Ubuntu (Linuxdistributie)

Ubuntu is een Linuxdistributie voor desktopcomputers, laptops, servers, tablets en smartphones. Dit besturingssysteem is beschikbaar in een groot aantal talen, waaronder het Nederlands. De makers van Ubuntu leggen de nadruk op gebruiksvriendelijkheid en toegankelijkheid voor gebruik thuis, op school en op het werk. Er bestaat ook een servereditie onder de naam Ubuntu Server. Voor scholen is er Edubuntu met speciale programma's voor het onderwijs.

Ubuntu
Ubuntu 18.04 LTS
OntwikkelaarCanonical en de gemeenschap
OS-familieGNU/Linux
BronmodelFOSS
Laatste uitgave20.04 LTS (23 april 2020)
Codenaam20.04: Focal Fossa
Laatste bètaversie19.10 (27 september 2019)
KerneltypeMonolithisch
LicentieGPL en anderen
StatusActief
Websitewww.ubuntu.com, www.ubuntu-nl.org en www.ubuntu-be.org
Portaal    Informatica
Vrije software
Verschillende Ubuntudistributies uit 2007 op cd-rom.

Ubuntu is gebaseerd op de Linuxdistributie Debian, maar onderscheidt zich hiervan door twee keer per jaar nieuwe versies uit te brengen. De nummers daarvan verwijzen naar het jaar en de maand van de verschijningsdatum.

De ontwikkeling van Ubuntu wordt geleid door Canonical Ltd., een in het Verenigd Koninkrijk gevestigde privéonderneming gestart en gefinancierd door de Zuid-Afrikaan Mark Shuttleworth.

De naam komt van het concept Ubuntu uit de Zoeloe-cultuur in Zuid-Afrika. Het betekent zoiets als "menselijk zijn voor anderen".

Verspreiding

Ubuntu is grotendeels opensourcesoftware en gratis beschikbaar. Hierdoor is het besturingssysteem in ontwikkelingslanden populairder dan betaalde besturingssystemen.[1] Het besturingssysteem kan worden gedownload als ISO-bestand en op een cd of dvd worden gebrand, maar het is ook mogelijk installatiemedia te bestellen tegen betaling van verzendkosten.

Canonical Ltd. bood vroeger ook de mogelijkheid gratis officiële cd's te bestellen via de ShipIt-dienst, waarbij men zelfs geen verzendkosten hoefde te betalen. In april 2011 besloot Canonical Ltd. vanaf versie 11.04 de ShipIt-dienst stop te zetten. Dit omdat veel westerse landen tegenwoordig een goede en snelle breedbandverbinding hebben. Er worden nog wel cd's in de webwinkel van Canonical Ltd. verkocht.

De Ubuntu-cd's zijn uit te proberen zonder dat installatie daarvoor benodigd is. Voor de gebruikers van wie zijn computer niet voldoet aan de minimale systeemeisen voor deze live-cd, bestaat een alternatieve cd met een niet-grafische installatie.

Het is ook mogelijk om het ISO-bestand van Ubuntu op een USB-stick te plaatsen met een hulpprogramma zoals UNetbootin of YUMI.[2]

Populariteit

In korte tijd is Ubuntu uitgegroeid tot de populairste Linuxdistributie onder particuliere gebruikers. De distributie kent een grote en actieve gebruikersgemeenschap. Lokale groepen Ubuntu-enthousiastelingen- zogenaamde LoCo Teams (local community teams) - zijn in vele landen actief. Sommige daarvan, onder meer het Belgische en het Nederlandse team, genieten officieel erkenning door Canonical.

De website DistroWatch geeft een goede indicatie van de populariteit van Ubuntu. Begin november 2008, een paar dagen na uitgifte van 8.10, stond Ubuntu op de eerste plaats van de afgelopen maand, de afgelopen drie maanden, het afgelopen half jaar en het afgelopen jaar. En dan zijn varianten als Kubuntu, Xubuntu en dergelijke nog niet meegeteld.[3]

Desktoplinux.org heeft na onderzoek geconcludeerd dat Ubuntu, met daarin Kubuntu, Xubuntu en Edubuntu meegerekend, het grootste gebruikerspercentage heeft, met circa 30% van de GNU/Linux-desktopgebruikers.[4]

