Hofstade (Oost-Vlaanderen)
Hofstade is een dorp in de Belgische provincie Oost-Vlaanderen en een deelgemeente van de stad Aalst. De plaats ligt in de Denderstreek. Hofstade ligt net ten noorden van het stadscentrum van Aalst. De Molenbeek-Ter Erpenbeek mondt er uit in de Dender.
Deelgemeente in België .svg.png){kind=small} | |||
| |||
  | |||
| Situering | |||
| Gewest |  | ||
| Provincie |  | ||
| Gemeente | _vlag.svg.png){kind=small} | ||
| Fusie | 1977 | ||
| Coördinaten | 50° 58′ NB, 4° 2′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 6,59 km² | ||
| Inwoners (01/01/2007) | 5.703 (865 inw./km²) | ||
| Overig | |||
| Postcode | 9308 | ||
| Netnummer | 053 | ||
| NIS-code | 41002(B) | ||
| Oude NIS-code | 41029 | ||
Detailkaart | |||
 | |||
| |||
Wapenschild
Het wapenschild van Hofstade is uitgereikt op 29 april 1818 en licht aangepast op 1 september 1932. Het origineel specificeerde geen achtergrondkleur en geen kleur van de bek en de poten van de duif. Dit werd rechtgezet in 1932.
De betekenis van de duif op het wapenschild is niet gekend; er zijn geen historische zegels bekend van het gemeentebestuur. De duif is waarschijnlijk gekozen in 1813 - toen de vraag naar een wapenschild gesteld is - als een symbool voor vrede. Dit kan men ook afleiden uit de olijftak die de duif in de bek heeft.
Toponymie
Hofstade komt van het woord hofstede. Dit is een ietwat verouderd woord voor een boerderij met gronden eromheen, eventueel afgeschermd met een omheining.
In Vlaams-Brabant is er het gelijknamige Hofstade dat sinds 1977 een deelgemeente vormt van Zemst.
Geschiedenis
De oorsprong van het dorp Hofstade is terug te leiden tot een nederzetting die twee eeuwen voor Christus werd gesticht, toen de oorspronkelijke Keltische bevolking werd verdreven en vermengd met Nerviërs, die van over de Rijn trokken. Een kleine nederzetting bevond zich in deze periode aan de vondelbeek aan de zuidelijke voet van de Steenberg. Wellicht waren het een paar kleine hoeven. Urne- en beenderbrandgraven getuigen van hun bestaan.
In de Romeinse periode, meer bepaald rond het jaar 50 na Christus, bestond er op dezelfde plaats een nederzetting met een tempeltje op de top van de Steenberg. Dit dorpje had wellicht reeds een aantal winkeltjes en het tempeltje op 'fanum' werd niet alleen bezocht door de dorpsbewoners, maar ook door bedevaartgangers. De offerkuilen die er zijn aangetroffen getuigen daarvan.
De tempel werd door brand vernietigd, en in het jaar 150 werd er een nieuwe tempel opgetrokken naar Keltische traditie. Een luxueuze villa van 9 bij 20 meter met centrale verwarming dateert van dezelfde periode.
Bij de Frankische landinname werden de eerst de ontboste kouters in gebruik genomen. Een Frankische nederzetting bevond zich in de buurt van waar tegenwoordig de Blekte ligt. Aan de Keizer (aan het einde van de Molenkouter) bevond zich indertijd het landgoed van de familie Hasso, later het hof van Essegem.
Vanaf de twaalfde eeuw werden er duchtig gronden ontbost en in cultuur gebracht. Hoeven, verspreid over het grondgebied, kwamen gedurende de middeleeuwen tot stand. Uit deze periode dateren het Koningshof (verdwenen in 1400), het Reutelhof, het Hof te Ginderneder, het Hof te Kokenen, Hof te Wachene, Hof ten Bos en Hof ter Beke (het Gooiken, waarvan de grachten recent gedempt werden). Er waren ook twee kastelen: het Kasteel ten Bos op de Kamdries (tweede deel Zijpstraat) en het Kasteel te Wachene, wat in 1468 het eigendom was van Gelein vuter Swane, hoogbaljuw van Aalst.
Op de Molenbeek stonden twee middeleeuwse watermolens: de Middelmolen op de Molenkouter en de Overmolen op de Blekte, en één op de Dender: de Nedermolen of Kerkhofmolen. In 1384 werd er een nieuwe windmolen gebouwd op het Weiveld waar reeds eerder een molen stond. De plaatselijke benamingen met 'Kam' verwijzen naar de middeleeuwse brouwerijen: de Kamdries, genoemd naar een brouwerij verbonden aan het hoften Bos, de Merenpraetkam en de Kammeers, nabij de huidige Kammenstraat.
