Landtong (Rozenburg)

Tot 1872 voeren vissers en handelsschepen uit de maassteden over de rivieren het Scheur en Brielse Maas richting Noordzee. De havens groeiden, daarom werd de Nieuwe Waterweg gegraven die ook voor de grootste schepen een rechtstreekse toegang tot Rotterdam verzekerde. Na de Tweede Wereldoorlog werden ten zuiden van het Scheur veel nieuwe havens met petrochemische industrie aangelegd op onder meer Rozenburg, een eiland dat voornamelijk uit akkerland bestond en werd omringd door schorren en slikken. Om de uitbreidingen mogelijk te maken moesten de vierhonderd inwoners van Blankenburg hun dorp gedwongen verlaten. Bij de zee lag natuurgebied De Beer, een vogelreservaat van 1300 hectare dat in 1964 moest verdwijnen.

Om de steeds grotere zeeschepen te faciliteren werden vanaf de jaren 1970 de Rotterdamse havens nog verder naar de Noordzeekust verplaatst. De Zevende Petroleumhaven en het Calandkanaal werden gegraven. De grond die vrijkwam, werd deels op de landtong gedeponeerd, hierdoor kreeg het gebied het huidige reliëf. Er werden ook lichtopstanden, windmolens, een radarpost en een educatief informatie centrum over de Rotterdamse haven en een sleepboothaven gebouwd. Doordat er gas- en olieleidingen in de grond liggen is bebouwing op veel plaatsen niet mogelijk. De gronddepots ontwikkelden zich in enkele decennia spontaan tot een ruig, duinachtig landschap met een interessante natuurwaarde. Op de landtong is in het kader van de Europoortkering vanaf het zuidelijke landhoofd van de Maeslantkering tot de Calandbrug bij Rozenburg (en verder tot aan de Hartelkering) een dijk op Deltahoogte aangelegd.

In de jaren 1990 werd afgesproken dat er ter compensatie van de aanleg van de Tweede Maasvlakte 750 hectare natuur- en recreatiegebied zou worden ontwikkeld in het Rotterdamse havengebied. Landtong Rozenburg maakt hier deel van uit. De aanleg van deze nieuwe natuur is gerealiseerd door een samenwerkingsverband van de rijks- en regionale overheiden. In 1999 werd een deel van de Landtong in beheer gegeven aan ARK Natuurontwikkeling, het zou gaan dienen als een van de voorbeeldgebieden van het project Nieuw Rotterdams Peil van het Wereld Natuur Fonds.

Bij het beheer van grote delen van de Landtong worden grote grazers ingezet. Een steile en diepe greppel langs de weg voorkomt dat het vee zich tussen de auto's begeeft. De Schotse hooglanders, en tot 2016 ook konikpaarden, geven samen met de wilde konijnen, grotendeels vorm aan het landschap. Er blijven open weides, afgewisseld met ruigtes, struwelen en geboomte in een afwisselend landschap met duintjes en kleine moerasgebieden. Het vee zorgt op sommige plaatsen voor verschraling en elders voor bemesting. De extensieve jaarrondbegrazing maakt, naar het zich laat aanzien, het nauwelijks nodig te snoeien of te maaien. Op de Landtong is te zien hoe op grotendeels natuurlijke wijze een duin- en kustbos ontstaat. In het gebied worden regelmatig excursies en buitenlessen voor scholieren gegeven.

Muskuskaasjeskruid op de Landtong

Van een van de gronddepots wordt ieder jaar een steile wand afgestoken. Hierin beginnen vanaf begin april oeverzwaluwen met het boren van hun nestgang. In de loop van het voorjaar sluiten steeds meer paartjes zich aan bij deze broedkolonie. In 2010 werden er ruim driehonderd nestgaten geteld. Dit is een van de weinige plekken op de Landtong waar een bordje ´geen toegang´ staat, maar de wand is vanaf de Noordzeeweg goed te zien. Door het verschijnen van meer geboomte en struweel neemt het aantal soorten vogels, planten en insecten de laatste jaren toe. Het is in korte tijd een van de vlinderrijkste gebieden van Zuid-Holland geworden en de bijenorchis en moeraswespenorchis zijn als opnieuw verschenen soorten genoteerd.

De oevers van de Landtong bestaan vooral uit steile taluds en stenige bodems. Aan de kant van het Scheur komen vissers tussen de kribben graag hun hengel uitwerpen. Het plan is om daar tussen 2013 en 2023 een nieuw slikachtig gebied aan te leggen waar planten als zeebies, zeeaster, riet en echt lepelblad kunnen aarden. Als het water door de getijdewerking van de Noordzee hoog staat, kunnen paling, houting en fint er foerageren en rusten. Als het waterpeil daalt zullen scholekster, grutto en bontbekplevier er kunnen scharrelen. Daartoe wordt de stenige bodem opgehoogd met grond. Ongeveer honderd meter van de kant af, evenwijdig aan de landtong, komen dammen waar het water bij hoog tij overheen golft. Omdat er nu al om de tachtig à honderd meter een krib ligt, een stenen dam haaks op de kade, ontstaan zo kommen die als habitat gaan dienen voor meer planten, vogels en vissen.

Het eerste gedeelte van de Landtong, net ten westen van het dorp Rozenburg, bestaat uit een voormalige vuilstort. Hier zijn een paardenmanege, een hondentrainingsbaan en een mountainbikeparcours gevestigd. Ook is er een bezoekerscentrum van de Rotterdamse haven. In 2013 werd er het Calandpark voor natuurrecreatie aangelegd. Wat verderop in het natuurgebied is een vliegveld voor modelvliegtuigen gelegen.

• 
  Ooibosvorming
• 
  Oeverzwaluwwand
• 
  Konikpaarden
• 
  Kribben in het Scheur
• 
  Kop van de Landtong

• Website Landtong Rozenburg
• Rozenburg (ZH) - De Landtong op Waarneming.nl
• Landtong Rozenburg op de website van de gemeente Rotterdam

Zie de categorie Landtong Rozenburg van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.