Sjah

Sjah (شاه) is een Perzisch woord dat koning betekent. Het woord is een verbastering van het Oudperzische 'xšāyaθiya', iemand die een 'xšaça(p)' (Grieks: σατράπης) of domein regeert en dus koning is. Al in het Achaemenidische Rijk was de eretitel van de sjah "koning der koningen", of "Sjahansjah" (in het Oudperzisch: "Xšāyathiya Xšāyathiyānām").

Slaapkamer van sjah Mohammed Reza Pahlavi

Het "witte paleis" van sjah Mohammed Reza Pahlavi in Teheran

Het woord is terug te herkennen in het Nederlandse woord schaak,[1] van het schaakspel, dat naar de koning is genoemd. De term schaakmat (sjah + Perzisch maata, 'versteld raken') betekent bijvoorbeeld letterlijk: de koning is hulpeloos of de koning is dood (mart, mort).[2]

Het woord sjah komt veel in Perzische namen voor:

• Sjahkam (de wens van de koning)
• Sjahram
• Sjahriar (koning/regent)
• Sjahrokh (het gezicht van de koning)
• Sjahyar (de vriend van de koning)
• Sjahnaz (meisjesnaam, betekent: geliefde/favoriet van de koning)

In de geschiedenis heeft Perzië tientallen koningen of sjahs gekend, maar in het dagelijks taalgebruik geldt Mohammed Reza Pahlavi als de sjah, omdat hij de laatste regerende sjah van Iran/Perzië was tot de Iraanse Revolutie hem in 1979 verdreef en Iran een islamitische republiek werd.