Günther Prien

Prien begon zijn zeevaartcarrière als matroos op een koopvaardijzeilschip. In 1927 overleefde hij ternauwernood een schipbreuk met de driemaster Hamburg, voor de kust van Ierland. Later werd hij kapitein van het stoomvrachtschip San Francisco. Prien nam in 1934 dienst bij de Duitse Kriegsmarine. Na een korte tijd op een Duitse kruiser Emden te hebben gevaren kreeg hij het commando over zijn eigen onderzeeër, de U-47, een Type VII U-boot.

Met deze U-boten, voerden de Duitsers tijdens de oorlog een schrikbewind over de Atlantische Oceaan. Ze patrouilleerden rondom Groot-Brittannië en brachten diverse koopvaardijschepen tot zinken met de bedoeling dat het Britse leger zonder wapens en munitie kwam te zitten en de economie ontwricht raakte.

HMS Royal Oak, 1937

Toen Duitsland in september 1939 Polen binnenviel verklaarde het Verenigd Koninkrijk meteen de oorlog aan Duitsland. Karl Dönitz, de latere opperbevelhebber van de Kriegsmarine, (Destijds was hij de commandant van de Onderzeedienst) besloot de Britten te straffen voor deze daad. Een Duitse onderzeeboot zou de thuishaven van de Britse Royal Navy binnenvaren en daar een schip van de Britten tot zinken brengen. Deze daad moest vooral een symbolische waarde hebben: door een Brits schip tot zinken te brengen wilden de Duitsers laten zien dat de Britten zich met hun eigen zaken moesten bemoeien, en door aan te vallen in de Britse thuishaven wilden de Duitsers tonen dat de Britten nergens veilig waren voor de Duitse Kriegsmarine.

Dönitz vroeg aan Gunther Prien of hij deze actie wilde uitvoeren. Prien voer daarop op 30 september 1939 met zijn U-47 naar de baai Scapa Flow, de thuishaven van de Britse Royal Navy op de Orkney-eilanden . Prien nam een enorm risico door met zijn U-boot boven water te gaan varen: hierdoor was hij makkelijk zichtbaar maar hij kon wel over de vele barricades en gevaarlijke rotspunten varen. Om geen geluid te maken zette hij de motoren van de U-boot uit en liet hij zich op de stroom meedrijven. Om 11:00 bereikte Prien met zijn U-47 de monding van de zwaarbewaakte haven. Prien had speciaal gewacht tot het vloed was zodat zijn U-boot net, met een verschil van 60 centimeter, over de onderwater barricades dreef. Sommige Britse soldaten zagen de U-boot van Prien gewoon varen, maar sloegen geen alarm omdat ze dachten dat een Brits schip was: geen Duitser was immers zo gek om zich in Scapa Flow te wagen.

Om 11:30 passeerde een patrouilleboot. Prien besloot te duiken en bleef drie uur lang op de bodem wachten. Toen het schip weer was vertrokken besloot hij onderwater verder te waren. Dichter bij de haven was de beveiliging zo scherp dat Prien niet meer verder kon varen. Hij besloot te wachten totdat er een ander schip aan kwam. Pas na twee uur kwam er een mijnenveger aan. Prien besloot vlak achter de mijnenveger in het kielzog te gaan varen. Hierdoor hadden de Britten niets in de gaten; het geluid van de U-boot motoren werd overstemd door de mijnenveger en de sonarapparatuur werd misleid.

Om 5:00 kwam Prien in de haven aan. Hij had geluk: het slagschip HMS Royal Oak, het vlaggenschip van de Royal Navy, was toevallig net die avond voor een tussenstop in de haven. Prien had het niet beter kunnen treffen: het allergrootste schip van de vijand op zo'n kwetsbare plek. Hij lanceerde vier torpedo's, die de Royal Oak aan stuurboord troffen. Het schip explodeerde, kapseisde en kwam ondersteboven in het water te liggen. Het zonk binnen 15 minuten en sleurde ruim 800 bemanningsleden in zijn ondergang mee. Slechts 130 opvarenden konden worden gered.

