Willem II (voetbalclub)

Op 12 augustus 1896 werd in Tilburg een voetbalclub opgericht door Gerard de Ruiter, stagiair bij de NS-hoofdwerkplaats in Tilburg. Omdat hij van voetbal hield, maar Brabant nog niet erg bekend was met deze sport, zocht hij een groep van twaalf mannen bij elkaar. Zij vormden de nieuwe voetbalclub Tilburgia. Na anderhalf jaar wordt de naam gewijzigd in Willem II, naar de voormalige koning Willem II, die zijn militair hoofdkwartier had gevestigd in Tilburg en die ook in de stad overleed.

Hoewel er in de eerste jaren vooral sprake was van een gezelligheidsvereniging, was Willem II aangesloten bij de Brabantse Voetbalbond. In 1904 treedt de club ook toe tot de Nederlandse voetbalbond (de huidige KNVB). Het Zuiden telde in de beginjaren van de Nederlandse Voetbal Bond niet echt mee in het voetbal. Het waren immers vooral de clubs uit het Westen die de prijzen wonnen. In 1916 echter bracht Willem II uit Tilburg daar verandering in. Willem II won namelijk in dat jaar het landskampioenschap. Het elftal bestond toen uit: Walter van den Bergh, Harrie van Gerwen, Louis Marsé, Pim Versluys, Harry Mommers, Louis Schollaert, Harrie van Asten, Jos van Son, Toon van Son, Tinus van Beurden, Jef Briaire.

Tijdens de oorlog was het stadion van Willem II voor een groot deel ontdaan van haar hout dat als brandhout werd gebruikt. In eerste instantie wilde men de accommodatie volledig opknappen. Later ging men over op de bouw van een geheel nieuw stadion. Wat nogal gewaagd was, want net na de oorlog waren bouwmaterialen zeer schaars. En de kosten van het stadion, ruim één miljoen gulden, logen er ook niet om. In 1947 ging de eerste spade de grond in en in begin 1948 was het grasveld klaar om bespeeld te worden. In de jaren daarna werd nog een aantal aanpassingen aan het stadion gedaan. Successen bleven in de nieuwe omgeving niet uit. In het jaar 1952 werd Willem II voor de tweede keer in het bestaan landskampioen.

Terend op dit succes kreeg het Willem II stadion in 1953 nog een nieuwe overdekte hoofdtribune.

Nadat de KNVB in november 1954 besloot tot invoering van (semi)professioneel voetbal in Nederland, werd Willem II in 1955 de eerste landskampioen van het betaald voetbal. Op de laatste speeldag kon Willem II kampioen worden, maar dan moest het winnen van FC Eindhoven en dan moest NAC verliezen van PSV. Willem II won met 2-3 bij Eindhoven en PSV won uit bij NAC, zodat Willem II de eerste landskampioen in het betaald voetbal werd. Met spelers Chris Feijt, Jan Smolders, Jo Mommers, Piet van Bladel, Jef Mertens, Janus Wagener, Piet van Beers, Jan Brooijmans, Rinus Formannoy, Frans van Loon, Jan van Roessel, Piet van Neer, Cees Dikmans, Jan van de Luijtgaarden, Sjel de Bruyckere, Toon Becx en Piet de Jong schreven de Tricolores onder leiding van trainer František Fadrhonc historie. Willem II mocht daarom als eerste Nederlandse club naar de Europa Cup I, maar meldde zich af zodat PSV zijn Europese debuut kon maken.

Teams van Manchester en Willem II (1963)

In het seizoen 1962/63 degradeerde Willem II uit de Eredivisie door als vijftiende en voorlaatste te eindigen. Wel wist Willem II de KNVB Beker te winnen door de finale met 0-3 van ADO te winnen. In de vierde ronde had Willem II nog Ajax uitgeschakeld.

Daarom mocht Willem II in het seizoen 1963/64 als eerste divisieclub zijn Europese debuut maken. In de Europa Cup voor bekerwinnaars trof Willem II in de 1e ronde het Engelse Manchester United. Willem II behaalde in de Rotterdamse Kuip een 1-1 gelijkspel, maar verloor de return in Manchester op Old Trafford met 6-1, waardoor het Europese avontuur tot een ronde beperkt bleef.

