Gerkesklooster

Gerkesklooster (Fries: Gerkeskleaster) is een dorp in de gemeente Achtkarspelen, in de Nederlandse provincie Friesland. Het ligt ten noordoosten van Surhuisterveen en ten zuidoosten van Buitenpost.

Gerkesklooster
Gerkeskleaster
Plaats in Nederland
Details Details

Situering
Provincie Friesland
Gemeente Achtkarspelen
Coördinaten53° 14′ NB, 6° 12′ OL
Algemeen
Inwoners (BAG, 2019)800[1]
Overig
Woonplaatscode3177
Detailkaart
Locatie in de gemeente Achtkarspelen
Portaal    Nederland
Friesland

Gerkesklooster vormt samen met Stroobos het tweelingdorp Gerkesklooster-Stroobos. De twee dorpen zijn in veel zaken verenigd. Het dorp Gerkesklooster telde in 2019 800 inwoners. Onder het dorp valt ook de buurtschap Gerben Allesverlaat.

Geschiedenis

Aanvankelijk lag hier de nederzetting Wigerathorp (Gerke van Wigaradorp). De grootgrondbezitter Gercke Harkema liet er in 1240 door monniken vanuit het klooster Klaarkamp een klooster stichten, Jeruzalem genaamd, dat in 1249 in de Cisterciënzer kloosterorde werd opgenomen. Ook werd een kerk gesticht, waardoor de nederzetting een van de acht kerspels (Nederlands: kerkdorpen) werd. In de praktijk werd het klooster Gerckes' klooster genoemd. Die naam ging over op de nederzetting.

Tijdens de Tachtigjarige Oorlog werd in 1571 de klok uit de kerktoren gestolen en verkocht. De klok hangt nu in de kerk van de Deense plaats Gadstrup (op Seeland). Toen Friesland over ging naar het protestantisme werd het klooster in 1580 afgebroken. Alleen de brouwerij van het klooster bleef staan. Deze werd op 7 augustus 1629 als kerk in gebruik genomen. De kerk werd in 1786 vergroot en verhoogd, en werd in 1974-1975 opnieuw verbouwd. In 1926 werd ook een gereformeerde kerk gebouwd.

Van 1913 tot 1991 was in Gerkesklooster een steenfabriek gevestigd. De zuivelfabriek, die rond 1900 is gesticht, is tegenwoordig een onderdeel van het zuivelconcern FrieslandCampina. Op dinsdag 29 juli 2014 brandde een deel van de kaasfabriek af. Het ging om de opslagloods van de kaas. Het blussen van de brand duurde ruim drie dagen[2].

Gerkesklooster telt twee rijksmonumenten, de hervormde kerk en de windmotor Stroobos, die op de grens met Stroobos ligt.

Geografie

Gerkesklooster en Stroobos liggen in de noordoosthoek van de gemeente Achtkarspelen. Dit is een kleigebied, dat het typische karakter van de Wouden mist; hier geen 'dykswâllen', maar een open landschap. De dorpen vormen één aaneengesloten geheel. Tot 1993 werd het dorp Stroobos doorsneden door de grens met de gemeente Grootegast, die tegelijk ook de grens met de provincie Groningen vormde. Omdat dit allerlei praktische bezwaren gaf, is het Groningse deel van Stroobos naar Achtkarspelen overgegaan. De ligging aan het Prinses Margrietkanaal/Van Starkenborghkanaal is al zeer lang van groot belang voor deze dorpen. De industrie kreeg daardoor al vroeg een kans, en er zijn dan ook enige grote bedrijven gevestigd.

Ten westen van Gerkesklooster liggen de IJzermieden, waar zich mogelijk in de middeleeuwen het dorp Sint Gangolf heeft bevonden.

Geboren in Gerkesklooster
Zie de categorie Gerkesklooster van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.