligen van de jeugd. Het proces van de zaligverklaring (heiligverklaring) was een moeizame weg. Er waren politieke en canonieke obstakels. Maar toen de Zichemnaar, pater Beckx, generaal werd van de heropgerichte orde van de Jezuïeten en de voormalige pauselijke nuntius, Mgr.Pecci verkozen werd tot paus Leo XIII kwam alles in een stroomversnelling. In 1888 werd hij de eerste officieel erkende heilige in zijn geboorteland. Zijn populariteit was groot tot de helft van de 20e eeuw.

In Brussel, Antwerpen, Diest, Genk, Avelgem, Mol en Malle is er een Sint-Jan Berchmanscollege, in Zonhoven en Puurs een Sint-Jan Berchmansinstituut en in Arendonk de Gemeentelijke Basisschool Sint-Jan, wat slaat op Berchmans. In 2015 werd het Sint-Jan Berchmanscollege in zijn geboortestad Diest opgenomen in een bredere scholengemeenschap, maar een van de campussen blijft nog steeds naar hem genoemd.

In Nederland is het Berchmanianum te Nijmegen naar hem vernoemd. Dit Rijksmonument uit 1929 was een college en kloosterverblijf van de Sociëteit van Jezus in de wijk Brakkenstein. Sinds oktober 2018 is Berchmanianum het academiegebouw van de Radboud Universiteit.

In het Belgische Borsbeek, Kwaadmechelen (gemeente Ham) en Mechelen is er ook een Sint-Jan Berchmansparochie. In Ninove heet de scoutsgroep Scouts Sint-Jan-Berchmans Ninove net zoals in Leuven en in Antwerpen is er ook nog de scoutsgroep IV Sint-Jan-Berchmans. Hun lokalen bevinden zich onder het Sint-Jan-Berchmanscollege. De in 1974 opgerichte AKABE-scoutsgroep in Aalst werd eveneens naar hem vernoemd.

Zijn hart wordt bewaard als relikwie in de Onze-Lieve-Vrouw van Leliëndaalkerk in Mechelen. Sinds enkele jaren is er ook een intense verering voor de heilige in de kathedraal in Shreveport, Louisiana in de Verenigde Staten. Het reliekschrijn met het hart van de heilige werd in 2016 voor enkele weken overgebracht naar Louisiana toen men de honderdvijftigste verjaardag van de wonderbare genezing van zuster Mary Wilson herdacht. Ook in Polen is er merkwaardige heropleving van de verering. In Gorskovie, aartsbisdom Chestokowa, gaan er jaarlijks verschillende plechtigheden door en in Polen wordt hij gepromoot als de patroon van de misdienaars en acolieten. Zijn geboortehuis in Diest (De Gulden Maen) werd in 2012 gerestaureerd en wordt nu gebruikt als weekkapel in het centrum van Diest.

• 
  Het graf van Jan Berchmans in de Sant'Ignazio te Rome
• 
  De Gulden Maene, geboortehuis van Jan Berchmans
• 
  Het altaar in de kapel
• 
  De tombe in het geboortehuis