John Adams (politicus)

Handschrift John Adams tijdens zijn Nederlandse periode (brief aan Abigail Adams), Boston, Massachusetts Historical Society

Ondertekening van het vriendschapsverdrag met de Verenigde Staten met de handtekening van John Adams[2]

Staatsieportret

Adams op 88-jarige leeftijd

Adams ging in de zomer van 1780 naar Amsterdam om in de Republiek der Verenigde Nederlanden politieke en financiële steun te vinden voor de Amerikaanse opstand tegen de Engelsen. Zijn zonen John Quincy (13), Robert (8) en Charles (10) vergezelden hem. Hij woonde enige tijd op de Keizersgracht 529.

Aanvankelijk kreeg Adams weinig voet aan de grond in Holland, en in elk geval durfden de bankiers geen lening aan zonder sanctie van de Staten-Generaal. Wel stonden zij sympathiek tegenover het streven, terwijl de stadhouder Engelsgezind was. Adams begreep weinig van de Nederlandse verhoudingen. Hij zag de Hollanders niet langer als een 'voorbeeld voor de wereld', maar ontwaarde overal 'kleinheid' die voortkwam uit 'de preoccupatie met stuivers en centen die het hele volk doordesemt'. Aan zijn minister John Jay schreef hij: "De beraadslagingen van dit volk zijn de meest ondoorgrondelijke die ik ooit heb meegemaakt".[3]

Toen het tij leek te keren ten gunste van de opstandelingen, was de Republiek bereid om na Frankrijk als tweede staat diplomatieke banden aan te gaan met de Verenigde Staten. Zo werd Adams op 19 april 1782 geaccrediteerd als gezant van de VS. In juni lukte het hem om een lening te krijgen van Amsterdamse kooplieden en bankiers met een waarde van vijf miljoen gulden, destijds een aanzienlijk bedrag. (Er is een syndicaat gevormd tussen de Staphorsten, de Willinks en De la Lande & Fijnje om een lening voor de Verenigde Staten te organiseren.) Het was de eerste buitenlandse lening aan de VS. In oktober 1782 ondertekende Adams namens de VS een vriendschaps- en handelsverdrag tussen zijn land en de Republiek.

Na het tekenen van de vrede tussen de VS en Engeland in Versailles in 1783, waarbij hij aanwezig was, werd Adams de eerste gezant in Londen (1785), met Den Haag als bijpost. In 1788 keerde hij terug naar de VS.

In 1987 werd het John Adams Institute opgericht, gevestigd te Amsterdam en gericht op culturele uitwisseling tussen Nederland en de VS.

Adams was bij de presidentsverkiezingen van 1789, 1792, 1796 en 1800 kandidaat en werd in 1796 gekozen tot president met zijn politieke rivaal Thomas Jefferson als zijn vicepresident en op 4 maart 1797 werd hij beëdigd. Zijn presidentschap werd mede gekenmerkt door een oorlog tussen Groot-Brittannië en Frankrijk waarbij Adams' sympathie bij de Engelsen lag terwijl de Democratische Republikeinen van Jefferson de Fransen de voorkeur gaf. In deze periode liepen de spanningen met Frankrijk hoog op mede doordat de Fransen de Amerikaanse scheepvaart hinderden.

Van grotere betekenis echter was de zogenaamde X-Y-Z affaire. De Franse regering onder Talleyrand weigerde door Adams gezonden diplomaten te ontvangen tenzij ze een aanzienlijke som geld overhandigden aan Frankrijk. Adams stuurde het Amerikaans Congres een brief over deze ondiplomatieke behandeling door Frankrijk en al gauw liep dit uit op een roep tot oorlog waarbij de populariteit van Adams toenam. Er volgde enige schermutselingen ter zee waarbij de jonge Amerikaanse marine de koopvaardij te hulp schoot maar onderhandelen voorkwam een regelrechte oorlog.

Kort voor de verkiezingen van 1800 betrok Adams als eerste het Witte Huis in de nieuwe hoofdstad Washington D.C.. De verkiezingen van dat jaar verloor Adams echter nipt van Jefferson en Aaron Burr en Adams trok zich terug op zijn boerderij in Braintree waar hij een lange briefwisseling met zijn oude rivaal, en vriend, Thomas Jefferson voerde.

Op 4 juli 1826, precies 50 jaar na de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring, overleed Adams op 90-jarige leeftijd. Zijn laatste woorden waren: "Thomas Jefferson survives.." (Thomas Jefferson leeft nog..), niet wetende dat een paar uur voortijds Jefferson eveneens was overleden. Adams ligt begraven in de grafkelder van de United First Parish Church in Quincy, naast zijn vrouw Abigail, zijn zoon John Quincy Adams en diens vrouw Louisa.