Koninklijke Burgers' Zoo

Toen in 1913 Johan Burgers zijn internationaal vermaarde fazanterie als Faisantarie Buitenlust in zijn woonplaats 's-Heerenberg voor het publiek openstelde was dat eigenlijk het begin van Burgers' Dierenpark. In 1923 kon Burgers de beschikking krijgen over een groot terrein in de stad Arnhem waar hij zijn opvattingen (onder invloed van Carl Hagenbeck) over het houden van dieren in de praktijk kon brengen: de dieren - ook de roofdieren - niet achter tralies maar op open terrassen en in valleien, van het publiek gescheiden door brede grachten. De enorme kunstmatige rotspartijen, die jarenlang gezichtsbepalend voor het dierenpark zouden zijn, moesten bij de innovaties die vanaf de tachtiger jaren plaatsvonden, het veld ruimen voor nieuwe projecten zoals de Bush, de Desert en de Rimba.

Gedurende de Tweede Wereldoorlog heeft het park veel schade opgelopen, met name tijdens de Slag om Arnhem in september 1944 en de daarop volgende periode tot mei 1945, waarin Arnhem geëvacueerd was. De toenmalige directeuren, Lucie Burgers (dochter van de oprichter) en haar echtgenoot Reinier van Hooff, hebben het park door deze periode gesleept.

Na de Tweede Wereldoorlog liep Burgers' Zoo in Nederland voorop op het gebied van vernieuwingen bij het houden van exotische dieren in groepen: Dit begon met de opening van een leeuwenpark in 1968. De bezoekers konden in hun eigen auto door een uitgestrekt boslandschap rijden, waarin de leeuwen vrij rondliepen. In latere jaren is dit uitgebouwd tot het Safaripark, waar een leefgemeenschap van Afrikaanse savannebewoners (giraffen, zebra's, antilopen, neushoorns, enzovoorts) vanaf een wandelgalerij kan worden aanschouwd. In 1971 werd het chimpansee-eiland in gebruik genomen. Hier werd voor het eerst een grote sociale kolonie gehouden met een natuurlijke samenstelling (meerdere volwassen mannen en vrouwen in één groep). Deze kolonie chimpansees is tientallen jaren onderwerp geweest van onderzoek naar hun gedrag onder leiding van de Utrechtse hoogleraar in de Gedragsbiologie, prof. Jan van Hooff (kleinzoon van oprichter Johan Burgers). Dit onderzoek heeft over de gehele wereld bekendheid verworven, onder andere door de film van Bert Haanstra Chimps onder elkaar (1984) en het boek Chimpanseepolitiek van Frans de Waal (1982).

Onder leiding van kleinzoon Antoon van Hooff werd omstreeks 1988 een nieuwe weg ingeslagen voor de presentatie van dieren. In zeer grote hallen werden grote aantallen dieren- en plantensoorten samengebracht uit een bepaald landschap, zoals het tropisch regenwoud (Burgers' Bush, geopend in 1988) of een woestijn in Noord-Amerika (Burgers' Desert, geopend in 1994). Deze presentaties worden door de dierentuin 'ecodisplays' genoemd. Met de introductie van deze in alle jaargetijden te bezoeken landschapspresentaties en een congrescentrum is het park nog maar voor een deel afhankelijk van de omzet die de zomermaanden oplevert.

Onder de leiding van zoon Alex van Hooff werd er in 2006 een masterplan tot 2016 ontwikkeld waaruit in ieder geval een brede rondweg in het centrale deel van het park zou komen. Deze rondweg zou de verbinding tussen de verschillende leefgebieden vormen.[2] Behalve deze rondweg zijn er plannen voor nog meer leefgebieden.

In maart 2012 werd op de 99ste verjaardag van het park een nieuwe 'indoor' speeltuin ("Kids' jungle") geopend.[3] Ook werd er in juli 2017 de nieuwe Burgers' Mangrove geopend.

