Tweede Kamerverkiezingen 1918

Op 3 juli 1918 vonden Tweede Kamerverkiezingen plaats.

Tweede Kamerverkiezingen 1918
Datum	3 juli 1918
Land	Nederland
Te verdelen zetels	100
Opvolging verkiezingen
← 1917     1922 →
Portaal    Politiek

Een man verft de letters 'Stemt lyst 5' (SDAP) op een houten schutting. Amsterdam, 1918.

De verkiezingen van 1918 volgden kort na de Pacificatie van 1917 en waren daarmee eerste waarbij alle mannen mochten meestemmen en zowel vrouwen als mannen verkiesbaar waren. Het waren tevens de eerste verkiezingen volgens het stelsel van evenredige vertegenwoordiging. Er werd niet meer per district gestemd volgens een meerderheidsstelsel, maar kiezers brachten hun stem uit op een persoon die op een kandidatenlijst van een partij stond. Alle uitgebrachte stemmen telden mee voor de zetelverdeling.

De verkiezingen leidden tot grote verschuivingen. De confessionele ('rechtse') partijen, RKSP, ARP en CHU, kwamen van 46 op 50 zetels. Samen met twee christelijke splinterpartijen (de Christen-Democratische Partij en Christelijk-Sociale Partij) kregen ze een meerderheid van 52.

De liberalen verloren zwaar. Hadden de twee liberale partijen, Liberale Unie en de Bond van Vrije Liberalen, in 1917 nog 31 zetels, nu kwamen ze op tien. Samen met drie kleinere liberale partijen, die eveneens zetels hadden gehaald, bedroeg hun zeteltal toch slechts 15 zetels. De links-liberale Vrijzinnig-Democratische Bond verloor drie zetels en kwam uit op vijf.

Ter linkerzijde won de SDAP zeven zetels (van 15 naar 22 zetels). Die winst was echter veel kleiner dan waarop was gehoopt. Bovendien kreeg de SDAP ter linkerzijde concurrentie van communisten, christen-socialisten en anarchisten (samen vier zetels). De SDAP kreeg (voorlopig) als enige een vrouwelijk Kamerlid, Suze Groeneweg.

Twee belangenpartijen, een partij voor onderofficieren (het Verbond tot Democratisering der Weermacht) en de Plattelandersbond, brachten het totaal op 100.

Dat de Kamer zo versplinterd was, kwam mede door de nieuwe kiesregeling die een lage kiesdrempel (50% van de kiesdeler) kende bij de verdeling van restzetels. De kleinste partij, het Verbond democratisering der Weermacht, wist met 6.830 stemmen een zetel te halen, terwijl de kiesdeler ruim 13.000 was.

Ook het stelsel van voorkeurstemmen had onbedoelde effecten. De volgorde van de lijst werd sterk bepaald door het aantal stemmen dat een kandidaat had gekregen, zonder dat daarbij een drempel gold. Lager geplaatsten hadden daardoor veel kans om een zetel te behalen. Liefst zeven kandidaten werden zodoende met voorkeurstemmen gekozen.