Het Ministerie van Onderwijs en Wetenschap van Noord-Macedonië heeft het initiatief genomen om meer dan 180 000 Linuxdesktops aan scholen te schenken en stimuleert ook elke student in het land om Ubuntu-werkstations te gebruiken.[5]

Op 9 oktober 2008 werd bekend dat alle servers van de Wikimedia Foundation, de organisatie achter onder andere Wikipedia, gemigreerd zullen worden naar Ubuntu 8.04.[6]

Unity

Ubuntu maakte tot en met versie 10.10 gebruik van versie 2.x van de GNOME-desktop. Vanaf versie 11.04 besloot Canonical om niet verder te gaan met de inmiddels nieuw ontwikkelde versie 3 van de GNOME-desktop, maar om het eigen Unity mee te leveren als standaarddesktopomgeving.[7]

Unity is de standaardgebruiksomgeving geweest tot en met versie 17.04. Vanaf versie 17.10 is Canonical gestopt met het Unityproject en levert Ubuntu versie 3 van de GNOME-gebruiksomgeving.[8]

Software

Ubuntu kan alle voor Linux geschreven software draaien. Daarnaast kan een groeiend aantal programma's voor Windows worden gedraaid onder Wine, een opensource-implementatie van de Windows API en programmabibliotheken.

Een installatie van Ubuntu bevat een aantal standaardprogramma's, zoals systeemgereedschap, het kantoorsoftwarepakket LibreOffice, de webbrowser Firefox, het e-mailprogramma Thunderbird en een reeks kleine spellen. Ubuntu gebruikt, net als Debian, het pakketbeheersysteem apt. Sinds Ubuntu 9.10 wordt Ubuntu Software Center gebruikt voor het beheren van softwarepakketten.

Categorieën

Beschikbare software wordt in de volgende categorieën onderverdeeld:

main
Vrije software met officiële ondersteuning.
restricted
Niet-vrije software met officiële ondersteuning. Deze categorie bevat propriëtaire stuurprogramma's.
universe
Vrije software met ondersteuning van de gebruikersgemeenschap. Met andere woorden het gaat hier wel om vrije software, maar deze zit niet standaard in een van de Ubuntu-distributies.
multiverse
Niet-vrije software met ondersteuning van de gebruikersgemeenschap.
backports
Nieuwe software uit nieuwere Ubuntu-versies (meestal ontwikkelingsversies).

64 bit

Ubuntu is er in 32 bit en in 64 bit. Indien de 64 bitversie van Ubuntu wordt gebruikt, dan is vrijwel al deze software ook in 64 bit beschikbaar. Alleen eventuele closed-source software zal in 32 bits beschikbaar zijn, maar deze kunnen door middel van de bibliotheek ia32-libs toch gebruikt worden. Sinds de uitgave van Ubuntu 13.10 is de 64 bitversie de standaardversie.[9] Voor installatie op oudere hardware wordt de 32 bitversie aanbevolen. Bij de uitgave van 14.04 is de 32 bitversie echter weer standaard.[10]

Vanaf versie 18.04 LTS is de serverversie alleen beschikbaar voor 64 bit en vanaf versie 19.10 geldt dat ook voor de desktopversie.[11]

Propriëtaire software

Het grootste gedeelte van de software die bij Ubuntu geleverd wordt is vrije software. Voor drivers waarvoor geen goed vrij alternatief is worden echter propriëtaire stuurprogramma's meegeleverd. Propiëtaire software is software waarvan de broncode in het bezit van een bedrijf is dat alle rechten op deze software bezit. Een voorbeeld hiervan zijn de stuurprogramma's van Nvidia voor grafische kaarten, die hun chipset bevatten.

Een aantal multimediaformaten, zoals MP3, is beschermd door software-octrooien en kunnen niet in de officiële distributies van Ubuntu worden opgenomen. Ondersteuning voor deze mediaformaten is echter toe te voegen na de installatie van het besturingssysteem. Ook een aantal bekende TrueType-lettertypes is beschermd door intellectuele eigendomsrechten en wordt niet meegeleverd met de officiële distributie.