In de haven brak grote paniek uit. De Britten zochten wanhopig naar de aanvaller maar dachten dat het een vliegtuig was geweest. Niemand dacht aan de mogelijkheid dat een U-boot de haven binnen kon varen. Prien besloot van de verwarring gebruik te maken en voer op volle kracht boven water weg. Dit keer moest hij het minder voorzichtig doen: de zon zou twee uur later opkomen, waardoor de Britten hem zouden zien. Prien wist net op tijd de haven uit te vluchten.

De vernietiging van de Royal Oak zou bekendstaan als een van de grootste vernederingen uit de Britse krijgsgeschiedenis. Hun grootste en belangrijkste oorlogsschip was in hun eigen thuishaven vernietigd.

Bij terugkomst in Duitsland werd Prien als een held ontvangen. Hitler gaf hem persoonlijk het Ridderkruis voor zijn moed. Prien werd een ster in talloze propagandacampagnes. Er werd een film over hem gemaakt en hij was een idool voor iedere jonge matroos. Prien schreef een autobiografie genaamd Mijn Weg naar Scapa Flow. Dit werk wordt gezien als een van de belangrijkste Duitse propagandaboeken ooit. Prien kreeg de bijnaam De Stier van Scapa Flow.

Drie andere onderzeebootkapiteins probeerden later ook Scapa Flow binnen te komen; bij alle drie liep het fataal af voor henzelf. De Britten hadden de verdediging van hun thuisbasis dan ook aanzienlijk verbeterd. Deze Britse nederlaag had grote invloed op de Britse oorlogvoering ter zee. De Britten gingen massaal jacht maken op onderzeeboten, wat zou uitlopen op de Slag om de Atlantische Oceaan.

Gunther Prien zou na Scapa Flow nog 30 andere schepen tot zinken brengen. In december 1939 zag hij een groot konvooi met Britse vrachtschepen varen. Prien had te weinig torpedo's om het konvooi aan te vallen en besloot versterking van vier andere U-boten te vragen. Twee dagen lang bleef Prien het konvooi achtervolgen totdat de andere vier aangekomen waren. Toen het avond was besloten de vijf onderzeeboten het konvooi aan te vallen. Het complete konvooi werd vernietigd terwijl geen van vijf U-boten verlies leed. Deze actie was het eerste voorbeeld van de zogeheten Wolfsrudel-tactiek. Prien zelf bracht hierbij vier vrachtschepen tot zinken.

In april 1940 bracht Prien drie schepen tot zinken. Toen hij met slechts één torpedo terug naar Duitsland keerde zag hij een Brits konvooi varen. Prien kon geen versterking vragen omdat er geen andere U-boten aanwezig waren. Prien kon niet aanvallen omdat hij slechts één torpedo had. De enige mogelijkheid waren Duitse bommenwerpers die over zee vlogen maar te ver verwijderd waren om het konvooi te zien. Prien besloot de laatste torpedo af te schieten op de olietanker die met het konvooi meevoer. De olietanker vloog in brand, waardoor er een grote rookpluim ontstond. Deze rook was wel zichtbaar voor de bommenwerpers en de rook verraadde de ligging van het konvooi. Terwijl Prien veilig onder water zat, werd het hele konvooi door de vliegtuigen uitgedund. Toen Prien zes uur later boven water kwam, was het hele konvooi tot zinken gebracht. Prien redde kort daarna nog het leven van vijf piloten van een neergeschoten bommenwerper.

In augustus kwam Prien in opspraak toen hij voor de westkust van Schotland het vrachtschip SS Arandora Star tot zinken bracht. In het ruim bleken 700 Duitse krijgsgevangenen te zitten die naar een gevangenis op het eiland Man werden gebracht. Alle 700 Duitsers kwamen om het leven. Prien werd echter vrijgesproken omdat hij niets wist van hun aanwezigheid in het schip.