Willem II degradeerde in het seizoen 1966/67 naar de eerste divisie door te eindigen als achttiende en daarmee laatste ploeg op de ranglijst van de eredivisie. De Tilburgers wonnen dat seizoen twee partijen, thuis tegen Fortuna '54 (2-1) en Telstar (5-2). Op bezoek bij ADO leed de club met 6-1 de grootste van in totaal 23 nederlagen dat seizoen. De degradatie vormde de inleiding tot de sportief slechtste periode van Willem II sinds de invoering van het betaalde voetbal. De Tilburgers zagen de eredivisie pas weer terug in het seizoen 1979/80. Het jaar daarvoor werd het onder trainer Henk de Jonge met onder meer Bud Brocken, Martin van Geel, Johan Havermans, Johan Huybregts en Henk van Rooy in het team derde in de eerste divisie. Het won vervolgens op doelsaldo de nacompetitie ten koste van Fortuna Sittard, FC Groningen en Telstar.

De jaren tussen de initiële degradatie en de rentree in de eredivisie leidde Willem II een grijs bestaan op het op één na hoogste niveau. Vaker wel dan niet eindigde de club in het rechterrijtje en in het seizoen 1973/74 leverde het zelfs de slechtste prestatie in haar bestaan in het betaalde voetbal. Het werd destijds achttiende van de twintig clubs die op dat moment de eerste divisie vormden. Alleen Veendam en De Volewijckers eindigden lager. Het is een tijd van financiële zorgen en reorganisatie. Op 11 april 1972 komt er een nieuwe verenigingsvorm. De club krijgt de officiële naam Sportclub Tilburg / Willem II, en bestaat uit een afdeling betaald voetbal met de naam Sportclub Tilburg en een amateurafdeling met de naam Willem II. Dit blijkt echter onpraktisch en voor buitenstaanders verwarrend, waarop in december 1972 wordt teruggekeerd naar de naam Willem II.

Willem II opent op 1 februari 1974 het allereerste voetbalinternaat in Nederland. Dit leidt op korte termijn niet tot hernieuwde sportieve successen.

Door de promotie onder leiding van Henk de Jonge kwam Willem II van midden 1979 weer uit in de Eredivisie. Hoewel de sportieve euforie groot is, hebben de Tilburgers financieel grote zorgen. In de jaren zeventig is een schuldenlast van 1,2 miljoen gulden opgebouwd. Dat leidt tot grote financiële zorgen die rond de kerst van 1981 escaleren. De FIOD valt binnen en de schuldenlast wordt geopenbaard. Een commissie stelt dat er financieel orde op zaak moet worden gesteld. De rechtbank verleent Willem II op 28 juni 1982 surseance van betaling. Vanaf dat moment worden allerlei initiatieven genomen om betaald voetbal in Tilburg mogelijk te houden. Onder leiding van Wim Groels wordt een strakke regie gevoerd die uiteindelijk moet leiden tot de redding van de club. Voor het eerst gaat Willem II spelen met shirtreclame (Tempofoon), de Stichting Behoud Betaald Voetbal Regio Tilburg haalt 200.000 gulden op en er worden afspraken gemaakt met de fiscus en het bedrijfsleven. Dat leidt er uiteindelijk toe dat in februari 1984 de surseance van betaling wordt opgeheven. Hoewel financieel gezond, had de hervorming gevolgen voor de sportieve prestaties. In 1984 degradeert Willem II opnieuw uit de Eredivisie.

Midden jaren tachtig wordt Piet de Visser aangesteld als trainer van Willem II. Hij kan met talenten uit de regio voortbouwen op het fundament dat is gelegd door de sanering van de jaren ervoor. In 1987 dwingt de club promotie af door als tweede te eindigen achter kampioen FC Volendam. Die plek werd toen nog beloond met rechtstreekse promotie. Onder leiding van eerst De Visser en later zijn protegé Adrie Koster en Jan Reker wordt gewerkt aan een stabiele Eredivisieclub. De prestatie verbeteren in de eerste helft van de jaren negentig met het seizoen. Het is de tijd van het doorbreken van onder andere Ulrich van Gobbel, Marc Overmars, Jean-Paul van Gastel, John Veldman, Louis Laros en Jaap Stam. Willem II is weer gezond en als een van de eerste clubs bouwt het een nieuw stadion. In 1995 opende toenmalig burgemeester van Tilburg Gerrit Brokx het nieuwe Willem II Stadion.