Versies

Ubuntu werkt met een versiesysteem dat verwijst naar het jaartal en de maand van uitgave. Zo verwijst versie 8.04 naar 2008, maand 4 (april). Ubuntu verschijnt tweemaal per jaar, in april en in oktober. Versie 6.06, 'Dapper', verscheen twee maanden later dan oorspronkelijk gepland, om diverse verbeteringen alsnog te kunnen aanbrengen; vandaar dat deze 6.06 heet in plaats van 6.04.

Versie Datum van uitgave Ondersteund tot Codenaam Nederlandse vertaling
4.10 20 oktober 2004 30 april 2006 Warty Warthog Wrattig wrattenzwijn
5.04 8 april 2005 31 oktober 2006 Hoary Hedgehog Oude egel
5.10 13 oktober 2005 13 april 2007 Breezy Badger Frisse (vernieuwende) das
6.06 LTS 1 juni 2006 14 juni 2009 Dapper Drake Goedgeklede woerd/eendagsvlieg
6.10 26 oktober 2006 25 april 2008 Edgy Eft Prikkelbare/bijdehante salamander
7.04 19 april 2007 19 oktober 2008 Feisty Fawn Assertief/strijdlustig hertenkalf
7.10 18 oktober 2007 18 april 2009 Gutsy Gibbon Moedige gibbon
8.04 LTS 24 april 2008 5 december 2011 Hardy Heron Ruige reiger
8.10 30 oktober 2008 30 april 2010 Intrepid Ibex De (stout)moedige steenbok
9.04 23 april 2009 23 oktober 2010 Jaunty Jackalope Kwiek krijgskonijn (mythisch figuur)
9.10 29 oktober 2009 30 april 2011 Karmic Koala Karmische koala
10.04 LTS 29 april 2010 9 mei 2013 Lucid Lynx Heldere lynx
10.10 10 oktober 2010[12] 4 oktober 2012 Maverick Meerkat[13] Non-conformistisch stokstaartje
11.04 28 april 2011[14] 28 oktober 2012 Natty Narwhal[15] Nette narwal
11.10 13 oktober 2011[16] 9 mei 2013 Oneiric Ocelot Dromerige pardelkat
12.04 LTS 26 april 2012[17] april 2017 Precise Pangolin[18] Precies schubdier
12.10 18 oktober 2012[19] 16 mei 2014[20] Quantal Quetzal[21] Kwantale quetzal
13.04 25 april 2013[22] 27 januari 2014[23] Raring Ringtail[24] Energieke katfret[25]
13.10 17 oktober 2013[26] 17 juli[27] 2014 Saucy Salamander Pittige salamander[28]
14.04 LTS 17 april 2014[29] april 2019 Trusty Tahr Betrouwbare/beproefde himalayathargeit
14.10 23 oktober 2014[30] juli 2015 Utopic Unicorn Utopische eenhoorn
15.04 23 april 2015[31] januari 2016 Vivid Vervet Levendige blauwaap
15.10 22 oktober 2015 juli 2016 Wily Werewolf Geslepen/sluwe weerwolf
16.04 LTS 21 april 2016 april 2021 Xenial Xerus Gastvrije grondeekhoorn
16.10 13 oktober 2016 juli 2017 Yakkety Yak Kletsgrage jak
17.04 13 april 2017 13 januari 2018 Zesty Zapus Pittige huppelmuis
17.10 19 oktober 2017 juli 2018 Artful Aardvark Slinks aardvarken
18.04 LTS 26 april 2018[32] april 2023 Bionic Beaver Bionische bever
18.10 oktober 2018[33] juli 2019 Cosmetic Cuttlefish Cosmetische zeekat
19.04 18 april 2019[34] 2020 Disco Dingo[35] Disco dingo
19.10 17 oktober 2019[36] Juli 2020 Eoan Ermine Hermelijn van de zonsopkomst
20.04 LTS April 2020[37] 23 april 2025 Focal Fossa Focale Fossa
Kleur Betekenis
Rood Niet-ondersteunde versie
Geel Oudere, nog ondersteunde versie
Groen Recentste versie
Blauw Toekomstige versie

Versie 6.06, 8.04, 10.04, 12.04, 14.04, 16.04 en 18.04 zijn uitgebracht als een Long Term Support (LTS)-release. Dat wil zeggen dat Canonical gedurende vijf jaar garandeert dat de release ondersteund wordt door patches. Bij de eerste drie LTS-desktopversies was dit drie jaar. Canonical biedt ook een betaalde vorm van ondersteuning. Elke twee jaar wordt er een LTS-versie uitgebracht.[38]

In de spreektaal worden de codenamen vaak afgekort tot het eerste woord, bijvoorbeeld 'precise'. Dit zijn ook de namen van de pakketbronnen voor Ubuntu.