Belangrijke data uit de geschiedenis van Burgers' Zoo

1913	Openstelling van de fazantencollectie van Johan Burgers in 's-Heerenberg: het begin van Burgers' Zoo.
1923	Opening van Burgers' Dierenpark in Arnhem
1924	De eerste Sumatraanse tijgers. (In het wild gevangen, Astra en Roland)[4]
1930	De leeuwenvallei[4]
1933	De ijsberenvallei[4]
1935	De tijgervallei wordt geopend en is direct een sensatie door de spectaculaire ontsnapping van een Bengaalse tijger, die direct wordt neergeschoten door Reinier van Hooff[4]
1936	De rotsverblijven voor hyena's, zeeleeuwen, pinguïns en Maleise beren zijn gereed[4]
1939	Johan Burgers draagt het dierenpark over aan zijn dochter Lucie Burgers en zijn schoonzoon Reinier van Hooff.
1943	Johan Burgers overlijdt[5]
1968	Burgers' Safari wordt in gebruik genomen: het eerste safaripark op het Europese vasteland. Ontworpen als een park, waar men met de eigen auto of met een bus doorheen kan rijden.
1971	Antoon van Hooff en zijn broer Jan van Hooff openen de eerste chimpansee-kolonie in een dierentuin ter wereld.
1973	Het wolvenbos wordt geopend.
1980	Oprichting Stichting Lucie Burgers.
1984	Een groep van 7 gorilla's wordt vanuit Kameroen overgebracht naar Burgers'.[6]
1986	Opening van het gorilla-eiland.
1988	Burgers' Bush het overdekte oerwoud wordt geopend.
1992	Burgers' Mangrove is een imitatie van een mangrovebos.
1994	Burgers' Desert is volgens de dierentuin[6] 's werelds grootste overdekte woestijn.
1995	Burgers' Safari is alleen nog te voet te bezoeken. Via een 200 meter lange overdekte wandelbrug kan men de savannedieren observeren.
2000	Opening van Burgers' Ocean, een zeeaquarium van 8 miljoen liter, met het op één na grootste koraalrifaquarium ter wereld.[6]
2002	Burgers' Avonturenland - een speeltuin voor kinderen wordt geopend.
2004	Antoon van Hooff overlijdt. Alex van Hooff, zijn vrouw Bertine Nusselder en Greet Wierenga vormen nu de directie van Burgers’ Zoo.
2007	Safari Meeting Center/De Savanne - Het congrescentrum van Burgers' met uitzicht op de Oost-Afrikaanse savanne van Burgers' Safari.
2008	Burgers' Rimba wordt geopend - een buitengebied met Zuidoost-Aziatische dieren.
2012	Burgers' Kids Jungle - Overdekte speeltuin in de vorm van een Zuid- en Midden-Amerikaans jungledorp.
2013	Burgers' Zoo mag zich vanaf eind maart Koninklijk noemen vanwege het 100-jarig bestaan van het park.[7]
2017	De nieuwe Burgers' Mangrove wordt geopend - is volgens de dierentuin 's werelds grootste overdekte mangrovehal.[8]
2019	Het nieuwe dierenverblijf voor de doodshoofdaapjes, neusberen en maki's wordt geopend.[9]

Johan Burgers

Hoewel de ecodisplays de Zoo tegenwoordig de meeste bekendheid geven, zijn er nog vele meer traditionele dierenverblijven. Dit onderdeel (Burgers Park genoemd) is grofweg in twee gebieden verdeeld. In het noordwesten is een deel met vogels en apen en in het zuidoosten is ook een deel. Het vogelgedeelte (waar het ooit mee begon) bestaat uit een fazanterie (gebouw met vogels) en verblijven voor vogels: Europese flamingo's en een combi-verblijf voor monniksgieren en rode wouwen. Het apengedeelte bestaat uit verblijven voor: Westelijke laaglandgorilla's (samenwonend met goudbuikmangabeys) en chimpansees. Het zuidoosten biedt huisvesting voor andere exotische diersoorten: Aziatische olifanten, stokstaartjes, bosrendieren, Sri Lankaanse panters, goudjakhalsen, zwartvoetpinguïns en combi-verblijven voor Peruviaans doodshoofdaapjes en rode neusberen en voor ringstaartmaki's en zwarte maki's. In het dierenpark zijn nog steeds enkele van de destijds revolutionaire 'open' verblijven in gebruik.

In de winter is een aantal diersoorten uit het dierenpark alleen in binnenverblijven te bezichtigen.

Het park heeft sinds 2003 een geheel vernieuwde speeltuin met speciale delen voor grote en kleine kinderen, die grenst aan het Park Restaurant. Daarnaast is er een kleine speeltuin geopend (2009 in het midden van het park). In 2012 opende Burgers' Zoo ter gelegenheid van het 99-jarige jubileum een geheel overdekte speeltuin, die aan de andere zijde van het Park Restaurant tussen het restaurant en de Desert is gesitueerd. Deze speeltuin is vormgegeven als een Zuid- en Midden-Amerikaans jungledorp bestaande uit paalwoningen die onderling met elkaar zijn verbonden door middel van hangbruggen, klimnetten en glijbanen.

