Victor Besme

Victor-Jean-Constant Besme was een zoon van Léopold Eloi Besme (1795-1858) en Virginie Lejeune (1797-1867). Hij trad op 34-jarige leeftijd, in Luxemburg, in het huwelijk met Marie Catherine Mersch (1841-1910). Uit deze gemeenschap werden vijf kinderen geboren: drie meisjes en twee jongens.

Victor’s vader was een industrieel in de regio van Klabbeek. Hij stond aan het hoofd van een ijzergieterij die de voorloper was van de onderneming Forges de Clabecq. Teneinde zijn bedrijf voor faling te behoeden, ging vader Léopold in 1828 een vereniging aan met Edouard Goffin et Nicolas Warocqué. Maar, in weerwil van de nieuwe vereniging, ging zijn kapitaal teloor en was hij genoodzaakt naar Brussel te verhuizen om er werk te zoeken voor het levensonderhoud van zijn gezin. Dit voorval liet blijvende sporen na op de jonge Victor en veroorzaakte voor hem een echte obsessie voor studie en werk: in zijn ogen het enige middel om zich een waardig sociaal statuut te verzekeren.

Kapel van Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaart, Merksplas.

Kapel van Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaart, Merksplas.

Gebouw van de Peter-de-Grotebron in Spa.

Gray-Kroonbrug in Elsene.

Op achttienjarige leeftijd slaagde Victor in het examen van landmeter en op zijn twintigste solliciteerde hij om inspecteur der wegen (Frans: ‘’inspecteur-voyer’’) te worden. Dit ambt was ingesteld met als doel een coherente stadsontwikkeling te bewerkstelligen in Brussel en omgeving. Victor Besme verving vanaf 1858 Charles Versluys voor die functie en in 1859 werd hij benoemd.

In de 19-de eeuw was de titel van architect niet beschermd. Doordat Victor Besme de bouwkunst beheerste, kon hij als bouwmeester fungeren en ontwierp hij een aantal gebouwen, onder meer de Sint-Gilliskerk in de gemeente Sint-Gillis. Tevens maakte hij plans voor de ontwikkeling van nieuwe wijken, watervoorziening en openbaar vervoer. Zo maakte Victor Besme destijds onder meer een ontwerp voor een bovengrondse Noord-Zuid-treinverbinding.

Besme’s meesterwerk was het Algemeen Plan voor de uitbreiding en verfraaiïng van de Brusselse agglomeratie (Plans d'ensemble pour l'extension et l'embellissement de l'agglomération bruxelloise), dat hij opstelde vanaf 1862 en in 1866 publiceerde onder de auspiciën van de minister van Binnenlandse zaken en Openbare Werken: Charles Rogier. Door dit plan genoot hij de aandacht van koning Leopold II wiens steun hij bekwam. Dit had tot gevolg dat verscheidene private en industriële promotors voor vastgoedprojecten zich tot hem wendden voor de verwezenlijking van hun werken.
Victor Besme heeft een belangrijke invloed heeft gehad op de stadsontwikkeling van Brussel en haar randgemeenten. Verscheidene lanen en wijken binnen de grenzen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest werden gerealiseerd volgens dit urbanisatieplan. Eén van zijn ideeën was het optrekken van een eindgebouw voor de Leopold II-laan in Sint-Jans-Molenbeek, op het plateau van Koekelberg. Op deze plek verrees weliswaar geen industriepaleis, zoals Besme eerst wilde, maar de wel de basiliek van Koekelberg.