Bifobie
Bifobie is de afkeer voor biseksualiteit en biseksuelen, zowel in een groep als individueel. Iedereen kan, ongeacht seksuele voorkeur, bifobie ondervinden of doen voortduren. Bifobie is een bron van discriminatie tegen biseksuele personen en kan gebaseerd zijn op negatieve stereotypering alsmede irrationele angst.
Woordafleiding en gebruik
Bifobie is een kofferwoord, afgeleid van het woord homofobie. Het is een samenstelling van het voorvoegsel bi- (wat ‘twee’ betekent) en de radix –fobie (van het Griekse phóbos, wat ‘angst’ betekent). Bifobie behoort samen met transfobie, en homofobie tot een groep woorden die gebruikt worden om discriminatie en intolerantie tegen lhbt'ers aan te duiden. Bifobie is geen fobie zoals gebruikt in klinische psychologie (namelijk een angststoornis) maar is in gebruik gelijk aan bijvoorbeeld xenofobie.
Stereotypering
Een belangrijke vorm van bifobie is de negatieve beeldvorming en stereotypering van biseksuelen. Deze stigmatisatie onderscheidt zich van de homofobie, hoewel bifobie en homofobie ook eigenschappen delen. Het hetero-seksistische idee dat seksuele voorkeur voor personen van hetzelfde geslacht (hetgeen een onderdeel is van biseksualiteit) niet ‘echt’ is, is namelijk zowel voor biseksuelen als homoseksuelen schadend.
Ontkenning
De ontkenning van biseksualiteit stamt af van een binair beeld van seksualiteit. Dit beeld houdt in dat personen maar op één geslacht kunnen vallen en dus of heteroseksueel, of homoseksueel zijn. In die zin kan biseksualiteit niet bestaan, en zijn mensen die beweren biseksueel te zijn ofwel homoseksuelen die nog ‘in de kast’ zitten,[1] of hetero’s die met hun seksualiteit experimenteren. Dit binaire perspectief creëert ook het idee dat iemand alleen biseksueel kan zijn als zij zich in gelijke mate tot beide geslachten aangetrokken voelen.[2][3] Stelregels als “Gay, straight, or lying” illustreren deze dichotome ideeën over seksuele oriëntatie.[3] Discriminatie door middel van ontkenning komt vaak vanuit van heteroseksuele gemeenschappen, maar eenzelfde soort gedachtegang is ook in homoseksuele gemeenschappen niet onbekend. In sommige homoseksuele gemeenschappen worden mensen die zich als biseksueel identificeren gezien als mensen die heteroseksuele onderdrukking te proberen ontsnappen en worden ze daarom gewantrouwd. Het idee is dat biseksuelen, omdat ze zich ook aangetrokken voelen tot mensen van het tegenovergestelde geslacht, aan homofobie te proberen ontkomen.[4] Zodoende vindt negatieve beeldvorming plaats van biseksuele personen als besluiteloos, onzeker,experimenterend, of alsof ze alleen een fase doormaken.[5] Biseksuele mannen en vrouwen ervaren verschillende stereotypering. Vaak wordt biseksualiteit bij vrouwen eerder geaccepteerd dan bij mannen, omdat bij vrouwen biseksualiteit wordt gezien als aantrekkelijk of verleidelijk. Hieraan ondervinden biseksuele mannen negatieve consequenties, aangezien hun seksualiteit wordt ontkent, maar ook biseksuele vrouwen ondervinden de negatieve effecten van de hyperseksualisering van hun seksuele identiteit.[6] Vooral biseksuele vrouwen zijn eerder slachtoffer van seksueel geweld, aangezien ze getypeerd worden als sletterig, makkelijk of nymfomaan. In Nederland is 33% van de biseksuele vrouwen slachtoffer geweest van seksueel geweld, en ervaren 75% van de bi vrouwen ongewenste opmerkingen en aanrakingen tegenover 66% van de lesbische vrouwen.[7]
Promiscuïteit
De associatie tussen biseksualiteit en promiscuïteit stamt van de negatieve stereotypering van de biseksueel als een mentaal of sociaal instabiel persoon voor wie een seksuele relatie met slechts vrouwen of slechts mannen niet genoeg is. Deze stereotypes zouden kunnen komen van de culturele veronderstelling dat mannen en vrouwen zo verschillend zijn dat aantrekking tot het ene geslacht compleet anders is van aantrekking tot het andere geslacht, en de veronderstelling dat het uitkomen voor een bepaalde seksuele voorkeur of verlangen noodzakelijk zal leiden tot een poging dit verlangen te bevredigen. Zodoende bestaat er een sociaal stigma dat biseksuele mensen eerder vreemdgaan of dubbele levens leiden.[8]
Mentale en seksuele gezondheid
