Verbond van els en gewone vogelkers
Het verbond van els en gewone vogelkers (Alno-Padion) is een verbond van de klasse van de eiken- en beukenbossen op voedselrijke grond (Querco-Fagetea), een groep van bosplantengemeenschappen die voorkomt op jonge, voedselrijke bodems met een goede watervoorziening en die gekenmerkt wordt door een zeer rijke structuur en biodiversiteit.
Verbond van els en gewone vogelkers | ||||
---|---|---|---|---|
Verbond van els en gewone vogelkers met zwarte els en onderbegroeiing | ||||
Syntaxonomische indeling | ||||
| ||||
Verbond | ||||
Alno-Padion Noirfalise, 1984 |
Het verbond telt in België en Nederland vijf onderliggende associaties in twee onderverbonden.
Naamgeving, etymologie en codering
- Frans: Forêts alluviales à Alnus glutinosa et Fraxinus excelsior
- Duits: Erlen- und Eschenwälder und Weichholzauenwälder an Fließgewässern
- Engels: Alluvial forests with Alnus glutinosa and Fraxinus excelsior
- Syntaxoncode (Nederland): 43Aa
De naam Alno-Padion is afgeleid van de wetenschappelijke naam van een belangrijke soort binnen deze klasse, de zwarte els (Alnus glutinosa) en de gewone vogelkers (Prunus padus).
Kenmerken
Algemeen
Het verbond van els en gewone vogelkers omvat hoog opgaande, zeer goed gestructureerde gemengde zomergroene loofbossen op jonge, voedselrijke bodems met een goede vochtvoorziening. De bodem kan periodisch overstromen of kent een zeer variabele grondwaterspiegel en wordt daardoor continu verrijkt. Organisch materiaal (humus) wordt snel afgebroken.
Structuur
Het verbond van els en gewone vogelkers kent in de Lage Landen een duidelijk gelaagde structuur met een hoog opgaande boomlaag, met dominantie van loofbomen, een zeer goed ontwikkelde en soortenrijke struiklaag, een kruidlaag met een voorjaarsbloeiers en ruigtekruiden en een eveneens goed ontwikkelde moslaag.
Onderverdeling
Het verbond van els en gewone vogelkers heeft als vertegenwoordigers in België en Nederland:
- Onderverbond: Ulmenion carpinifoliae
- Associatie: Abelen-iepenbos (Violo odoratae-Ulmetum)
- Sub-associatie: Violo odoratae-Ulmetum allietosum
- Sub-associatie: Violo odoratae-Ulmetum inops
- Sub-associatie: Violo odoratae-Ulmetum scilletosum
- Associatie: Essen-iepenbos (Fraxino-Ulmetum)
- Sub-associatie: Fraxino-Ulmetum typicum
- Sub-associatie: Fraxino-Ulmetum galanthetosum
- Sub-associatie: Fraxino-Ulmetum alnetosum
- Associatie: Meidoorn-berkenbos (Crataego-Betuletum)
- Sub-associatie: Crataego-Betuletum typicum
- Sub-associatie: Crataego-Betuletum menthetosum
- Associatie: Abelen-iepenbos (Violo odoratae-Ulmetum)
- Onderverbond: Circaeo-Alnenion
- Associatie: Goudveil-essenbos (Carici remotae-Fraxinetum)
- Associatie: Vogelkers-essenbos (Pruno-Fraxinetum)
De twee onderverbonden wijzen vooral op verschillen in de bodemsamenstelling, en kunnen gemakkelijk onderscheiden worden.
Onderverbond Ulmenion carpinifoliae
Een onderverbond typisch voor klei- en leemgronden, soms op zandgronden, en met als kensoorten de gladde iep (Ulmus minor, syn. U. carpinifolia), de gewone esdoorn, de paardenkastanje, en voorjaarsbloeiers als het sneeuwklokje, de wilde hyacint en de bostulp. De syntaxoncode voor Nederland is 43Aa'.
Onderverbond Circaeo-Alnenion
Een onderverbond dat vooral voorkomt op vochtige tot natte, humeuze zandgronden in beekvalleien, dikwijls direct bevloeid door de beek of door basenrijk grondwater, en met als kensoorten de zwarte els (Alnus glutinosa), de gelderse roos, de wilde kamperfoelie, de framboos , de gewone engelwortel en de wijfjesvaren. De syntaxoncode voor Nederland is 43Aa".