Prien was zo succesvol dat de Duitse marineleiding niet meer wilde dat hij ging varen: de dood van Duitslands meest populaire zeeman zou gigantische morele gevolgen hebben voor de propaganda. Prien besloot te stoppen met zijn zeevaartcarrière. In plaats daarvan ging hij lesgeven aan toekomstige U-boot kapiteins. Alvorens te stoppen koos Prien ervoor om nog eenmalig een reis te gaan maken. Uitgerekend op die reis werd zijn schip tot zinken gebracht.

Op 7 maart 1941 viel Prien ten westen van Ierland een Brits konvooi aan waarbij een verkeerd afgestelde torpedo vlak bij zijn eigen schip ontplofte. De torpedo verraadde Priens locatie en de torpedobootjager HMS Wolverine gooide een tapijt dieptebommen boven de U-47. Prien en zijn voltallige bemanning kwamen om het leven toen de U-47 geraakt werd door een van deze dieptebommen en explodeerde. Hedendaagse inzichten spreken dit weer tegen omdat de Wolverine in feite de U-boot van Eckermann aanviel, die na averij het toneel moest verlaten. Prien zou dan geraakt kunnen zijn door een van zijn eigen rondcirkelende torpedo's.

Hitler vreesde een grote onrust onder de bevolking, daarom werd besloten de dood van Prien geheim te houden. Maar de Britten wierpen met een vliegtuig folders uit waarop stond dat Prien was gedood. Zodoende kwam de Duitse bevolking het toch te weten.

HMS Wolverine bracht U-47 tot zinken.

• 30 schepen tot zinken gebracht met een totaal van 162.769 BRT
• 1 oorlogsschip tot zinken gebracht met een totaal van 29.150 ton
• 8 schepen beschadigd met een totaal van 62.751 BRT

Datum	U-boot	Naam van het schip	Nationaliteit	Tonnage	Lot
5 september 1939	U-47	SS Bosnia	Verenigd Koninkrijk	2.407	Gezonken
6 september 1939	U-47	SS Rio Claro	Verenigd Koninkrijk	4.086	Gezonken
7 september 1939	U-47	SS Gartavon	Verenigd Koninkrijk	1.777	Gezonken
14 oktober 1939	U-47	HMS Royal Oak	Royal Navy	29.150	Gezonken
28 november 1939	U-47	HMS Norfolk	Royal Navy	10.035	Beschadigd
5 december 1939	U-47	SS Novasota	Verenigd Koninkrijk	8.795	Gezonken
6 december 1939	U-47	MV Britta	Noorwegen	6.214	Gezonken
7 december 1939	U-47	MV Tajandoen	Nederland	8.159	Gezonken
25 maart 1940	U-47	SS Britta	Denemarken	1.146	Gezonken
14 juni 1940	U-47	SS Balmoralwood	Verenigd Koninkrijk	5.834	Gezonken
21 juni 1940	U-47	SS San Fernando	Verenigd Koninkrijk	13.056	Gezonken
24 juni 1940	U-47	SS Cathrine	Panama	1.885	Gezonken
27 juni 1940	U-47	SS Lenda	Noorwegen	4.005	Gezonken
27 juni 1940	U-47	SS Leticia	Nederland	2.580	Gezonken
29 juni 1940	U-47	SS Rijk Toucan	Verenigd Koninkrijk	4.421	Gezonken
30 juni 1940	U-47	SS Georgios Kyriakides	Griekenland	4.201	Gezonken
2 juli 1940	U-47	SS Arandora Star	Verenigd Koninkrijk	15.501	Gezonken
2 september 1940	U-47	SS Ville de Mons	België	7.463	Gezonken
4 september 1940	U-47	SS Titan	Verenigd Koninkrijk	9.035	Gezonken
7 september 1940	U-47	SS Neptunian	Verenigd Koninkrijk	5.155	Gezonken
7 september 1940	U-47	SS José de Larrinaga	Verenigd Koninkrijk	5.303	Gezonken
7 september 1940	U-47	SS Gro	Noorwegen	4.211	Gezonken
9 september 1940	U-47	SS Posseidon	Griekenland	3.840	Gezonken
21 september 1940	U-47	SS Elmbank	Verenigd Koninkrijk	5.156	Beschadigd
19 oktober 1940	U-47	SM Uganda	Verenigd Koninkrijk	4.966	Gezonken
19 oktober 1940	U-47	MV Shirak	België	6.023	Beschadigd
19 oktober 1940	U-47	SS Wandby	Verenigd Koninkrijk	4.947	Gezonken
20 oktober 1940	U-47	SS La Estancia	Verenigd Koninkrijk	5.185	Gezonken
20 oktober 1940	U-47	SS Whitford Point	Verenigd Koninkrijk	5.026	Gezonken
20 oktober 1940	U-47	MV Athelmonarch	Verenigd Koninkrijk	8.995	Beschadigd
8 november 1940	U-47	MV Gonçalo Velho	Portugal	8.995	Beschadigd
2 december 1940	U-47	SS Ville d'Arlon	België	7.555	Gezonken
2 december 1940	U-47	MV Conch	Verenigd Koninkrijk	8.376	Beschadigd
2 december 1940	U-47	MV Dunsley	Verenigd Koninkrijk	8.376	Beschadigd
26 februari 1941	U-47	SS Kasongo	België	5.254	Gezonken
26 februari 1941	U-47	MV Diala	Verenigd Koninkrijk	8.106	Beschadigd
26 februari 1941	U-47	MV Rydboholm	Zweden	3.197	Gezonken
26 februari 1941	U-47	MV Borgland	Noorwegen	3.636	Gezonken
28 februari 1941	U-47	SS Holmlea	Verenigd Koninkrijk	4.233	Gezonken
7 maart 1941	U-47	MV Terje Viken	Verenigd Koninkrijk	8.106	Beschadigd