Bifobie heeft verschillende gevolgen voor de mentale en lichamelijke gezondheid van biseksuelen. In de Verenigde Staten heeft onderzoek aangewezen dat biseksuelen zich vaak gevangen voelen tussen de binaire homo/hetero verdeling. Biseksuelen voelen zich daardoor vaker onzeker of voelen druk een kant te kiezen. Dit kan leiden tot depressie.[9] In Nederland is bekend dat psychische klachten, geïnternaliseerde bifobie en eenzaamheid vaker voorkomen bij biseksuele jongvolwassenen dan bij homoseksuele en heteroseksuele jongeren.[10] Zowel biseksuele jongeren als volwassenen zijn een risicogroep met betrekking tot zelfmoordpogingen. Van de vrouwen met biseksuele gevoelen heeft 14% een zelfmoordpoging gedaan, tegenover 10% van de lesbische vrouwen.[7] Er bestaat een stereotypering dat biseksuelen SOA’s verspreiden. Vooral biseksuele mannen worden ervan beschuldigd SOA’s (met name HIV/aids) vanuit de homo gemeenschap te verspreiden in de heteroseksuele gemeenschap.[6] Het stigma dat bestaat rond biseksualiteit en geslachtsziektes kan er echter toe leiden dat biseksuele mensen zich eerder seksueel riskant gedragen en zich ervoor schamen als ze een geslachtsziekte hebben opgelopen.[11] In Nederland komen SOA’s en HIV relatief vaak voor onder biseksuele jongeren.[7]
‘Bisexual erasure’
‘Bisexual erasure', of ‘biseksuele uitwissing’ (ook wel ‘biseksuele onzichtbaarheid’), is de neiging biseksualiteit te negeren, ontkennen, of opnieuw uit te leggen in de geschiedenis, academisch onderzoek of de media.[12] De meest extreme vorm van biseksuele uitwissing is het ronduit ontkennen van het bestaan van biseksualiteit.[13] Biseksuele uitwissing kan een vorm van bifobie zijn, al is vijandelijkheid of afkeer tegenover biseksualiteit niet per se nodig en kan biseksuele uitwissing ook ongemerkt of onbedoeld voorkomen. Biseksuele uitwissing komt vaak voor in sociale situaties en kan worden herkend in de mate waarin sociale discriminatie tegen biseksuelen wordt geaccepteerd. Bijvoorbeeld de gewoonte om grappen over biseksualiteit toe te laten waar deze met betrekking tot homoseksualiteit onacceptabel zouden zijn. Een andere manier waarop dit gebeurd is het stellen van opdringerige en intieme vragen over iemands biseksualiteit waar dit voor monoseksualiteit niet gepast zou zijn.[14][15]
Monoseksisme
Monoseksisme is het geloof dat monoseksualiteit (exclusief homoseksueel of exclusief heteroseksueel) de enige juiste seksualiteit is, en dat biseksualiteit of andere non-monoseksuele oriëntaties niet rechtmatig zijn.[16] Monoseksisme is grotendeels gelijk aan bifobie.[17] Monoseksisme is nauw verbonden met het idee dat seksualiteit binair verdeelt is. Dit idee werd betwist door Alfred Kinsey, die de beroemde Kinsey-schaal ontwikkelende en seksualiteit verdeelde op een schaal met 7 punten, met 0 als uitsluitend hetero, en 6 als uitsluitend homo.[18]
Intersectionaliteit
Onderdrukking door bifobie kan verergerd en beïnvloed worden door de combinatie met andere onderdrukkende factoren met betrekking tot bijvoorbeeld etniciteit of genderidentiteit.[19] Een perspectief dat verschillende van deze factoren in overweging neemt noemen we intersectioneel. De intersectionaliteit van seksuele identiteit en genderidentiteit is complex. Nog al eens worden biseksuele activisten ervan beschuldigd de binaire genderverdeling te benadrukken en te onderhouden, en daarbij transgenderisme te onderdrukken. Dit idee stamt van de opvatting dat biseksuele personen zich alleen aangetrokken voelen tot twee (‘bi’) geslachten, en dus per definitie binair denken (iets waar transgender activisten zich juist tegen verzetten). In de meeste lhbt-bewegingen is dat idee inmiddels niet meer relevant, en wordt biseksualiteit gedefinieerd als de aantrekking tot meerdere geslachten of de aantrekking tot zowel het eigen, als andere geslachten.[6][20] Transgender biseksuele personen ervaren echter nog steeds de negatieve gevolgen van het idee dat hun identiteit per definitie tegenstrijdig is en ervaren daarom een unieke vorm van bifobie.[6]
Bifobie in Nederland
In Nederland wordt regelmatig onderzoek gedaan naar de houding van Nederlanders tegenover LHB-individuen en gedrag, alsmede de ervaringen van LHB-individuen.
Houding
In Nederland wijst ongeveer de helft van de bevolking de stellingen af dat biseksuelen “er nog niet uit zijn wat hun seksuele voorkeur is” of dat ze “niet in staat zijn een monogame relatie te hebben.”[10] Over het algemeen staat men in Nederland positief tegenover biseksualiteit, al geeft een hoog percentage aan nog nooit over vooroordelen tegenover biseksuelen te hebben nagedacht.[10] Jongeren hebben vaak een negatief beeld van biseksualiteit, ze zien het als aandachttrekkerij bij meiden en als onzichtbaar bij jongens.[7]
Ervaring
Biseksuelen in Nederland ervaren eerder dat ze zich onveilig voelen thuis en in de privésfeer dan heteroseksuelen. Biseksuelen hebben vaker te maken met respectloos gedrag van bekenden en met cyberpesten.[21] Biseksuelen zitten ook vaker in de kast. Vooral veel biseksuele mannen (50%) houden hun seksualiteit geheim, tegenover 3% van de homoseksuele mannen. Van de biseksuele vrouwen houdt 14% hun voorkeur geheim, tegenover 2% van de lesbische vrouwen. Biseksuele jongeren verbergen vaker hun seksualiteit en hebben een lagere zelfacceptatie.[10]
Bronnen, noten en/of referenties
|