Romp- en derivaatgemeenschappen
Het verbond telt een tiental rompgemeenschappen, vegetatietypes die enkel kensoorten en differentiërende soorten bezit van een hoger syntaxonomisch niveau dan de associatie, samen met nog begeleidende soorten. Drie rompgemeenschappen worden hier verder beschreven.
Rompgemeenschap van fluitenkruid
De rompgemeenschap van fluitenkruid (Anthriscus sylvestris -[Ulmenion carpinifoliae]) is een rompgemeenschap van het onderverbond Ulmenion carpinifoliae. Het is een jonge gemeenschap op eerder lichte bodem, vooral te vinden in populierenaanplant op de landzijde van rivierdijken, waarvan de ondergroei regelmatig wordt gemaaid.
De ondergroei wordt gedomineerd door fluitenkruid (Anthriscus sylvestris), in de lente vergezeld door gewoon speenkruid. Ook grote brandnetel, kleefkruid, hondsdraf en gewone berenklauw komen frequent voor. De boomlaag bestaat vooral uit canadapopulier, gewone es en gladde iep.
De syntaxoncode voor Nederland is 43RG01.
Rompgemeenschap van grote brandnetel
De rompgemeenschap van grote brandnetel (Urtica dioica-[Ulmenion carpinifoliae]) is eveneens een rompgemeenschap van het onderverbond Ulmenion carpinifoliae. Het komt voor op goed gedraineerde of hogergelegen plaatsen in valleigronden en in zoetwatergetijdegebieden. Het zijn meestal jonge gemeenschappen, ontstaan als aanplantingen van wilg of populier, of uit voormalige wilgenopslag die is afgesneden van de onmiddellijke invloed van het rivierwater.
De grote brandnetel (Urtica dioica) is steeds aanwezig en dikwijls dominant. De gemeenschap kan van andere onderscheiden worden door de aanwezigheid van wilgen als schietwilg, amandelwilg en katwilg in de boom- en struiklaag, stikstofminnende soorten als grote brandnetel(Urtica dioica), dauwbraam, haagwinde, gewone smeerwortel, kleefkruid, hondsdraf en ruw beemdgras en moerasplanten als lidrus, moerasspirea, liesgras, bitterzoet, grote kattenstaart in de ondergroei.
De syntaxoncode voor Nederland is 43RG03, BWK-karteringseenheden voor Vlaanderen is het nitrofiel alluviaal elzenbos (vn).
Gemeenschap van canadapopulier en schaafstro
De gemeenschap van canadapopulier en schaafstro (Urtica dioica-[Circaeo-Alnenion]) is een rompgemeenschap van het onderverbond Circaeo-Alnenion. Het is te vinden als populierenaanplant op de landzijde van dijken langs de grote rivieren en in kleinere beekvalleien, op natte, lemige, kleiige of venige bodems. Het ontstaat ook spontaan in gedraineerde elzenbroeken.
Ook hier is de grote brandnetel (Urtica dioica) zeer abundant tot dominant. Differentiërende soorten tegenover andere rompgemeenschappen in het onderverbond zijn de zwarte els in de boomlaag, gelderse roos, hazelaar, gewone vlier, gewone vogelkers en wilde lijsterbes in de struiklaag en wilde kamperfoelie, framboos, wijfjesvaren, ijle zegge, ruwe smele, koninginnenkruid, hop, gewone braam, dagkoekoeksbloem, bosandoorn, drienerfmuur, schaduwgras, kleefkruid, hondsdraf en ruw beemdgras in de kruidlaag.
De syntaxoncode voor Nederland is 43RG02, BWK-karteringseenheden voor Vlaanderen is eveneens het nitrofiel alluviaal elzenbos (vn).
Soortensamenstelling
Het verbond heeft als belangrijkste kensoorten in België en Nederland de gewone vogelkers, het reuzenzwenkgras, de bloedzuring en de dagkoekoeksbloem.
Het kan onderscheiden worden van het haagbeuken-verbond, de climax-vegetatie, door de aanwezigheid van onder andere de grote brandnetel, het zevenblad, hondsdraf en de kruipende boterbloem.
