Transvaalkwartier

De wijk heet Transvaalkwartier omdat de straten namen kregen die ontleend waren aan de Tweede Boerenoorlog in Zuid-Afrika (1899-1902). Deze oorlog maakte veel indruk in Nederland waar veel sympathie bestond voor de strijd van de Boeren (oorspronkelijke Nederlanders) tegen Engeland. Transvaal, de volkse naam voor de Zuid-Afrikaansche Republiek bestond van 1852 tot 1902, daarna ging Transvaal over in Britse handen.

De wijk grenst aan de wijken Groente- en Fruitmarkt, Rustenburg en Oostbroek, Regentessekwartier en Schilderswijk.

Voor 1895 stonden in het gebied van het huidige Transvaal twee markante gebouwen: Kasteel Westerbeek uit circa 1430, gesloopt in 1794 (hoek De La Reyweg/Bothastraat), en de buitenplaats Engelenburg, die voor het eerst vermeld wordt in 1570. Voordat hier grootschalige woningbouw plaatsvond, was het een landelijk gebied met boerderijen tussen sloten en vaarten, dat ontsloten werd via de Loosduinseweg en haar trekvaart. Tussen de Beeklaan en de Moerweg liep de aanvankelijk wegens een sloot zogeheten De La Reykade, die aansloot op eenzelfde Loosduinschekade.

In 1898 werd het stratenplan van de wijk goedgekeurd, het terrein waar de eerste bebouwing ontstond is het stuk tussen de De La Reyweg, de Steynlaan en de Loosduinsekade. In de eerste jaren van de 20ste eeuw werden de Paul Krugerlaan en de zijstraten aangelegd. De woningen waren bedoeld voor de lage middenklasse en arbeiders die ten tijde van de industriële revolutie naar de stad waren getrokken. Dit deel van de wijk bevat(te) voornamelijk eentonige revolutiebouw gebouwd door speculanten, de woningen waren vaak van slechte kwaliteit. Met de invoering van de Woningwet van 1901 probeerde de overheid de bouw van dit soort woningen tegen te gaan. Vanaf 1914 startte de woningbouw in het gebied ten zuiden van de Scheeperstraat tot aan de Hoefkade. De bebouwing in dit deel van de wijk was ook zeer dicht, maar omdat deze woonblokken gebouwd werden door woningbouwverenigingen was de bouwkundige kwaliteit van deze woningen beter, de huizen hadden echter wel een sombere uitstraling. De wijk werd rond 1930 voltooid.

De Haagse Markt (Haagse Mart) is sinds 1938 in Transvaal te vinden, tussen het Hobbemaplein en de Hoefkade. Voordien werd de markt gehouden aan de Prinsegracht maar dat was door het toenemende verkeer aldaar niet meer mogelijk. De markt heeft zich in de loop der jaren ontwikkeld tot de grootste markt van Nederland.

Het noordelijke deel van de wijk werd slecht onderhouden, hierdoor vertrok de middenklasse en kwamen er steeds meer mensen uit de lagere inkomenscategorie wonen. Dit deel van de wijk werd tijdens de stadsvernieuwing, die startte in de 75'er jaren van de laatste eeuw, als eerste aangepakt. Een groot deel van de bebouwing is vervangen door nieuwbouw maar er zijn ook panden gerenoveerd onder andere aan de Paul Krugerlaan, het Paul Krugerplein, de Steijnlaan en de Loosduinsekade.

Vanaf de jaren 90 van de 20ste eeuw zijn veel slechte panden tegen de vlakte gegaan om plaats te maken voor nieuwbouw. Hierdoor is de wijk, een voormalige volksbuurt, sterk van karakter veranderd. Van een betere volksbuurt veranderde Transvaal in een multiculturele wijk. De wijk telde op 1 januari 2008 14.019 inwoners, de bevolkingssamenstelling is een mix van allerlei etniciteiten, 90% van de mensen is van allochtone afkomst vooral Turks, Marokkaans en Surinaams.[1]

Hieronder een overzicht van de etnische groepen per 2008:[1]

Transvaal is geen rijke buurt, de meest recente cijfers dateren uit 2006 toen had 71% van de huishoudens een laag inkomen, 24,5% een middeninkomen en 4,5% een hoog inkomen. 32,8% van de inwoners van Transvaal leeft volgens de gemeentelijke gegevens van een minimuminkomen, dit is twee keer zoveel als het cijfer dat geldt voor de hele gemeente Den Haag (16%). De potentiële beroepsbevolking (het aantal inwoners in de leeftijd van 15-64 jaar) bedroeg in januari 2008 9.800 personen. In 2007 hadden 1.792 personen in de wijk een inkomen uit arbeid als werknemer of zelfstandige.[1]

