Blootsvoets

In het christendom zijn er een aantal verwijzingen en gewoontes omtrent blote voeten. In de Bijbel vindt Mozes een brandende struik, waarna hem door de Heer wordt ontboden zijn schoenen uit te doen omdat hij op een heilige plaats staat.[9] De heiligheid van plaatsen waar God aanwezig is wordt ook aangehaald in de passages Exodus 30:18-21[10] en Jozua 5:15.[11] Sommige christelijke kerken beoefenen bedevaartstradities op blote voeten, zoals het 's nachts beklimmen van de Croagh Patrick in Ierland.[12][noot 1] Het wassen van voeten, zowel ceremonieel als onder normale omstandigheden, wordt geassocieerd met nederigheid in het christendom. Volgens het Nieuwe Testament waste Jezus Christus de voeten van zijn discipelen om hen te dienen tijdens het Laatste Avondmaal. Christenen die tegenwoordig voetwassing beoefenen, doen dit om hen dichter bij Jezus te brengen en hen een gevoel te geven van nederigheid en dienstbaarheid. Rooms-katholieken tonen hun respect en nederigheid voor de paus door zijn voeten te kussen.

Onschoeiden (Latijn: Discalceati of Excalceati,[noot 2] beide met de betekenis zonder schoenen), is een aanduiding voor kloosterorden van de rooms-katholieke kerk waarvan de leden op blote voeten, sandalen van stro of leer, of klompen lopen. De gewoonte om ongeschoeid te leven werd geïntroduceerd door Franciscus van Assisi voor mannelijke kloosters en door Clara van Assisi voor vrouwelijke kloosters. Op blote voeten lopen werd een officiële kloosterpraktijk sinds Theresia van Ávila het in 1560 aan de Ongeschoeide Karmelieten voorschreef. De strengere stromingen van de bedelmonniken namen dit teken van armoede en zelfverloochening over. In eerste instantie alleen de Observantijnse Franciscanen en de Arme Claren, waarna de Karmelieten, de Mercedariërs , de Passionisten, de Servieten en de Trinitariërs volgden.[13] Als reden wordt het verzoek van Jesus aan de discipelen om "geen reistas, geen extra kleren en geen sandalen"[14][15] mee te nemen gebruikt. Tegenwoordig dragen de monniken en nonnen van ongeschoeide kloosters sandalen. Op een aantal feestdagen zoals paaszondag dragen sommige leden van de ongeschoeide kloosters, zoals bijvoorbeeld de perdoni in tarante geen schoenen.

In het jodendom zijn er veel verwijzingen naar het dragen of niet dragen van schoenen te vinden. Net zoals bij de bijbel is het verhaal van Mozes en de brandende struik in de Thora te vinden. Dit wordt opgevat als het belang van het niet dragen van schoenen op een heilige plaats. Het uitdoen van schoenen en het element van blote voeten wordt ook gevonden in halacha. Als een persoon de Tempelberg betreedt - de heiligste plek in het jodendom, is er een halachisch verbod om schoenen te dragen.[16] Ook geld er een verbod op het dragen van schoenen voor de kohaniem als ze het podium in de synagoge betreden voor het zeggen van de priesterzegen. Dit is een van de negen edicten die Jochanan ben Zakkai vaststelde.[17] Het is gebruikelijk in het jodendom en in sommige christelijke stromingen om op blote voeten te lopen als men in de rouw verkeerd.[8] Als redenering wordt de passage 15:30 uit 2-Samuel gebruikt.[18]

Op blote voeten lopen wordt gezien als een van de ongemakken van Jom Kipoer; "het is verboden te eten, te drinken, te wassen, zich te zalven, sandalen aan te trekken of geslachtsgemeenschap te hebben.".[19] Dit verbod is ook van toepassing tijdens Tisja Beav.[20] Sommige van de rishoniem waren echter van mening dat de chazal alleen leren schoeisel bedoelden, en dat schoeisel van andere stoffen wel toegestaan zou zijn. Dit heeft als gevolg dat het lopen op blote voeten tijdens deze feestdagen tegenwoordig minder voorkomt en dat er vaak gekozen wordt voor schoeisel van stof of kunststof.

In de islam zijn verschillende religieuze verwijzingen te vinden met betrekking tot niet dragen van schoenen om nederigheid te tonen. Ook in de Koran, in Taha 11-12, wordt Mozes verteld zijn schoenen uit te doen om nederigheid te tonen.[21] In hadith 4148 wordt een heerser gevraagd waarom hij geen schoeisel draagt. Hierop antwoord hij dat de profeet ons bevolen heeft soms ongeschoeid te zijn.[22]

Iedereen die een moskee bezoekt, wordt geacht hun schoenen uit te doen bij de ingang. Men moet de moskee betreden met hun rechtervoet.[23] Van moslims wordt tevens verwacht dat ze altijd de linkerschoen als eerste uitdoen en de rechterschoen als laatste. Bij het vertrekken moeten ze de rechterschoen als eerste aantrekken en de linkerschoen als laatste. Voor het gebed is het de gewoonte om eerst kort het lichaam ritueel te wassen om zo het lichaam en de geest te reinigen. Dit heet de Woedoe. Een van de onderdelen hiervan is het wassen van de voeten, drie maal per voet, beginnend bij de rechtervoet.[24] De voorkeur voor rechts is, net zoals in het christendom, en in het jodendom, een veel voorkomend thema.