Het park heeft ongeveer 5 grote horecagelegenheden. Het aanbod loopt uiteen van grote en kleine snacks tot snacks en gerechten uit de tropische keuken (Bush Restaurant), Texaans-Mexicaans (Desert Restaurant), Afrikaans (Safari Restaurant) en de oud-Nederlandse keuken (Park Restaurant en de Pinguïn Corner). De meeste restaurants sluiten wat betreft aankleding en assortiment aan op het themagebied of de attractie(s) waar ze in of bij liggen. Daarnaast zijn er diverse kleine horecapunten verspreid over het park.

Naast horecagelegenheden heeft het park meerdere souvenirwinkels. Bij het entreegebouw bevindt zich de grootste souvenirshop van het park.

Burgers Zoo heeft een aantal jaarlijks terugkerende evenementen op de kalender staan.

Het park organiseert in januari de Winter Pasar Malam in de Bush, met een Indische nachtmarkt en diverse oosterse activiteiten. Een belangrijk evenement in de zomer zijn de Zomeravonden, dat op vijf zaterdagen in augustus wordt gehouden. Op deze dagen blijft het park tot 9 uur 's avonds open. Overige evenementen in het park zijn Burgers’ Light, een kleurrijk lichtspektakel, in februari en Dino's in the zoo van oktober t/m november.

De shows zijn altijd verschillend en veranderen per hoogseizoen. De voorstellingen zijn te zien in het Blacklight Theater in het park.

• Deep Ocean Monsters- Blacklightmusical (Van 8 juli t/m 27 augustus 2016)[10]
• Zoë & Silos - De Mangrove Musical (Van 8 juli t/m 27 augustus 2017)
• Zoe & Silos - De Desert musical (Van 8 juli t/m 30 augustus 2020)

Door een leefgebied grootschalig na te bouwen, kan men dieren en planten die in zo'n leefgebied thuishoren er samen in onderbrengen. Door de grote omvang maakt het geheel een meer natuurlijke indruk. Het kan voorkomen dat het ene organisme het andere belaagt en dat planten door dieren worden beschadigd of gegeten. Zo'n natuurgetrouwe imitatie wordt door Burgers' Zoo een 'ecodisplay' genoemd. Door deze manier van presenteren kunnen bezoekers daadwerkelijk op zoek gaan naar dieren en planten. Zowel flora als fauna worden in een ecodisplay zo realistisch mogelijk getoond. Deze presentaties zijn veelal overdekt en het gehele jaar te bezoeken.

De presentaties van Burgers' Zoo kregen naar thema plaats in een aantal deelgebieden:

Burgers' Safari

Burgers' Safari

Burgers' Safari werd in 1968 geopend. Het eerste jaar droeg het de naam 'Leeuwenpark'. Dat veranderde in 1969 in Burgers' Safaripark. Het was indertijd het eerste safaripark op het Europese vasteland.[11] In het begin kon men er met een auto tussen de dieren doorrijden; later, tot 1995, met een safari-treintje. Tegenwoordig geeft Burgers' Safari een overzicht van de Afrikaanse savanne en is deze alleen voor wandelaars toegankelijk. De wandelroute bestaat voor een groot deel uit een 250 meter lange overdekte loopbrug. De loopbrug is verbonden met de Burgers' Bush.

Burgers' Bush

Burgers' Bush

De Bush is een overdekte ruimte van anderhalve hectare waar een tropisch regenwoud is gecreëerd waarin mens en dier vrij kunnen rondlopen. Met deze ruimte, die in 1988 geopend werd, krijgen mensen een indruk van hoe een regenwoud eruitziet. Veel dieren in de biotoop hebben geen vaste verblijfplaats waardoor de bezoeker ze op allerlei plekken kan tegenkomen, zoals op de verscheidene onverharde paden.

Burgers' Mangrove

Burgers' Mangrove

In een grote hal is een mangrovebos nagebootst. Dat is een tropisch vloedbos. Een bos dat bij elk hoogwater gedeeltelijk overspoeld wordt met zeewater. Bij laagwater staan de bomen en planten in het bos in de modder. Men zou een mangrovebos kunnen aanduiden als een met bomen en struiken begroeide Waddenzee.

