IJmond

De huidige gemeente Beverwijk is op 1 mei 1936 ontstaan uit de gemeenten Beverwijk en Wijk aan Zee en Duin. Laatstgenoemde plaats is een eerdere samenvoeging van Wijk aan Zee en Wijk aan Duin. Het dorp Wijk aan Duin, dat ook wel Wijk-Binnen is genoemd, omvatte ook het Hofland en de Broekpolder of Wijkerbroek. Het voormalige Beverwijk kreeg op 11 november 1298 een stadprivilege (stadskeur of stadsrecht), waarmee het zich onderscheidde van het omringende ambacht dat "Die Wijc" werd genoemd. De stad Beverwijk ontstond uit een samenvoeging van het kerkdorp Sint Agathenkicha of St. Aagtenkerk en de handelsnederzetting of wijk die was ontstaan aan de oever van het Meer -later Wijkermeer genoemd-. De naam Beverwijk wordt voor het eerst vermeld in een charter van 19 juni 1276, gezegeld door graaf Floris V, waarbij het wordt toegestaan om in het ambacht van Gerard van Velsen wekelijks op dinsdag een markt te houden. Het is dezelfde Gerard waarvan algemeen wordt aangenomen dat hij graaf Floris V op 27 juni 1296 heeft vermoord. Maar terug naar de naam Beverwijk. Die stamt van Beuerhem, die vermeld staat in het goederenregister (ca. 955) van de Sint Maartenkerk te Utrecht. Het register is opgesteld aan de hand van originele charters uit de periode vóór jaar 857. In dat jaar vluchtte Hunger, de bisschop van Utrecht voor de Noormannen. De lijst is opgesteld om de eigendomsrechten te claimen van de kerk van Utrecht op de verspreid gelegen goederen, nadat de Noormannen waren verdwenen. In de lijst staat de plaats Beuerhem of Beuorhem vermeld. De naam Beuer of Bever is niet een verwijzing naar het dier de Bever (castor), maar een Germaanse naam. Het begrip "-hem" heeft de betekenis: "woning van...". De naam Beverhem betekent dan ook woning van heer Bever, de heer die de beschikking had over de nederzetting die hem toebehoorde, in casu Beverhem. De nederzetting is in andere handen overgegaan, maar de naam is in de volksmond blijven voortbestaan. Beverhem en drie andere plaatsen (Gisleshem, Hegginghem en Scupeldhem) worden gelokaliseerd in Midden-Kennemerland. Deze vier nederzettingen -waarvan de laatste wordt gesitueerd nabij de Schepelenberg of het Huldtoneel en Noorddorp onder Heemskerk- waren in handen gekomen van de persoon die Gutha heette. Hij heeft de kerk in zijn opdracht laten bouwen en voor de wijding aan de St. Maartenskerk te Utrecht geschonken, inclusief inkomsten uit tienden voor het beheer en onderhoud van de kerk. De vier gemeenschappen waren op dat moment in de beschikkingsmacht van één persoon, de heer Gutha, en moeten dan ook als één beheergebied worden beschouwd, nu ongeveer de gemeenten Beverwijk en Heemskerk tezamen, en vormden tezamen één parochie en ressorteerde onder de kerk van Velsen. Later zijn twee parochies ontstaan, waarvan de grenzen ongeveer overeenkomen met de huidige gemeentegrenzen van Beverwijk en Heemskerk.

De plaats Heemskerk is ontstaan uit het kerkdorp Heimettenkiricka of Emecekerke, de nederzetting Noorddorp nabij de Schepelenberg of het Huldtoneel, Heemskerk aan Duin of Heemskerkerduin. Ook de Heemskerker Broekpolder maakt deel uit van de gemeente. Het zijn geen afzonderlijke gemeenschappen geweest met eigen besturen, zodat deze gemeente vanaf het begin één bestuurlijke eenheid of gemeente heeft gevormd.

Ook Velsen is een gemeente die bestaat uit meerdere kernen, namelijk:

• Driehuis
• IJmuiden is een havenstad die is ontstaan rond de opening van het Noordzeekanaal 1 november 1876. De locatie nabij de sluizen groeide uit tot een vissersdorp dat nu Oud-IJmuiden wordt genoemd. Ten oosten daarvan is het huidige IJmuiden ontstaan in het gebied dat eertijds De Heide werd genoemd. De locatie iets verder naar het oosten, werd Velseroord genoemd. Daar bouwden de kanaalgravers hun schamele onderkomens.
• IJmuiden aan Zee is een nieuwe loot aan de stam van Velsen en ligt aan het strand van Velsen.
• Santpoort-Noord, is het oude Santpoort
• Santpoort-Zuid, voorheen de buurtschap Jan Gijzenvaart
• Velsen-Noord, oorspronkelijk Wijkeroog -genoemd naar een buitenplaats aldaar-, de locatie waar de Engelse ingenieurs en werknemers gevestigd waren tijdens de aanleg van het kanaal (1865-1876)
• Velsen-Zuid, het oude Dorp Velsen, Felison, Vellesan
• Velserbroek, de gemeenschap die is ontstaan door grootschalige nieuwbouw in de jaren ruwweg 1990-2005