De wijk telde in 2000 ca. 6.700 woningen, hiervan was 63% in het bezit is van de Haagse corporaties Staedion (50%) en Haag Wonen (13%). De overige 37% was van particulieren. Het woningaanbod in Transvaal is altijd eenvormig geweest, de wijk kent vooral portiekwoningen. Transvaal is een van de dichtstbevolkte wijken van Den Haag. Pleinen, plantsoenen en openbaar groen zijn schaars.[2] De wijk kent een hoge mobiliteit, per jaar wisselt 30% van de woningen van bewoner, de meeste verhuizers verhuizen naar een woning buiten Transvaal. Dit heeft een negatieve invloed op de sociale cohesie in de wijk.[3]

De wijk is sinds de jaren 90 van de 20ste eeuw een gemeentelijke aandachtswijk, vanaf die tijd worden er panden gesloopt en straten opgeknapt. In aanvang was er niet veel samenhang in de plannen, in 1998 startte een studie naar de woon- en leefsituatie in Transvaal om zo een samenhangend plan te maken. Sinds 2002 is een ingrijpende herstructurering aan de gang die in 2015 klaar moet zijn. Er zullen in die periode 2.400 corporatiewoningen worden gesloopt, daarvoor komen 1.250 woningen terug waarvan 70% koop en 30% huur. Transvaal was altijd een eenvormige wijk met vooral veel portiekwoningen, in de toekomst moet het woningaanbod gevarieerder worden. Een beperkt aantal gebouwen wordt gerenoveerd, waaronder het voormalige Badhuis en de Julianakerk. Er worden meer woningen gesloopt dan teruggebouwd, daarmee wordt de wijk – die erg krap is – wat ruimer van opzet met pleinen, plantsoenen en tuinen. Een voorbeeld van recreatieve ruimte is het in 2005 geopende Wijkpark aan de Kempstraat. Overigens grenst Transvaal aan de westzijde aan het Zuiderpark.

In 2007 werd Transvaal door de overheid aangewezen als een van de 40 vogelaarwijken. In het kader van dit programma werd een wijkactieplan geschreven, hierin staat beschreven hoe bewoners, gemeente, welzijnsinstellingen en corporaties willen dat de wijk er over tien jaar uitziet. De wijk moet dan een wijk zijn met een stevige sociale samenhang, een veelzijdig voorzieningenniveau en een bloeiende wijkeconomie waarvan een multicultureel winkelgebied het kloppend hart vormt, aldus het plan.[4] In 2007 startten twee projecten om de verloedering in de wijk tegen te gaan: Transart en Hotel Transvaal. Beide werden in 2007 genomineerd voor de Nieuwe Stad Prijs. De prijs werd gewonnen door Hotel Transvaal (het project ontving 5000 euro).

Vanaf 2001 is de Noeroel Islam Moskee te vinden in Transvaal, aan de Scheeperstraat 188. In oppervlakte is dit een van de grootste moskeeën van Nederland. De moskee is gebouwd volgens Marokkaanse traditie. De winkelstraat Paul Krügerlaan waar allochtone winkeliers een keur aan exotische waren bieden, werd met gevelsubsidie opgeknapt in 2007. De glazen overkappingen boven de stoep zijn eind 2006/begin 2007 weggehaald, hierdoor kreeg de straat een meer open karakter. Aan de kant van de Haagse markt zijn de 19e-eeuwse panden aan de Paul Krügerlaan en het Paul Krügerplein gehandhaafd. In maart 2008 gaf de gemeente aan te willen bevorderen dat de grote winkelstraat, de Paul Krügerlaan, een exclusieve Hindoestaanse winkelstraat wordt. Dit ligt in lijn met het winkelaanbod in deze straat. De straat wordt ook wel "Little India" genoemd. Daarnaast werd in februari 2009 een overeenkomst getekend tussen de gemeente, projectontwikkelaars en het ministerie van Economische zaken om een "Bollywood-centrum" voor de Hindoestaanse gemeenschap hier te bouwen.

• Dick Advocaat
• Raymond van Barneveld
• Simon Carmiggelt
• Wim Deetman
• Sander Dekker
• Fred Delfgaauw
• Rinus Wehrmann
• Dorus (Tom Manders)

• Lijst van gemeentelijke monumenten in Transvaalkwartier

• Website Transvaal.nu

Wijken van Den Haag

Archipelbuurt · Belgisch Park · Benoordenhout · Bezuidenhout · Binckhorst · Bohemen en Meer en Bos · Bomen- en Bloemenbuurt · Bouwlust en Vrederust · Centrum · Duindorp · Duinoord · Forepark · Geuzen- en Statenkwartier · Groente- en Fruitmarkt · Haagse Bos · Hoornwijk · Kijkduin en Ockenburgh · Kraayenstein · Laakkwartier en Spoorwijk · Leidschenveen · Leyenburg · Loosduinen · Mariahoeve en Marlot · Moerwijk · Morgenstond · Oostduinen · Regentessekwartier · Rustenburg en Oostbroek · Scheveningen · Schilderswijk · Stationsbuurt · Transvaalkwartier · Valkenboskwartier · Van Stolkpark en Scheveningse Bosjes · Vogelwijk · Vruchtenbuurt · Waldeck · Wateringse Veld · Westbroekpark en Duttendel · Willemspark · Ypenburg · Zeeheldenkwartier · Zorgvliet · Zuiderpark