Tramlijn Ede - Wageningen

De lijn werd geopend in 1882[1]. Inclusief zijsporen was de lengte 8262,05 meter. De lijn was enkelsporig met vijf wisselplaatsen, waar tegenliggers elkaar konden kruisen:

1. bij Hoekelum
2. bij Voshol
3. in Bennekom dorp
4. bij De Oude Tol
5. bij de mouterij in Wageningen

Tussen Bennekom en Wageningen werd gekozen voor een tracé over de Bennekomseweg, omdat de Grintweg te bochtig was voor een tram. Er reden zeven treinen per dag. De maximumsnelheid bedroeg aanvankelijk 15 kilometer per uur. In 1889 werd die verhoogd tot 20 kilometer per uur, in 1917 tot 45 kilometer per uur. In 1937 werd de reizigersdienst opgeheven en vervangen door een busdienst. De lijn was van 1937 tot 28 september 1968 nog in gebruik voor goederenvervoer. In 1954 werd de lijn in Wageningen ingekort tot de mouterij, tegenwoordig de parkeerplaats van de Aldi. Het traject had toen nog een lengte van ongeveer zeven kilometer. Het goederenemplacement te Wageningen, met kolenloodsen, lag ter hoogte van de huidige Stadsbrink. De Stationsweg herinnert nog aan het station Wageningen Centrum. In 1959 werd het stationsgebouw Wageningen Centrum gesloopt. Aan de noordkant van de Geertjesweg lag dubbel spoor, dat gebruikt werd bij het rangeren van de goederenwagons voor de mouterij. Dit gedeelte is nog herkenbaar als een brede groenstrook. In Bennekom (BENK in spoortaal) was vanaf 1920 bij de Vossenweg een aftakking naar de gebouwen van de Boerenbond, tegenwoordig is dit deel een hondenuitlaatpad. De tram werd in de volksmond "Bello" genoemd.

De goederenwagons werden de laatste jaren getrokken (en geduwd) door locomotoren en door locomotieven uit de serie 2400. De belangrijkste bestemmingen voor het goederenvervoer waren Wageningen Centrum (voor steenkool), de moutfabriek (aanvoer grondstoffen en afvoer product) en de Boerenbond (onder meer kunstmest).

De voornaamste redenen voor het opheffen van de lijn waren de verkeersveiligheid en de teruglopende belangstelling voor de lijn. De Bennekomse winkeliers waren erg blij met het verdwijnen van de rails in de Dorpsstraat.

Op 22 oktober 1993 werd in het centrum van Bennekom een beeld onthuld voorstellende een boertje ('Aart van Bennekom'), bij de halte uitkijkend naar de tram. Het beeld is gemaakt door Adri de Waard, lid van de Rotary, die in 1992 het initiatief voor dit kunstwerk had genomen.
In 2008 was de tram na veertig jaar tijdelijk weer terug in Bennekom: op initiatief van een aantal inwoners van het dorp waren langs de route foto's geplaatst bij de toenmalige haltes[2]. Tegelijk kwam een boekje uit over de tramgeschiedenis[3].

• 
  Aart van Bennekom, uitkijkend naar de tram. Monument in het centrum van Bennekom.

• fotoarchief gemeente Ede^{[dode link]}
• kaart