Rabindranath Tagore

Rabindranath Tagore werd op 7 mei 1861 tijdens de Britse koloniale overheersing van India geboren in een rijke brahmaanse familie, die in Calcutta woonde. Zijn vader, Debendranath Tagore (1817-1905) was een tijd lang een van de leiders van de Brahmo Samaj. Zijn moeder, Sarada Devi (1830–1875), overleed toen Rabindranath nog jong was. In 1883 trouwde hij met Mrinalini Devi (geboren Bhabatarini), die toen tien jaar oud was. Zij kregen vijf kinderen, van wie slechts één volwassen werd. Mrinalini Devi zelf stierf in 1902.

Buste van Tagore in Leiden 2011

Rabindranath Tagore was een Bengaals dichter, wijsgeer, toneelschrijver, romanschrijver en mysticus, die zijn faam vooral te danken heeft aan zijn gedichten.

Hij schiep een soort letterkunde die dichter bij het gesproken Bengaals lag dan men ooit daarvoor had geschreven. Hij schreef voornamelijk in het Bengaals, maar vertaalde zelf veel van zijn werken in het Engels. In zijn werk komt grote kennis van zowel de Westerse als de Indiase cultuur tot uitdrukking. Hij predikte ascese noch yoga, maar een vreugde- en liefdevol opgaan in God in het dagelijks leven.

Tagore ontplooide een grote bedrijvigheid als literator, componist, sociaal hervormer, strever naar onafhankelijkheid en pedagoog. In 1901 stichtte hij te Bolpur, 180 km van Calcutta, de Santi-Niketanschool, die later uitgroeide tot universiteit. Hij was innovatief op het gebied van onderwijs, muziek, religie en sociale hervormingen. Door te schrijven over sociale en politieke onderwerpen streefde Tagore in zijn wereldbeschouwingen bewust naar een harmonische verbinding tussen de Westerse en Oosterse filosofieën, religies en culturen. Hij had een belangrijk aandeel in de bevrijding van India en zijn naam is met die van Gandhi verbonden.

Door les te geven in verschillende landen bezocht hij vaak Europa en Amerika, vooral nadat hij in 1913 de Nobelprijs voor Literatuur toegekend had gekregen. Tot zijn werk behoren een treurspel met de Engelse titel The King of the Dark Chamber (1910) en verschillende romans, waarvan Gora (1908) door sommigen als belangrijker wordt beschouwd dan Rudyard Kiplings schildering van het Indiase leven in Kim.

Tagore blijft echter vooral bekend als een dichter wiens eigen vertaling van zijn Gitanjali (1909; Nederlandse prozavertaling Wijzangen, poëzievertaling Geetanjali) grote bewondering oogstte. Hij schreef lyrische poëzie (Nederlandse vertaling De hovenier 1914) - waarin hij het sterkst was - enkele drama’s met wijsgerige strekking (Chitra 1914; Nederlandse vertaling 1918), enige romans en talrijke verhalen. In 1950 werd zijn gedicht Jana Gana Mana (Engels: Lord of the heart of the people), het volkslied van India. Tagore componeerde het vers reeds in 1911 ter gelegenheid van het Indian National Congress in Calcutta in december van dat jaar.

Met Dakghar (Het postkantoor, 1912) gaf Tagore de stoot tot vernieuwing van het Indiase toneel. Van zijn wijsgerig werk is te noemen Sadhana: The Realisation of Life (1913), evenals diverse andere werken van zijn hand, vertaald in het Nederlands door Frederik van Eeden.

De maan heeft

haar licht over

heel de hemel,

haar donkere

vlekken voor

zichzelf.

• De Britse componist Frank Bridge vertaalde drie gedichten uit The Gardener en zette er muziek onder. Gedichten beginnende met de teksten Day after day, Speak to me, my love en Dweller in my deathless dreams verschenen na elkaar maar werden samen later gebundeld.
• De Nederlandse componist Jan van Gilse zette drie gedichten van The Gardener(1915) en drie gedichten uit Gitanjali(1923) op muziek voor orkest en sopraan. Hij gebruikte hiervoor een Duitse vertaling.
• Alexander von Zemlinsky's Lyrische Symfonie (1923) bestaat uit de toonzetting voor solisten (sopraan en bariton) en orkest van zeven gedichten van Tagore, met voor- en naspel en tussenspelen voor orkest.
• De Belgische componist Arthur Meulemans schreef in 1923 een suite voor sopraan of tenor, koor en orkest op een tekst uit The Gardener.
• De Noorse componist Alf Hurum zette het gedicht 'Avond' van Tagore op muziek, dat werd opgenomen als zijn Opus 19 Sanger.
• Voor de video waarin Matt Harding danste werd zijn gedicht Praan uit de gedichtenbundel Gitanjali als achtergrond op muziek gezet door Garry Schyman en gezongen in het Bengaals door 17-jarige Palbasha Siddique in 2008. Op Youtube werd dit al miljoenen malen bekeken en beluisterd.

• Meyer, Liesbeth (2004) Tagore in The Netherlands. Parabaas.com.

Zie de categorie Rabindranath Tagore van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.