Seksuele geaardheid

De Nederlandse algemene wet gelijke behandeling gebruikt de term gerichtheid. Volgens de toelichting van de regering omvat het begrip gerichtheid naast de gevoelens en voorkeuren van een persoon ook concrete uitingen, zodat het begrip gerichtheid—en dus ook de bescherming tegen onderscheid—ruimer is dan voorkeur en geaardheid.

Het handvest van de grondrechten van de Europese Unie verbiedt in artikel 21 elke discriminatie op grond van seksuele geaardheid.

Normaal gesproken zijn er vier hoofdgroepen waarin de seksuele geaardheid van een persoon kan worden onderverdeeld:

• heteroseksualiteit, waarbij men romantisch en seksueel aangetrokken is tot mensen van het andere geslacht;
• homoseksualiteit, waarbij men romantisch en seksueel aangetrokken is tot mensen van hetzelfde geslacht;
• biseksualiteit, waarbij men romantisch en seksueel aangetrokken is tot mensen van hetzelfde en van het andere geslacht;
• aseksualiteit, waarbij seksuele verlangens ontbreken. Romantische gevoelens zijn soms wel aanwezig; dan kan men van romantische geaardheid spreken.

Menselijke seksualiteit wordt vaak als een continuüm beschouwd. Een voorbeeld is de Kinsey-schaal uit 1948, met aan beide uiteinden hetero- en homoseksualiteit en biseksualiteit in het midden. Aseksualiteit wordt in deze schaal ook meegerekend, maar krijgt een plaats buiten het continuüm. Andere vormen plaatsen aseksualiteit soms op een verticale as, tegenover de horizontale as van de oriëntatie.

Deze indeling wordt echter ook bekritiseerd, omdat zij alleen rekening zou houden met het binaire geslachtsmodel; interseksecondities en mensen die zich non-binair voelen worden buiten beschouwing gelaten. Daarom wordt wel gepleit voor het gebruik van de termen androfilie en gynefilie, waarbij de nadruk ligt op de sekse van de personen tot wie men zich aangetrokken voelt, ongeacht de eigen sekse: een androfiel valt op mannen, een gynefiel valt op vrouwen. Deze indeling androfiel/gynefiel wordt echter nauwelijks gebruikt.

Verwant aan biseksualiteit is ook het begrip panseksualiteit. Anders dan biseksualiteit wordt begrepen dat zij die panseksueel zijn hun oriëntatie als “blind voor gender” ervaren. Er is echter een zekere overlap tussen beide oriëntaties.

De groep mensen die zich als queer identificeert, wil zich vooral afzetten tegen de binaire indeling man/vrouw, homo/hetero.

De discussie over het ontstaan van de individuele seksuele geaardheid ofwel seksuele identiteit is vrij beladen. Het gaat hierbij om de vraag of de geaardheid aangeboren of tijdens het leven verworven is. In de psychologie wordt deze tegenstelling ook wel nature (aangeboren) versus nurture (verworven of aangeleerd) genoemd. De meeste wetenschappers nemen aan dat geaardheid voornamelijk nature is, omdat de geaardheid constant is.

Volgens onderzoek van de Nederlander Dick Swaab in 1990 zouden er kleine verschillen te zien zijn in de hersenhelften van heteroseksuelen en homoseksuelen.[2] Zweeds onderzoek, gepubliceerd in 2006, liet zien dat bij homoseksuele mannen en vrouwen de hersenhelften even groot zijn, terwijl bij heteroseksuelen van beide geslachten de rechterhersenhelft iets groter is dan de linker.

Sommige wetenschappers vermoeden op basis van scans van hersenen dat door opvoeding, maatschappij, vorming, cultuur, et cetera op latere leeftijd een voorkeur gevormd kan worden voor een bepaald geslacht. Dit zou losstaan van de aangeboren geaardheid.

• (en) Overview of Sexual Orientations