In 1997 besloot Willem II om de toenmalige hoofd jeugdopleiding van Ajax Co Adriaanse aan te stellen als hoofdtrainer van de A-selectie. Hoewel de eerste resultaten tegenvielen, zette het team later dat seizoen de weg naar boven in. Uiteindelijk behaalde Willem II de vijfde plaats en daarmee werd voor het eerst in 35 jaar Europees voetbal behaald. Na twee 3-0-overwinningen tegen het Georgische Dinamo Tbilisi in de eerste ronde, viel in de tweede ronde van de UEFA-cup het doek. Real Betis (Spanje) bleek na een gelijkspel (1-1) en een nederlaag (0-3) te sterk.
Het seizoen waarin UEFA-cupvoetbal werd gespeeld begon weer wisselvallig. Na uitschakeling in Europa werd de stijgende lijn ingezet. Na de winterstop was Willem II onoverwinnelijk en één wedstrijd voor het einde van de competitie (uit tegen Cambuur Leeuwarden) werd de tweede plaats achter kampioen Feyenoord zeker gesteld. Willem II mocht de UEFA Champions League in. Het vertrek van steunpilaar Sami Hyypiä had het elftal duidelijk geen goed gedaan. In de Champions League werden slechts twee punten gepakt in een poule met Spartak Moskou, Sparta Praag en Girondins de Bordeaux. Ook in de eredivisie ging het niet lekker. Willem II werd negende en nog voor het einde van het seizoen nam Adriaanse ontslag.

Co Adriaanse, oud-trainer van Willem II

Opvolger van de naar Ajax vertrokken Adriaanse, werd Hans Westerhof. Hij kon de successen die in de eerste jaren onder Adriaanse behaald werden niet terugbrengen naar Tilburg. Willem II maakte kleurloze jaren door als middenmoter. Ook Martin van Geel verliet de club. De technisch directeur werd door Dirk Scheringa naar het ambitieuze AZ gehaald. Bij Willem II werd hij opgevolgd door oud profvoetballer Barry Hulshoff. Onder zijn bewind lukte het de opvolgers van Westerhof Mark Wotte en André Wetzel niet om Willem II weer op het oude niveau te brengen. Hulshoff kreeg de schuld van het aantrekken van dure, niet aan de verwachtingen voldoende spelers als Youssef Mariana en het gratis de deur uitlopen van clubtoppers als Kew Jaliens en Joris Mathijsen. Een van de weinige lichtpuntjes was de selectie van middenvelder Denny Landzaat voor het Nederlands elftal.
Hulshoff werd januari 2004 ontslagen en uiteindelijk werd Kees Zwamborn aangesteld als zijn vervanger. Wotte vertrok in januari als technisch manager naar Feyenoord en was ad interim opgevolgd door Wetzel. Vanaf de zomer van 2004 werd Robert Maaskant trainer bij Willem II. In de competitie speelde Willem II onopvallend en werd het tiende. In de KNVB beker (toen Amstel Cup) bereikte Willem II door een 1-0-overwinning op Ajax de finale. Omdat landskampioen PSV daarin de tegenstander was, werd ook Europees voetbal afgedwongen. Willem II verloor de finale met 4-0. Het bereiken van de finale en Europees voetbal was voor Maaskant het enige hoogtepunt in Tilburg. In november 2005 wordt hij ontslagen wegens een teleurstellende zeventiende plaats in de competitie. Zwamborn volgde hem op en wist Willem II via de nacompetitie te behoeden voor degradatie.

De opvolger van Maaskant en Zwamborn werd Dennis van Wijk. Hij nam Andries Jonker, een jeugdvriend en oud-assistent-trainer bij FC Barcelona, mee als assistent. In het eerste seizoen presteerde de ploeg redelijk. Ondertussen werd Zwamborn weggepromoveerd en later vertrok hij helemaal. Jonker kreeg een dubbelfunctie. Naast assistent werd hij technisch manager. Als Willem II in het tweede seizoen van Van Wijk zwak presteert wordt de trainer door voorzitter Hans Verbunt ontslagen. De rol van Jonker in het ontslag van zijn vriend bleef schimmig en Van Wijk liet weten de vriendschap als over te beschouwen. Jonker werd de opvolger van Van Wijk en bleef een jaar aan als trainer, totdat zijn assistent Alfons Groenendijk het februari 2009 over nam. Onder diens leiding eindigde Willem II op een twaalfde plaats in het seizoen 2009/2010.

In de zomer van 2009 vertrok Jonker om bij Bayern München assistent te worden van Louis van Gaal. Henry van der Vegt werd de nieuwe technisch directeur. Het al jaren vermoede wanbeleid bij de club bleek waarheid: Willem II kreeg grote financiële problemen en voorzitter Verbunt trad begin 2010 af. De club bleek jarenlang structureel te veel hebben uitgegeven. Bovendien werd er sterk gespeculeerd over het doorverkopen van Moussa Dembélé en Mounir El Hamdaoui door AZ.

