Renovatie
Renovatie of renoveren (uit het Latijn: renovare = vernieuwen) is herstellen en wanneer nodig gedeeltelijk vernieuwen van een bestaand pand, waardoor het weer bruikbaar wordt naar de huidige maatstaven en normen. Wanneer een gebouw geheel wordt gesloopt en opnieuw wordt opgebouwd, spreken we van herbouw of vervangende nieuwbouw.
Er zijn vele voorbeelden van renovatie, zoals monumentale panden, die onder monumentenzorg vallen, weer in oude glorie herstellen, waarbij wel aan de hedendaagse veiligheidseisen en levensstandaard wordt voldaan. Bijvoorbeeld oude grachtenpanden en boerderijen worden op zo'n manier voor het nageslacht gespaard.
Renovatie is het uitvoeren van activiteiten om een gebouw te laten voldoen aan moderne eisen vanuit wet- en regelgeving of aan een moderne vraagstelling inzake het gebruik (de functionaliteit) van een gebouw.
Bij renovatie kunnen karakteristieke eigenschappen gecombineerd worden met moderne vernieuwingen. Een renovatie wordt veelal uitgevoerd door een aannemer of bouwbedrijf.
Renovatie in Nederland
Voor renovatie heeft een beheerder/eigenaar de uitdrukkelijke toestemming nodig van de gebruikers van het gebouw/de gebouwen) en wel ten minste 75% van de gebruikers). Daarnaast is het voor de beheerder/eigenaar mogelijk om na de renovatie de huur aan te passen. Dit om de investering terug te kunnen verdienen. Tijdens de renovatie kan een gebruiker/bewoner vaak niet in het pand blijven dat hij/zij huurt. Vanwege de overlast is de beheerder/eigenaar verplicht om de gebruikers/bewoners tegemoet te komen middels een "renovatievergoeding".
Renovatie versus restauratie
Restauratie zijn die handelingen aan een beschadigd of gedeeltelijk verloren gegaan voorwerp met het doel deze terug te brengen in een van tevoren gedefinieerde toestand. Een extreme vorm van renovatie of restauratie is het optrekken van nieuwbouw achter een bestaande gevel. Voor deze werkwijze bestaat de term façadisme.