• Fähnrich zur See: 1 maart 1933[2][3][4]
• Oberfähnrich zur See: 1 januari 1935[2][3][4]
• Leutnant zur See: 1 april 1935[2][3][4]
• Oberleutnant Zur See: 1 januari 1937[2][3][4]
• Kapitänleutnant: 1 februari 1939[2][3][4]
• Korvettenkapitän: 18 maart 1941 (RDA 1 maart 1941) (Postuum)[2][3][4]

• Ridderkruis van het IJzeren Kruis op 18 oktober 1939 als Kapitänleutnant en commandant, U 47, 7. Unterseebootsflottille, Kriegsmarine[2][3][5]
• Ridderkruis van het IJzeren Kruis met Eikenloof op 20 oktober 1940 als Kapitänleutnant en commandant, U 47, 7. Unterseebootsflottille, Kriegsmarine[2][3][5]
• IJzeren Kruis 1939, 1e Klasse (17 oktober 1939)[2][3][6]en 2e Klasse (25 september 1939)[2][3][6]
• Onderzeebootoorlogsinsigne 1939[7]
• Onderzeebootoorlogsinsigne 1939 met Briljanten in 1941[3][7]
• Dienstonderscheiding van Leger en Marine voor (4 dienstjaren) op 22 januari 1937[2][3][6]
• Hij werd acht maal genoemd in het Wehrmachtsbericht. Dat gebeurde op:
• 29 november 1939[2][3]
• 28 juni 1940[2][3]
• 1 juli 1940[2][3]
• 6 juli 1940[2][3]
• 10 september 1940[2][3]
• 25 september 1940[2][3]
• 20 oktober 1940[2][3]
• 23 mei 1941[2][3]

• Corvettekapitein Günther Prien op U-boat Net
• Filmnieuwsverslag van Günther Prien en Scapa Flow
• Filmnieuws Scapa Flow en Günther Prien
• Günther Prien, introductie
• U-boottraining
• Günther Prien, Wizard of Scapa Flow door Donald O'Brien
• Foto Günther Prien
• Zo was Günther Prien werkelijk
• Kapitänleutnant Günther Prien und das ende von Kretschmer und Schepke
• Modelbouw Revell 1/125: U-47 van Günther Prien