Op 13 juli 2017 opende een nieuwe mangrovehal, de grootste overdekte mangrove ter wereld, op de plaats van de oude vogelverblijven.[12]

Burgers' Desert

Burgers' Desert

In een overdekte ruimte van 7500 m² is de Sonorawoestijn en Mojavewoestijn van Arizona, VS en het noorden van Mexico nagebootst. Bezoekers kunnen via vaste paden kennismaken met het leven in de woestijn. De Desert, geopend in 1994, is de 2e grote overdekte attractie van Burgers' Zoo en via een tunnel verbonden met Burgers' Bush.

Burgers' Ocean

Burgers' Ocean

Het aquarium heeft een inhoud van ruim acht miljoen liter en is een zogenaamd ecodisplay van zowel flora (met name algen) als fauna van de oceaan van Zuidoost-Azië. Bezoekers worden achtereenvolgens langs presentaties van het leven aan de kust, de koraalriffen, de open oceaan en de diepzee geleid. Burgers' Ocean werd geopend in 2000 en is alleen toegankelijk via Burgers' Bush.

Burgers' Rimba

Burgers' Rimba

Rimba[13] is een afkorting van het Maleisische woord rimba raya, wat tropisch regenwoud betekent en is geopend ter gelegenheid van het 95-jarig bestaan van de Zoo (in 2008). De Rimba bestaat uit een aantal zones. Binnen deze zones zijn verschillende diersoorten bij elkaar geplaatst.

Door de opzet van Burgers' Zoo is het onmogelijk om tot een exact aantal dieren en soorten te komen. Binnen de ecodisplays zijn er de geregistreerde collectiedieren, maar ook spontaan gevestigde meestal inheemse soorten. Sommige van deze spontaan gevestigde dieren zijn uiteindelijk een belangrijke collectiesoort geworden (zoals de guppy's in de Bush). Een inschatting die door de dierentuin zelf is afgegeven komt op de volgende aantallen:

De European Association of Zoos and Aquaria (EAZA) heeft voor het behoud van verschillende diersoorten een fokprogramma opgezet. Op dit moment zijn het er ongeveer 250. Er zijn twee soorten fokprogramma's European Endangered Species Programme (EEP) en ESB. Het EEP is een actief fokprogramma, het ESB is een voorproefje op het EEP. Burgers neemt deel aan ongeveer 50 fokprogramma's en coördineert de fokprogramma's van de brillangoer en het aardvarken. De dierentuin neemt deel aan:

• EEP's voor: giraffe, zwartkappitta, zwartvoetpinguïn, Aziatische olifant, Sri Lankaanse panter, monniksgier, roodsnavelhokko, dubbelhoornige neushoornvogel, hyacinthara, geribbelde neushoornvogel, westelijke laaglandgorilla, breedlipneushoorn, cheeta, Caribische lamantijn, rodriguesvleerhond, balispreeuw, soccoroduif, gilamonster, Sumatraanse tijger, goudwanggibbon, banteng.
• ESB's voor: zebrahaai, aardvarken, bosrendier, vale gier, Aziatische reuzenrivierschildpad, dikbekpapegaai, chimpansee, basterdgemsbok, waaierduif, siamang, Von der deckens tok, kea, dolksteekduif, zonneral, hamerkop, blauwgestippelde pijlstaartrog, Maleise beer, binturong, moeraswallaby.

Burgers’ Zoo ondersteunt veel natuurbeschermingsprojecten. Het zijn veelal kleine projecten met een grote impact.

• Future For Nature Burgers' Zoo ondersteunt Future For Nature met natuurprojecten in de hele wereld. Dit doet Future For Nature onder andere door jaarlijks drie geldprijzen van 50.000 euro uit te reiken aan drie jonge, getalenteerde natuurbeschermers, zodat zij door kunnen gaan met hun belangrijke natuurbeschermingswerk. Jaarlijks worden de Future For Nature Awards uitgereikt in Burgers' Zoo.
• Belize Burgers' Zoo beschermt samen met het Zwitserse dierenpark Papiliorama in Belize een natuurgebied met een oppervlakte van 355 vierkante kilometer.
• Stichting Lucie Burgers Stichting Lucie Burgers stimuleert en faciliteert vergelijkend gedragsonderzoek bij dieren. Het doel is om kennis over het natuurlijk gedrag van dieren en over de ecologie te bevorderen.

Burgers' Zoo ligt aan de noordkant van Arnhem, tegen de rand van de Veluwe. Naast de dierentuin bevindt zich het Nederlands Openluchtmuseum. De zoo is het gehele jaar dagelijks geopend van 9:00 uur tot 17:00 uur. Van april t/m oktober is de dierentuin langer open van 9:00 tot 18:00 uur. Sommige delen van het park kunnen eerder dicht gaan.

