Tweede Kamerverkiezingen 1933
Op 26 april 1933 vonden Tweede Kamerverkiezingen plaats. Voornaamste winnaar van de verkiezingen is de ARP, die met Colijn aan het hoofd twee zetels wint. Net als in 1925 geldt hij als sterke man, die Nederland uit de crisis moet leiden. Naast de heersende economische crisis, met massa-werkloosheid, spelen ook de internationale situatie en de ondermijning van het gezag daarbij een grote rol. De nazi's zijn op 30 januari 1933 in Duitsland aan het bewind gekomen en op het marineschip 'De Zeven Provinciën' heeft diezelfde maand een muiterij plaatsgevonden.
De vervroegde verkiezingen geven in tegenstelling tot in 1929 wel de nodige verschuivingen te zien. Opvallend is echter vooral het grote aantal partijen dat aan de verkiezingen deelneemt: 54. Daaronder zijn enkele rechts-extremistische, zoals de Algemeene Nederlandsche Fascisten Bond, maar die behalen geen zetel.
Toch behoren kleinere partijen ter linker- en rechterzijde tot de winnaars. Links is dat de Revolutionair-Socialistische Partij (RSP) van Henk Sneevliet, die met één zetel in de Kamer komt. En ook de communisten winnen: twee zetels. Daardoor is er voor het eerst een Nederlands-Indiër, Roestam Effendi, gekozen.
Ter rechterzijde wint het op een sterk gezag hamerende Verbond voor Nationaal Herstel (VNH) een zetel. De lijsttrekker, generaal Snijders, neemt overigens zelf geen zitting.
De RKVP keert weer terug in de Kamer en fuseert in september 1933 tot KDP, terwijl de protestantse pacifistische Christelijke-Democratische Unie (CDU) eveneens één zetel behaalt.
De winst van de splinterpartijen gaat ten koste van gevestigde partijen. De SDAP en de RKSP verliezen twee zetels; de CHU, de VDB en de Liberalen verliezen er één.
Van de kleine partijen handhaven SGP, HGSP en Plattelandersbond (ditmaal onder de naam Nationale Boeren-, Tuinders- en Middenstandsbond, NBTMB) zich. Alleen Floris Vos keert niet terug, maar hij was ook geen kandidaat meer.
Na de verkiezingen wordt een centrum-rechts crisiskabinet gevormd onder leiding van Colijn.
Uitslag
| Partij | % 1933 |
1929 | 1933 | verschil | |
|---|---|---|---|---|---|
| zetels | zetels | ||||
| RKSP | 27,9 | 30 | 28 | -2 |
|
| SDAP | 21,5 | 24 | 22 | -2 | |
| ARP | 13,4 | 12 | 14 | +2 | |
| CHU | 9,1 | 11 | 10 | -1 | |
| LSP | 7,0 | 8 | 7 | -1 | |
| VDB | 5,1 | 7 | 6 | -1 | |
| CPH * | 3,2 | 2 | 4 | +2 | |
| SGP | 3 | 3 | 0 | ||
| HGSP | 1 | 1 | 0 | ||
| NBTMB ** | 1 | 1 | 0 | ||
| CDU | - | 1 | +1 | ||
| RSP | - | 1 | +1 | ||
| RKVP | 0 | 1 | +1 | ||
| VNH | - | 1 | +1 | ||
| MP S&L | 1 | - | -1 | ||
| Totaal | 100 | 100 | |||
| opkomst | 94,22%[1] | ||||
*was in 1929 CPH-De Visser en CPH-Wijnkoop
**was in 1929 de Plattelandersbond
Externe links
Bronnen, noten en/of referenties
|