Voor iedere versie moeten nieuwe teksten worden vertaald. Meestal zijn deze vertalingen nog niet volledig: meegeleverde software is vaak niet volledig vertaald.

Grumpy Groundhog

Er waren ook plannen voor een versie van Ubuntu die altijd in ontwikkeling is en nooit uitgebracht zal worden, namelijk Grumpy Groundhog ('knorrige marmot').[39] Deze zal altijd de allernieuwste software hebben en daarom mogelijk instabiel zijn. Deze versie zal dan ook alleen bedoeld zijn voor ontwikkelaars. Anno 2012 is er weinig tot geen activiteit meer bij het Grumpy Groundhog-project.

Ubuntu 12.04 LTS

Long Term Support (LTS): deze release wordt minimaal 5 jaar van veiligheids- en stabiliteits-updates voorzien. De belangrijkste veranderingen die in Ubuntu 12.04 zijn doorgevoerd:

  • Linuxkernel standaard versie 3.2.
  • De Unity-interface is weer op de schop genomen, en gebruiksvriendelijker gemaakt.
  • Verwijderen van Mono wegens plaatsgebrek op de gemaakte live-cd.
  • Rhythmbox is opnieuw de standaard mediaspeler.
  • HUD werd geïntegreerd, waarmee applicatiemenu's doorzoekbaar werden gemaakt.

Ubuntu 12.04 is ondanks veel onduidelijkheid en discussies toch nog kleiner dan 700 MB en past hiermee nog steeds op een cd, dit is echter wel ten koste gegaan van een aantal tools waaronder Wubi en het Mono-framework. Deze zijn echter nog los te verkrijgen en kunnen toegevoegd worden aan het installatiemedium.

Ondersteuning voor Secure Boot, geïntroduceerd op Windows 8-computers als onderdeel van UEFI, werd toegevoegd aan Ubuntu 12.04.2. Hierdoor zouden Windows 8-computers met UEFI-firmware Ubuntu kunnen opstarten.[40]

Ubuntu 12.10

Ubuntu 12.10 bevat de volgende wijzigingen:

  • Unity 2D wordt niet meer ondersteund of ontwikkeld; de terugvalmodus is de Gallium llvmpipe-software.
  • Amazon-zoekresultaten in de dash.
  • De alternate-installer werd weggelaten doordat Ubiquity, het installatieprogramma van Ubuntu, extra functionaliteit verkreeg.
  • Ondersteuning voor secure boot op UEFI-systemen.
  • WebApps: integreert websites in het besturingssysteem zoals desktopapplicaties (Gmail, Twitter, Facebook).
  • Online services: controleert alle diensten vanuit één venster en integreert deze bij zoekopdrachten in Unity (bijvoorbeeld Google Drive-ondersteuning voor het zoeken naar bestanden).
  • Dash-voorbeelden: miniatuurweergaven in de Unity Dash.
  • Linuxkernel 3.5.4, GNOME 3.6, Nautilus 3.4 en Unity 6.8.0.
  • Standaardapplicaties bijgewerkt: Firefox 16.0.1, Thunderbird 16.01, LibreOffice 3.6.2, Totem, Shotwell en Rythmbox.
  • Mogelijkheid om de volledige schijf te versleutelen bij de installatie.

Ubuntu 12.10 is in de meeste gevallen groter dan 700 MB (afhankelijk van de editie) en past daarom niet meer op een cd.[41]

Ubuntu 13.04

Ubuntu 13.04 bevat de volgende wijzigingen:

  • Linuxkernel 3.8.8.
  • Standaardapplicaties bijgewerkt: LibreOffice 4.0.
  • Servereditie heeft VMWare-integratie.

