Hefbrug Waddinxveen

Begin jaren 30 van de twintigste eeuw werd besloten om de vaarweg tussen Amsterdam en Rotterdam te verbeteren, zodat deze geschikt zou zijn voor vaartuigen tot 2000 ton. Hiervoor moesten onder meer bij Waddinxveen en Boskoop de vernauwingen in de Gouwe worden weggenomen en nieuwe bruggen worden gebouwd. Dit werden hefbruggen met een doorvaartbreedte van zo'n 25 meter.[1] De bouw van de twee bruggen werd aanbesteed en gegund aan de N.V. De Vries Robbé & Co. uit Gorinchem, die met een inschrijving van ƒ 96.745 (ƒ 48.372,50 per brug) de laagste inschrijver was.[2]

Op 6 juni 1936 werd het 150 ton wegende hefgedeelte tussen de inmiddels gebouwde heftorens geplaatst.[3] Op 8 juli 1936 werd de brug onder grote publieke belangstelling geopend.[4]

Op 23 september 1964 rond 7:15 uur viel een 60 ton wegend contragewicht uit de oostelijke heftoren 40 meter naar beneden op het brugdek. Er raakte niemand gewond door de rondvliegende brokstukken, maar de schade aan de heftoren en het brugdek was enorm. Het ongeval werd veroorzaakt door het afbreken van de ophangpunten. Voetgangers konden de Gouwe per schuit passeren. [5] [6] Drie maanden later op 24 december 1964 kon de hefbrug weer in gebruik worden genomen. [7]

Op 15 december 1999 is de hefbrug met het bijbehorende brugwachtershuisje op de monumentenlijst geplaatst, omdat de brug van algemeen belang was vanwege de cultuurhistorische waarde. De provincie Zuid-Holland had daarbij echter geconstateerd dat de brug in een technisch slechte staat was. Om die reden is ook een plan gemaakt voor groot onderhoud en renovatie. [8]

Op 9 juni 2011 zakte het geheven deel, het val, door een combinatie van een stroomstoring en een foutieve handeling 30 meter naar beneden.[9] Doordat het brugdeel vrijwel in evenwicht is met de contragewichten, was de daalsnelheid beperkt.[10] Dit voorkwam niet dat het val met een klap tot stilstand kwam en de contragewichten als het ware werden gelanceerd. Het ophangsysteem raakte hierdoor zwaar beschadigd en moest worden gerepareerd. Verder moest de koppeling tussen de motor en kabeltrommel vervangen worden. Voor het scheepvaartverkeer was de stremming die hiervan het gevolg was, een grote schadepost.[11] Twee maanden later op 5 augustus 2011 zakte het val opnieuw naar beneden.[12] Naar aanleiding daarvan zijn het aandrijvingsmechanisme en de elektromotor vervangen. [13]

In 2012 werd volgens plan groot onderhoud en renovatie uitgevoerd, waarvoor de provincie Zuid-Holland samen met de gemeente Waddinxveen 7,4 miljoen euro hadden uitgetrokken. De brug was gedurende vijf maanden afgesloten voor het wegverkeer. Voor fietsers en voetgangers was een pontveer beschikbaar. Het scheepvaartverkeer kon in die periode de brug ongehinderd passeren. Op 1 september 2012 werd de brug officieel door gemeentelijke en provinciale autoriteiten heropend. Volgens de provincie kan de brug weer vijftien jaar mee.[14]

Sinds 1 september 2012 wordt de brug op afstand bediend door door Brugbedieningscentrum Steekterpoort in Alphen aan den Rijn.

Op 21 april 2015 vond een aanvaring plaats door een duwboot met ponton, die voorzien was van spudpalen. De achterste spudpaal ramde de brug en kwam klem te zitten onder het val. Een wachtende fietser raakte licht gewond door vallende bouten en klinkers.
De schade aan de brug was groot. De provincie Zuid-Holland heeft zelfs overwogen om de hefbrug te slopen en er een nieuwe brug voor in de plaats te zetten. [15] Toen echter na onderzoek duidelijk werd dat de brug ook gerepareerd kon worden, heeft men voor herstel en behoud van het rijksmonument gekozen. Het herstel van de brug duurde 7 maanden en kostte bijna 2 miljoen euro. [16]
Het wegverkeer werd in die periode omgeleid. Fietsers en voetgangers konden de Gouwe passeren via een pontje.
De aanvaring werd veroorzaakt doordat de schipper er ten onrechte van uitging dat de hefhoogte 15 meter was. In werkelijkheid was deze 12 meter (de standaardhoogte), wat ook aangegeven stond op het matrixbord. [17]

Om de kans op aanvaringen te verminderen heeft de provincie besloten om de hefbruggen over de Gouwe voortaan standaard naar 24 meter te heffen in plaats van 12 meter. Het wegverkeer moet dan wel een paar minuten langer wachten. [18]

Bij de renovatie in 2012 zijn de volgende werkzaamheden uitgevoerd:

• Het hefgedeelte is tijdelijk verplaatst naar de werf van Hollandia te Krimpen aan den IJssel. Aan weerszijden van het hefgedeelte zijn voetpaden aangebracht. Daarna is het hefgedeelte gestraald en om deze tegen roest te beschermen voorzien van een coating en een nieuwe verflaag. Op de hoofdrijbaan is ruimte gemaakt voor fietsstroken.
• De heftorens zijn verstevigd vanwege het hogere gewicht van het hefgedeelte en de contragewichten. De torens zijn daarna ingepakt en net als het hefgedeelte gestraald en voorzien van een coating en een nieuwe verflaag.
• De aanrijdbrug was verzakt en is geheel afgebroken en weer opgebouwd. De landhoofden zijn verbreed.
• De technische installatie is vervangen.
• De brug is ingericht om op afstand te kunnen worden bediend. Er zijn matrixborden aangebracht, waarop de hefhoogte afgelezen kan worden. Bediening door een brugwachter ter plaatse blijft overigens mogelijk.

In 2040 is de hefbrug ruim 100 jaar oud en aan het einde van zijn levensduur. In een rapport van de provincie Zuid-Holland is vastgelegd dat de hefbrug Waddinxveen dan vervangen moet worden, evenals de hefbruggen in Boskoop en Alphen aan den Rijn die ongeveer net zo oud zijn. [19]

• Op de leuning van het val staat: "waddinxveensche brug anno domini 1936"
• De bouwtekeningen van de brug werden bewaard in Rotterdam, maar in mei 1940 zijn ze alle verloren gegaan tijdens het bombardement. In 2016 verkreeg het Historisch Genootschap Waddingsveen de enige nog bestaande ontwerptekeningen uit 1934 van de hefbrug.[20]
• De gemeente Waddinxveen eert personen die bijzondere verdiensten hebben verricht voor de Waddinxveense samenleving met het vergulde Hefje.[21]

• Hefbrug Gouwesluis (Alphen aan den Rijn)
• Hefbrug Boskoop

• Informatie over rijksmonumentnummer 512003
• Vaarweginformatie Hefbrug Waddinxveen
• Ontwerptekeningen hefbrug

Zie de categorie Hefbrug Waddinxveen van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.