Een commissie van drie "wijze mannen" werd aangesteld om een analyse te maken van de financiële, sportieve en organisatorische situatie bij Willem II. Onder leiding van Jan Melis, voormalig gemeenteraadslid in Tilburg, zakenman en oud-voorzitter van de Kamer van Koophandel gingen Paul Bottelier en Mike Leers aan de slag. Een van de conclusies was dat Willem II financieel op te grote voet had geleefd en dat bezuinigingen en organisatorische hervormingen noodzakelijk waren. Zo moest de begroting terug van 12,5 miljoen euro naar 10 miljoen euro. Na de presentatie van het rapport werd commissielid Paul Bottelier aangesteld als kwartiermeester. Hij kreeg alle bevoegdheden en de Raad van Bestuur trad in zijn geheel terug. Algemeen directeur Frank Molkenboer stapte op en clubman John Feskens werd als "structureel assistent-trainer" overgenomen van RKC Waalwijk.

Ook sportief was er sprake van malaise. De club eindigde als zeventiende in de eredivisie en moest dus play-offs om promotie/degradatie spelen. Met hangen en wurgen werden FC Eindhoven en Go Ahead Eagles verslagen, waardoor Willem II ook in het seizoen 2010/2011 mocht uitkomen in de Eredivisie. Een dag nadat de club de finale tegen Go Ahead Eagles won, werd bekend dat Willem II in acute financiële nood verkeerde. De salarissen van mei en juni konden niet meer worden betaald. Bij de gemeente Tilburg werd aangeklopt om steun.[2] Ondanks de toezegging van de gemeente om de huur van het stadion te verlagen en bepaalde schulden kwijt te schelden was de schuldenlast van Willem II nog steeds penibel. Op 11 oktober 2010 ging de gemeenteraad van Tilburg akkoord met een subsidieverstrekking van 1,2 miljoen euro.

Aan het einde van seizoen 2010/2011 degradeerde Willem II naar de Eerste divisie, waarop Jurgen Streppel werd aangesteld als nieuwe coach. Onder hem keerde de club op zondag 20 mei 2012 met een compleet nieuw elftal na één seizoen terug naar de Eredivisie. Willem eindigde de reguliere competitie weliswaar als nummer vijf, maar versloeg in de play-offs 2012 vervolgens zowel Sparta Rotterdam als FC Den Bosch. In het daaropvolgende seizoen 2012/2013 werd de club laatste in de Eredivisie en degradeerde ze weer. Het verblijf in de Eerste divisie duurde opnieuw één seizoen. Willem II werd in het seizoen 2013/14 kampioen en keerde zo wederom terug in de Eredivisie. Ditmaal dwong het Willem II van Streppel behoud af via een negende plaats in de competitie, het beste resultaat sinds 2003/04. Streppel hield Willem II vervolgens in zijn vijfde en laatste jaar als trainer van de club nogmaals op het hoogste niveau, nu via de play-offs 2016.

In het seizoen 2017/2018 haalde Willem II de halve finale van de KNVB Beker, waarin uit bij Feyenoord werd verloren. Ondanks dat resultaat ging het in de competitie minder goed, waardoor trainer Erwin van de Looi opstapte. Assistent Reinier Robbemond maakte het seizoen af en onder zijn leiding speelde Willem II zich veilig en werd er thuis met 5-0 van de latere landskampioen PSV gewonnen. In het volgende seizoen wist Willem II met Adrie Koster als nieuwe trainer voor de vierde keer in haar bestaan de finale van de KNVB Beker te halen. In de halve finale werd AZ na strafschoppen verslagen. In de finale was Ajax met 4-0 te sterk. Willem II wist zich ook ver voor het einde van het seizoen veilig te spelen en eindigde op de 10e plaats.

• Meeste wedstrijden voor Willem II: John Feskens (483)
• Clubtopscorer: Piet de Jong (216 doelpunten)
• Clubtopscorer in de eredivisie: Coy Koopal (94 doelpunten)
• Eerste international: Tinus van Beurden
• Recordinternationals (in dienst Willem II): 1. Sjel de Bruyckere (7 caps, totaal 7 caps), 2. Denny Landzaat (6 caps, totaal 38 caps), 3. Jan van Roessel (5 caps, totaal 6 caps), Piet Stevens en Gerrit Horsten (5 caps)
• Recordinternationals (gehele carrière): 1. Marc Overmars (86 caps), 2. Joris Mathijsen (84 caps), 3. Jaap Stam (67 caps)
• Speler van de 20e Eeuw: Jan van Roessel
• Eerste buitenlandse aankoop: Kurt Zaro (1956)
• Duurste aankoop: Mounir El Hamdaoui (€1.100.000, Tottenham Hotspur, 2006/2007)
• Hoogste verkoop: Mounir El Hamdaoui (€7.800.000, AZ Alkmaar, 2007/2008)
• Jongste debutant: Jeroen Lumu (16 jaar, 234 dagen)
• Jongste doelpuntenmaker: Jeroen Lumu (16 jaar, 238 dagen)