Ubuntu 13.10

Ubuntu 13.10 werd uitgebracht op 17 oktober 2013. Deze bevat volgende veranderingen:[42]

  • Introductie van Smart Scopes, waarmee verschillende bronnen tegelijk geraadpleegd kunnen worden.
  • Ubuntu One-login toegevoegd aan installatieprogramma.
  • Toetsenbord-indicator om eenvoudig te kunnen wisselen tussen invoermethoden en talen.
  • Prestatieverbeteringen voor Unity en Compiz.

Ubuntu 14.04 LTS

Ubuntu 14.04 werd uitgebracht op 17 april 2014. Deze bevat volgende veranderingen:

  • Verbeterde ondersteuning voor UEFI Secure Boot[43]
  • Mesa 10.1[44]
  • Linuxkernel 3.13
  • Standaard TRIM-ondersteuning voor SSD's van Intel en Samsung[45]
  • Software-RAID-mechanisme DMRAID vervangen door MDADM[46]
  • Unity Control Centre zal GNOME Control Centre vervangen. Dit is een fork van GNOME Control Centre, met Ubuntu-specifieke patches.[47]
  • Vensters hebben geen vensterrand meer bij de standaardthema's van Ubuntu[48]
  • Vensters kunnen geminimaliseerd worden als erop geklikt wordt (in te stellen via CompizConfig Settings Manager)
  • De menubalk kan desgewenst altijd opgenomen worden in de titelbalk.
  • In Unity Spread, de weergave van verschillende vensters voor hetzelfde programma, kan er nu gefilterd worden op venstertitel.
  • Het vergrendelscherm van Unity lijkt nu op de loginmanager van Unity.
  • Verbeterde HiDPI-ondersteuning voor schermen met hoge resolutie.
  • Verbeterde NVIDIA Optimus-ondersteuning.

Wubi

Sinds versie 8.04 is het mogelijk Ubuntu te installeren met behulp van een Windows-programma Wubi. Windows-gebruikers kunnen dan direct vanuit Windows hun nieuwe Ubuntu-versie installeren. Er wordt dan een extra bootoptie in de bootloader van Windows gemaakt (dual-boot) in plaats van de gebruikelijke installatie van GRUB, waarbij de gebruiker tijdens het opstarten van de computer kan kiezen of hij Ubuntu of Windows op wil starten. Wubi maakt het installeren van Ubuntu eenvoudig doordat partitioneren overbodig is; deze optie installeert Ubuntu in een groot bestand op een bestaande partitie dat vanuit Ubuntu gezien een echt bestandssysteem is. Wanneer de gebruiker de installatie ongedaan wil maken kan hij Ubuntu net zoals normale Windows-programma's weer eenvoudig verwijderen via het configuratiescherm. Vanaf Ubuntu 12.04 zit Wubi niet meer standaard bij Ubuntu om ruimte te besparen, het kan wel los worden gedownload. Vanaf 13.04 is het niet langer beschikbaar op de live-cd.[49]

Gerelateerde distributies

Aan Ubuntu is een aantal andere projecten, edities of smaken (flavours) gerelateerd, waarvan Kubuntu de populairste is.

Een aantal van deze distributies verschilt door het gebruik van een andere desktopomgeving. Ubuntu gebruikt standaard GNOME, maar het is eenvoudig andere desktopomgevingen te installeren. Kubuntu bijvoorbeeld maakt gebruik van KDE, maar is in de basis hetzelfde. Dit principe wordt ook gevolgd met Xubuntu, een versie van Ubuntu die Xfce (een lichte desktopomgeving, die daardoor beter geschikt is voor oude systemen) gebruikt en Elbuntu, een versie die Enlightenment gebruikt, eveneens een lichtere desktopomgeving. Het mengen van pakketten uit verschillende desktopomgevingen is mogelijk. Programma's geschreven voor KDE 3 gebruiken aRts om geluidsnotificaties te laten horen. Die programma's zijn dan meestal wel te gebruiken in GNOME, maar niet altijd met geluidsnotificaties. De speciaal voor Xfce geschreven programma's kunnen zonder problemen in GNOME en KDE worden gebruikt.