In Thailand loopt meester Jinshen, een boeddhistische monnik, 20 kilometer per dag op blote voeten als herinnering aan anderen die een materieel leven nastreven om zich te beschermen en zich zorgen te maken om moeder natuur. Hij verklaart dat hij dit doet om de boeddhistische regels te volgen, de mensen naar het pad van deugd te leiden en zijn boeddhistische geest te ontwikkelen.[25] Schoenen behoren niet tot de standaard kleding van een monnik (Kasaya) die bestaat uit een gewaad met drie lagen. Boeddhisten kunnen wel schoenen dragen indien deze geschonken worden aan de monnik. Om ervoor te zorgen dat monniken in koudere periodes voorzien zijn van schoeisel krijgen ze teenslippers of simpele laarzen geschonken door het klooster. Dit laatste wordt dan betaald door de financiële donaties van tempelbezoekers.

In het hindoeïsme is een persoon die een hindoeïstisch gebedshuis of tempel binnengaat verplicht zijn schoenen uit te doen en het gebouw op blote voeten te betreden. Rekken voor het opbergen van schoenen worden meestal bij de ingang van het gebouw geplaatst.[26] Hindoes tonen ook liefde en respect voor ouderen zoals ouders, grootouders, oudere familieleden, leraren, heiligen en goeroes door zijn blote voeten aan te raken terwijl men buigt in een ritueel genaamd Charanasparsha, wat een vorm is van pranama. Dit wordt vooral gezien in tempels tijdens darshan. De hindoes oefenen ook respect uit door op blote voeten rond het Mahatma Gandhi-monument te lopen.[8] Zowel koning Willem Alexander[27] als voormalig president George W. Bush[28] en paus Johannes Paulus II[29] hebben hem deze eer bewezen.

Tijdens het Japanse rijk en in pre-koloniaal Afrika, was het verwijderen van de schoenen in het bijzijn van een persoon uit de hogere klasse een teken van nederigheid, ondergeschiktheid en een houding vergeleken met hun status.[8]

Voor Australiërs, vooral jongeren, is het gebruikelijk om op blote voeten te lopen op openbare plaatsen, vooral tijdens de zomer.[30] In de zomer van 2012 lanceerde McDonald's een reclamecampagne waarin de klanten op blote voeten over de parkeerplaats liepen.[31] In sommige landelijke en afgelegen gebieden, zoals het Noordelijk Territorium, Rose Bay, Queensland en vele van de eilanden, gaan studenten vaak op blote voeten naar school. Op Lord Howe-eiland heeft het Lord Howe-eilandbestuur aangegeven dat leerlingen van de door de overheid geleide Lord Howe Island Central School op blote voeten naar school mogen gaan als onderdeel van de "eilandlevensstijl" en als "gemeenschapsmiddel".[32]

In 2010 is een Amerikaanse academicus een baan misgelopen nadat ze haar kritiek had geuit over de blote voeten van de lokale bevolking in een krantenartikel. De docent beschreef de openbare schoenloosheid van Nieuw-Zeelanders als "… niet alleen achterlijk en onbeschaafd, maar gevaarlijk onhygiënisch en weerzinwekkend voor Noord-Amerikanen"[33] als reactie op een artikel dat de spot dreef met een geen-schoenen-geen-servicebeleid in Texas.[34] In 2012 schreef een reisschrijver voor The New York Times dat het aantal Nieuw-Zeelanders op blote voeten in het openbaar, inclusief winkels, "behoorlijk opvallend" was.[35][36] Veel expats in Nieuw-Zeeland zijn verrast hoeveel mensen, van alle rassen en klassen, op blote voeten dagelijks zaken doen.[37]

Vuurlopen is een ritueel waarbij mensen op blote voeten over gloeiende kolen of stenen lopen. De vuurloop is een eeuwenoud ritueel dat vandaag nog steeds op verschillende plaatsen in de wereld wordt beoefend, en waarvan een van de vroegst bekende verwijzingen, de Tandya Mahabrahmana, teruggaat tot de ijzertijd van India, circa 800 v.Chr.[38][noot 3] Vuurlopen wordt tegenwoordig nog steeds gebruikt als overgangsritueel, een test van iemands kracht en moed, en in verschillende religies om iemands geloofskracht te testen. Tegenwoordig wordt vuurlopen vaak gebruikt bij bedrijfs-, teambuilding- en zelfhulpworkshops als een oefening om zelfvertrouwen op te bouwen en de groepsdynamiek te verbeteren.[8] De moderne fysica heeft dit grotendeels ontkracht; bij een korte contacttijd is er geen of weinig kans op verbranding. Dit komt doordat houtskool en steen een slechte warmtegeleider is.[39]