Nuth (plaats)

Nuth ontwikkelde zich in de middeleeuwen ten zuiden van de Geleenbeek, op de noordhelling van het Centraal Plateau.

Nuth behoorde tot het Land van Valkenburg, om in 1626 een zelfstandige heerlijkheid te worden. In 1896 werd een station geopend. De opening van de mijnen in de 20e eeuw zorgde voor uitbreiding van de plaats. Zo werd er in 1919 een wijkje gebouwd voor spoorwegarbeiders die er een emplacement ten behoeve van de mijnen aanlegden. Ook in de 2e helft van de 20e eeuw werden meerdere woonwijken bijgebouwd. Daarnaast kwamen er bedrijventerreinen: De Horsel en De Reuken. Omstreeks 1900 ontstond op De Horsel de Kleiwarenfabriek Nuth, welke in 2013 gesloten werd. In 1971 vestigde zich hier de Makro. Tegenwoordig wordt De Horsel beschouwd als een bovenregionaal bedrijventerrein.

• De Sint-Bavokerk staat ten noorden van deze weg in het oudste gedeelte van Nuth. De kerk werd in haar oorspronkelijke vorm gebouwd in het jaar 1763 en in 1922 groots uitgebouwd tot haar huidige vorm. De kerk staat op een kerkheuvel waar de huizen in een cirkel omheen zijn gebouwd.
• Huis De Dael, een kasteelachtig landhuis, 17e- en 18e-eeuws.
• Kasteel Reijmersbeek, 16e-eeuws, met kasteelhoeve.
• Diverse boerderijen, deels in vakwerk, zoals:
  • Vink 9, vierkantshoeve
  • Dorpstraat 49, van 1711.
  • Dorpstraat 53, 17e-eeuws, met vakwerkhuis.
  • Dorpstraat 61, vierkantshoeve van 1790 en 1795.
  • Molenveld 6, van 1767.
  • Molenveld 20, vakwerkhoeve, van 1804.
  • Branterweg 16, 18e- en 19e-eeuwse boerderij.
  • Branterweg 18, 18e- en 19e-eeuwse boerderij, deels vakwerk.
  • Branterweg 20, van 1770, deels vakwerk.
  • Branterweg 22, van 1770, deels vakwerk.
  • Hellebroek 30, hoeve 18e en 19e eeuw, schuur van 1785.
  • Hellebroek 32, vierkantshoeve van 1820.
  • Pingerweg 11, 18e-eeuwse hoeve.
  • Kamp 1, 18e-19e-eeuwse hoeve.
  • Kamp 2, 18e-19e-eeuwse hoeve.
  • Kamp 3, hoeve van 1790.
  • Nierhoven 11, hoeve van 1679 en jonger.
  • Stationstraat 312, hoeve van 1750 en 1840.

Zie ook

• Lijst van rijksmonumenten in Nuth.

• 
  Kruis aan Molenveld-Valkenburgerweg
• 
  Kapel Hellebroek
• 
  Vakwerkschuur in Hellebroek
• 
  Wegkruis aan de Wienweg

Nuth omvat naast het dorp zelf, de omliggende wijken en het kerkdorp Vaesrade, ook een groot aantal kleine buurtschappen, voornamelijk in het gebied ten westen van de plaats, in en langs het beboste dal van de Platsbeek, in alfabetische volgorde:

• Brand
• Grijzegrubben
• Helle
• Hellebroek
• Leeuw (Lieëw of Lui)
• Nierhoven
• Reijmersbeek
• Reuken
• Terstraten
• Tervoorst

Het grootste plaatsje binnen deze groep van circa 8 gehuchten is Tervoorst. De buurtschappen tellen bij elkaar ongeveer 860 inwoners.

In Nuth zelf wordt het Nuther dialect gesproken. Dit is een van de tussenliggende dialecten in het centrale deel van Zuid-Limburg (tussen Kerkrade en Maastricht).

Nuth ligt op de helling die van het Geleenbeekdal naar het Centraal Plateau voert. De kerk ligt op ongeveer 85 meter hoogte. Ten noorden van Nuth loopt de Platsbeek in oostelijke richting. Nuth is uitgegroeid tot een betrekkelijk grote plaats met tevens enkele uitgestrekte bedrijventerreinen.

RKSV Minor is de plaatselijke voetbalvereniging. Deze vereniging deelt sinds 2005 complex de Kollenberg met de plaatselijke hockeyclub HC Nuth.

Eind jaren tachtig kwam Nuth in het nieuws nadat de terreurbeweging RaRa een aanslag had gepleegd op de Makro-vestiging in het dorp. Het gebouw ging volledig in vlammen op. Na deze aanslag trok de eigenaar van Makro zich terug uit Zuid-Afrika, waar de apartheid toen nog van kracht was.

• Gabriël Beckers (1786-1866), burgemeester van Schinveld
• Joseph Kerckhoffs (1789-1867) , geneesheer, legerarts , schrijver van publicaties ter bevordering van de (militaire) geneeskunde en bestrijding van de kwakzalverij.
• Auguste Kerckhoffs (1835-1903), een linguïst en cryptograaf.
• Frans de Wever (1869 - 1940) , huisarts, mijnarts, spoorarts, gemeente-arts, en stichter van een ziekenhuis.
• August de Wever (1874-1947), huisarts, botanicus, mede-oprichter van het Natuurhistorisch Genootschap in Limburg
• Joep Packbiers (1875-1957), een (olympisch) handboogschutter
• Henri Hermans (1883-1947), dirigent
• Jan Drummen (1891-1966), architect
• Hub Ritzen (1912-1972), geschiedschrijver, gemeentesecretaris van Hoensbroek
• Jos Hermans (1930-2017), een beeldhouwer, schilder en glazenier
• Fons Teheux (1933- ), politicus van het CDA
• Jos Schreurs (1934- ), voormalig senator
• Hubert Bruls (1966- ), burgemeester van Nijmegen
• Roman Helinski (1983- ), schrijver

Vaesrade, Schinnen, Hoensbroek, Spaubeek, Wijnandsrade, Hunnecum, Schimmert

• Wapen van Nuth
• Auguste Kerckhoffs

• Nuth van Toen: Foto's, Film en Verhalen over Nuth in vroegere tijden

	Plaatsen in de gemeente Beekdaelen
Dorpen: Aalbeek · Amstenrade · Arensgenhout · Bingelrade · Doenrade · Hulsberg · Jabeek · Merkelbeek · Nuth · Oirsbeek · Puth · Schimmert · Schinnen · Schinveld · Sweikhuizen · Vaesrade · Wijnandsrade Buurtschappen en gehuchten: Bovenste Puth · Brand · Breinder · Brommelen · Daniken (deels) · Douvergenhout · Etzenrade · Gracht · Grijzegrubben · Haasdal · Hegge · Heisterbrug · Helle · Hellebroek · Hommert · Hunnecum · Kamp · Kathagen · Klein-Doenrade · Kleingenhout · Kling · Kruis · Laar · Leeuw · Nagelbeek · Nierhoven · Oensel · Onderste Puth · Op de Bies · Op den Hering · Oppeven · Reuken · Swier · Terstraten · Tervoorst · Thull · Viel · Vink · Wintraak · Wissengracht · Wolfhagen Limburg: Steden en dorpen      Nederland: Provincies · Gemeenten

Zie de categorie Nuth van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.