Daarnaast zijn er de officiële projecten zoals Edubuntu, een op Ubuntu gebaseerde distributie voor scholen, Ubuntu Studio, een Ubuntu-variant die volledig gericht is op het bewerken van multimedia, en Gobuntu, met alleen software en inhoud die geen enkele vorm van restrictie kent. Hierbij wordt de striktst mogelijke interpretatie van de definitie van vrije software gehanteerd, zoals die door de Free Software Foundation is opgesteld.[50] Deze edities maken echter net als de desktopeditie van Ubuntu gebruik van GNOME. De servereditie van Ubuntu kent geen grafische omgeving.

Lijst

Officiële varianten

Van de oorspronkelijke Ubuntu-versie met de gebruikersomgeving GNOME zijn meerdere officiële edities of versies afgeleid.[51] Onderstaande edities worden officieel erkend door Canonical:

  • Ubuntu Budgie: Ubuntu met de Budgie-desktop
  • Ubuntu MATE: Ubuntu met de MATE-desktop.
  • Kubuntu: Ubuntu met de KDE-desktop.
  • Xubuntu: Ubuntu met de Xfce-desktop, die geschikt is voor langzamere computers.
  • Lubuntu: Ubuntu met de LXDE-desktop, die gericht is op computers met ten minste 128 MB RAM-geheugen.
  • Edubuntu: Ubuntu met programma's die vooral bedoeld zijn voor leerlingen op school.
  • Ubuntu Studio: een distributie speciaal bedoeld om multimedia (muziek, film, grafisch etc.) te creëren en bewerken.
  • Ubuntu Server: een versie speciaal voor servers.
  • Ubuntu Netbook Remix was een versie geoptimaliseerd voor netbooks en ultra-mobiele portables.
  • Ubuntu Kylin: Ubuntu gericht op de Chinese markt.
  • Ubuntu GNOME: Ubuntu met de GNOME-desktop. Inmiddels stopgezet, omdat Ubuntu vanaf versie 17.10 de Unity-desktop heeft vervangen door de GNOME-desktop.

Linuxdistributies van derden gebaseerd op Ubuntu

Met de open broncode kunnen ook anderen hun eigen editie maken die gebaseerd is op Ubuntu of een afgeleide daarvan, zoals:

  • Gobuntu, Ubuntu met enkel vrije software
  • Goobuntu: wordt gebruikt binnen de kantoren van Google.
  • Fluxbuntu met Fluxbox
  • Elementary OS
  • gOS (stopgezet): gebruikt de window manager Enlightenment en steunt hevig op Google-applicaties zoals Gmail. Het is bedoeld voor eenvoudige systemen en gebruikers.
  • Mythbuntu: speciaal voor multimedia-pc's waarop MythTV is voorgeconfigureerd. - Officieel erkend door Canonical
  • Linux Mint, dat een iets andere filosofie en aanpak heeft dan het moederproject.
  • Ebuntu: een distributie met de windowmanager Enlightenment.
  • Ubuntu CE: Christian Edition, een versie met specifiek Christelijke functies, zoals de psalm van de dag.
  • Sabily: een versie gericht op de moslimwereld, met bijvoorbeeld software voor gebedstijdstippen, voor studie van de Koran en een webfilter.
  • EasyPeasy en Aurora OS (voorheen Eeebuntu): distributies geschikt voor de Eee PC.
  • Qimo: een distributie voor kinderen
  • Kiwi Linux: een Ubuntu-kloon die kort na de jongste Ubuntu-release verschijnt met nieuwere versies van de gebruikte pakketten
  • Pear OS (stopgezet): een Ubuntu-kloon die qua vormgeving en gebruik grote overeenkomst vertoont met de besturingssystemen van Apple: OS X en iOS.
  • Linux Lite: Xfce-gebruikersomgeving voor de beginnende gebruiker en oude computers.

Organisatie

De grote man achter Ubuntu is de Zuid-Afrikaanse miljonair Mark Shuttleworth, de Self-Appointed Benevolent Dictator for Life van Ubuntu en oprichter van de Ubuntu Foundation en Canonical Ltd., die respectievelijk Ubuntu financieren en ondersteuning voor Ubuntu leveren. Deze financiering maakte het tot het voorjaar van 2011 mogelijk gratis Ubuntu-cd's te laten bezorgen (via ShipIt). Het is wel nog steeds mogelijk om Ubuntu te bestellen via de webwinkel van Canonical.

Zie ook

Artikels
Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Ubuntu Linux op Wikimedia Commons.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.