Vanaf Station Arnhem Centraal rijdt trolleylijn 3 naar het dierenpark.

• Van 10 juli 1932 tot 24 januari 1946 heeft Burgers´ Dierenpark een tweede vestiging gehad in Tilburg. Deze werd daarna tot 1973 voortgezet als Tilburgs dierenpark.[14]
• In 1997 werd in deze dierentuin 13 afleveringen van de tv-serie Ernst, Bobbie en de Rest opgenomen.
• Van 2012 tot 2014 was Burgers’ Zoo wekelijks te volgen in het tv-programma "Drukte in de Dierentuin". Deze serie werd uitgezonden door SBS6 en op één.
• In 2013 werd in deze dierentuin de tv-serie "De Leeuwenkuil" opgenomen. Deze serie wordt vanaf 5 oktober 2013 uitgezonden door de TROS.
• Met bijna 1,5 miljoen bezoekers in 2013[15] was de Arnhemse Zoo de meest bezochte attractie in Gelderland.
• Sinds 2015 laat Burgers wekelijks bijzondere gebeurtenissen voor en achter de schermen zien in het tv-programma "Burgers' Zoo, Natuurlijk" op RTL 4.
• Voor de kinderen zendt RTL Telekids sinds 2015 dagelijks het tv-programma "Burgers' Zoo & Waarom" uit. Het programma geeft antwoord op de vraag van een kind. Ook is er een Burgers’ Zoo & Waarom magazine dat zes keer per jaar verschijnt. Sinds 2017 wordt in het park het RTL-programma Zoë & Silos opgenomen.
• Burgers’ Zoo is officieel partner van de Vitesse Kids Club en lid van de Business Club.[16] In het seizoen 2019/2020 was de dierentuin shirtsponsor.
• In 2015 scoort de dierentuin een wereldhit op YouTube. Meer dan 790.000 mensen zagen hoe chimpansee Tushi bewust een drone met een tak uit de lucht mept.[17]
• In 2017 werd Koninklijke Burgers' Zoo uitgeroepen tot winnaar van het Beste Uitje van Nederland, in de categorie Diertuinen.[18]
• In 2017 zond SBS6 de vierdelige documentaire Project Mangrove uit.

Dierentuinen in Nederland

Aeres MBO · Animal Farm · Apenheul · AquaZoo Friesland · Aquazoo Leerdam · Artis · Artisklas Haarlem · Berkenhof 's Tropical Zoo & Vlindertuin · BestZoo · Centrum voor Natuur- en Milieu Educatie · Deltapark Neeltje Jans · DierenPark Amersfoort · Dierenpark De Oliemeulen · Dierenpark Zie-ZOO · Dierenrijk (Mierlo) · Diergaarde Blijdorp · DoeZoo Insektenwereld · Dolfinarium Harderwijk · Ecomare · GaiaZOO · Het Arsenaal · Informatiecentrum De Noordwester · Kabouterland · Kasteelpark Born · Koninklijke Burgers' Zoo · Landgoed Hoenderdaell · Muzeeaquarium Delfzijl · Natuurcentrum Ameland · Ouwehands Dierenpark · Orchideeënhoeve · Passiflorahoeve · Plaswijckpark · Reptielenhuis De Aarde · Reptielenzoo Iguana · Reptielenzoo "SERPO" · Safaripark Beekse Bergen · Schildpaddencentrum · Sea Life Scheveningen · Stichting AAP · Taman Indonesia · Texel ZOO · Uilen- en Dierenpark De Paay · Van Blanckendaell Park · Vlindorado · Vlinderparadijs Papiliorama · Vlinders aan de Vliet · Vogelpark Avifauna · Vogelpark Ruinen · Vogelrevalidatiecentrum Zundert · Wildlands Adventure Zoo Emmen · Wonderwereld · Zee Aquarium Bergen aan Zee · ZooParc Overloon · Zoo Veldhoven Opgeheven: Animali Vogel- en dierenpark · Dierenpark Emmen · Dierenpark Wassenaar · Dierenpark Wissel · Dolfirama · Dolfirodam · Grottenaquarium Valkenburg · Fazanterie de Rooie Hoeve · Haagse Dierentuin · Kasteeltuinen Arcen · Klant’s Dierentuin · Labyrinth Boekelo · Papegaaienpark N.O.P. · Stonehenge Wildlife · Tilburgs dierenpark · Tropisch Oosten · Vogel- en wandelpark Abbeweer · Zodiac Zoos