Op 1 januari 1977 werd Hofstade een deelgemeente van Aalst.
Bezienswaardigheden
Onze-Lieve-Vrouwekerk
De parochiekerk van Hofstade is gewijd aan Onze-Lieve-Vrouw en kent een lange bouwgeschiedenis met twee belangrijke vergrotingen. Er is waardevol meubilair en een aantal kunstvoorwerpen.
Architectuur
De kerk bestaat uit het middenschip met twee zijbeuken van vijf traveeën, een vieringtoren, twee transeptarmen en een koor. Boven het uurwerk op de toren, staat het jaartal 1770. Aangebouwd zijn aan de zuidoostkant een traptoren, de zogenaamde Barbaratoren, in een hoek gevormd door een transeptarm. Tegen elke transeptarm is een sacristie gebouwd.
Het koor, het oudste gedeelte van de kerk in vroeg gotische stijl, gaat terug tot in de dertiende eeuw en werd in de vijftiende eeuw en later veranderd en uitgebreid. Uit de laatste periode dateren de transeptarmen en de toren. Het gebouw werd meermaals vernield door de Geuzen en ook door natuurgeweld liepen toren en dak meer dan eens schade op.
Een gedenksteen in de kerk uit 1749 herinnert aan een verbouwing van het koor en de afwerking van de zijbeuken.
In 1875 werd de kerk aanzienlijk vergroot en werd het koor in zijn oorspronkelijk vroeg-gotische stijl herbouwd. De zijbeuken en het middenschip bleven tot dan toe onder één bedaking.
De kerk werd een laatste maal vergroot in 1897. Hierbij verdwenen de restanten van de vroeg-gotische kerk: de vensterkruisen (monelen) van twee ramen en de schoren van de kroonlijst onder de goot. Bij de verbouwingen werd in de eenvoudige neogotische westgevel de gotische deuromlijsting uit de vijftiende eeuw hergebruikt.
Interieur
Het kerkinterieur dateert midden achttiende eeuw en is voorzien van kwaliteitsvolle interieurelementen. De inrichting van het hoogkoor en de transeptarmen zijn eind negentiende eeuw aan de neogotische smaak aangepast. Er staan drie altaren, twee koorbanken (1898), zes biechtstoelen en een Van Peteghem-orgel (1762). De preekstoel (1820) is een kunstwerk van Jan-Frans van Geel, en domineert de aanblik van het middenschip.
Omstreeks 1920 werd de kerk bevloerd met zwarte en witte marmeren vloertegels, met ster- en andere motieven.
Artistiek en historisch waardevol is het gotische eikenhouten beeld dat Christus met de rietstok voorstelt, daterend uit omstreeks 1420. In de sacristie worden enkele zeer waardevolle kunstschatten uit de zeventiende en achttiende eeuw en textielvoorwerpen bewaard.
Het kerkhof
De kerk is omgeven door het oude kerkhof, beplant met enkele hulststruiken en sierlijk gesnoeide taxusbomen. Enkele merkwaardige historisch belangrijke oude grafzerken bleven bewaard. Ze staan opgesteld tegen de gevels. Aan de westelijke gevel hangen twee gedenkplaten ter herinnering aan de slachtoffers uit de Eerste Wereldoorlog. De zandstenen kerkhofmuur die volledig rond de kerk loopt, werd heropgebouwd in 1858. In 1950 werd de roepsteen aan de kerkhofmuur verplaatst om plaats te maken voor het oorlogsmonument ter herinnering aan de slachtoffers van beide wereldoorlogen. Het monument staat naast de vrijheidsboom, geplant ter herinnering aan de wapenstilstand in 1918. Kerk en kerkhofmuur zijn sinds 1974 samen een beschermd monument .
Toerisme
Door dit dorp loopt onder meer de fietsroute Denderende steden.
Sport
In Hofstade speelt de club KSC Wilskracht Hofstade.
Bekende inwoners
Bekende personen die geboren, woonachtig zijn of waren in Hofstade of een andere significante band met het dorp hebben:
- Jozef Bessems (1890 - 1969), ondernemer
Externe links
 | Plaatsen in de stad Aalst | _wapen.svg.png){kind=small} |
|---|---|---|
|
Deelgemeenten: Aalst · Baardegem · Erembodegem · Gijzegem · Herdersem · Hofstade · Meldert · Moorsel · Nieuwerkerken | ||