De kensoorten en differentiërende soorten voor België en Nederland zijn:
- Boomlaag;
Kensoort | Diff.soort | Presentie | Nederlandse naam | Wetenschappelijke naam | Opmerking |
---|---|---|---|---|---|
kV | Gewone esdoorn | Acer pseudoplatanus | Onderverbond Ulmenion carpinifoliae | ||
kV | Gladde iep | Ulmus minor | Onderverbond Ulmenion carpinifoliae | ||
kV | Paardenkastanje | Aesculus hippocastanum | Onderverbond Ulmenion carpinifoliae | ||
kV | Zwarte els | Alnus glutinosa | Onderverbond Circaeo-Alnenion |
- Struiklaag
Kensoort | Diff.soort | Presentie | Nederlandse naam | Wetenschappelijke naam | Opmerking |
---|---|---|---|---|---|
kV | 20>50% | Gewone vogelkers | Prunus padus | ||
kV | Gelderse roos | Viburnum opulus | Onderverbond Circaeo-Alnenion |
- Kruidlaag
Kensoort | Diff.soort | Presentie | Nederlandse naam | Wetenschappelijke naam | Opmerking |
---|---|---|---|---|---|
kV | 0>40% | Bloedzuring | Rumex sanguineus | ||
kV | 0>40% | Dagkoekoeksbloem | Silene dioica | ||
kV | 0>30% | Reuzenzwenkgras | Festuca gigantea | ||
kV | Hondstarwegras | Elymus caninus | |||
kV | Schaafstro | Equisetum hyemale | |||
kV | Bosgeelster | Gagea lutea | |||
kV | Bosklimopereprijs | Veronica hederifolia subsp. lucorum | Onderverbond Ulmenion carpinifoliae | ||
kV | Gewoon sneeuwklokje | Galanthus nivalis | Onderverbond Ulmenion carpinifoliae | ||
kV | Wilde hyacint | Hyacinthoides non-scripta | Onderverbond Ulmenion carpinifoliae | ||
kV | Italiaanse aronskelk | Arum italicum | Onderverbond Ulmenion carpinifoliae | ||
kV | Bostulp | Tulipa sylvestris | Onderverbond Ulmenion carpinifoliae | ||
kV | Holwortel | Corydalis cava | Onderverbond Ulmenion carpinifoliae | ||
kV | Wilde kamperfoelie | Lonicera periclymenum | Onderverbond Circaeo-Alnenion | ||
kV | Framboos | Rubus idaeus | Onderverbond Circaeo-Alnenion | ||
kV | Gewone engelwortel | Angelica sylvestris | Onderverbond Circaeo-Alnenion | ||
kV | Wijfjesvaren | Athyrium felix-femina | Onderverbond Circaeo-Alnenion | ||
kV | Pinksterbloem | Cardamine pratensis | Onderverbond Circaeo-Alnenion | ||
kV | IJle zegge | Carex remota | Onderverbond Circaeo-Alnenion | ||
kV | Ruwe smele | Deschampsia cespitosa | Onderverbond Circaeo-Alnenion | ||
kV | Moerasspirea | Filipendula ulmaria | Onderverbond Circaeo-Alnenion | ||
kV | Echte valeriaan | Valeriana officinalis | Onderverbond Circaeo-Alnenion | ||
kV | Grote kattenstaart | Lythrum salicaria | Onderverbond Circaeo-Alnenion | ||
kV | Koninginnenkruid | Eupatorium cannabinum | Onderverbond Circaeo-Alnenion | ||
kV | Groot springzaad | Impatiens noli-tangere | Onderverbond Circaeo-Alnenion | ||
kV | Grote wederik | Lysimachia vulgaris | Onderverbond Circaeo-Alnenion | ||
dV | Grote brandnetel | Urtica dioica | t.o.v. Haagbeuken-verbond | ||
dV | Zevenblad | Aegopodium podagraria | t.o.v. Haagbeuken-verbond | ||
dV | Hop | Humulus lupulus | t.o.v. Haagbeuken-verbond | ||
dV | Ruw beemdgras | Poa trivialis | t.o.v. Haagbeuken-verbond | ||
dV | Hondsdraf | Glechoma hederacea | t.o.v. Haagbeuken-verbond | ||
dV | Kruipende boterbloem | Ranunculus repens | t.o.v. Haagbeuken-verbond |
- Moslaag
Geen kensoorten
Zie ook
Bronnen, noten en/of referenties
|
Indeling van de vegetatieklasse Querco-Fagetea (klasse van de eiken- en beukenbossen op voedselrijke grond) |
---|
Orde: Fagetalia sylvaticae (orde van de voedselrijke eiken-beukenbossen) Verbond: Alno-Padion (verbond van els en gewone vogelkers) Onderverbond: Ulmenion carpinifoliae Onderverbond: Circaeo-Alnenion Verbond: Carpinion betuli (haagbeuken-verbond) Verbond: Fagion sylvaticae (beuken-verbond) |