Fort bij Spijkerboor

Het fort is gebouwd tussen 1889 en 1911 voor de verdediging van het Noordfront. Hier komen drie waterwegen samen: het Noordhollandsch Kanaal en de ringvaarten van de Beemster en de Starnmeerpolder.[1] Het diende ter afsluiting en verdediging van de accessen gevormd door Westelijke Beemsterringvaart met de daarlangs lopende kaden en wegen.

Het was indertijd een van de modernste en zwaarst bewapende forten van de Stelling van Amsterdam, voorzien van een pantserkoepel met een dubbelloops 10,5 centimeter kanon. Het fort telt twee verdiepingen vanwege de hoogte van de te verdedigen dijk.[1] Binnen de stelling van Amsterdam is dit bijna uniek, alleen Fort bij Hoofddorp heeft dit ook. Fort bij Abcoude telt ook twee verdiepingen, maar dit is een bakstenen fort nog gebouwd volgens de standaarden van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd het fort gemobiliseerd. Er waren toen 300 soldaten gelegerd.

Het is verder in verschillende perioden in gebruik geweest als gevangenis voor dienstweigeraars. De schrijver Herman de Man zat in 1918 in dit fort gevangen wegens dienstweigering, evenals Herman Groenendaal. In de meidagen van 1940 werd in het fort een aantal prominente NSB'ers gedetineerd, onder wie Kees van Geelkerken. Van 1946 tot 1947 was het een kamp voor politieke delinquenten.

Fort bij Spijkerboor was jarenlang bekend doordat er ten behoeve van het vliegverkeer een radiobaken stond opgesteld. Het baken heeft er gestaan van 1952 tot 1990. Tegenwoordig wordt het vliegverkeer bijgestaan door een VHF Omnidirectional Range station, een kilometer ten oosten van het fort.

Met Fort bij Spijkerboor wordt naast het deel binnen de gracht met bomvrije gebouwen, ook de omliggende vestingwerken, het glacis, natuurgebied bedoeld. Dit wordt, net als het fort zelf, sinds 1992 beheerd door de Vereniging Natuurmonumenten. Het populierenbos ten zuiden van het fort wordt door deze vereniging geleidelijk omgevormd tot een gevarieerd loofbos. De volgende vogels zijn in dit natuurgebied te vinden: bruine kiekendief, kleine karekiet, kneu, rietzanger, steenuil en de torenvalk.

• Fort bij Spijkerboor
• Provinciale website Stelling van Amsterdam: Fort bij Spijkerboor - Recreatie
• Stadsmuur van water: Fort bij Spijkerboor - Historie
• Pagina over het natuurgebied
• 360° Panorama op werelderfgoedlijst

Zie de categorie Fort bij Spijkerboor van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Werelderfgoed Stelling van Amsterdam

Noordfront: Fort bij Edam · Fort bij Kwadijk · Fort benoorden Purmerend · Fort aan de Nekkerweg · Fort aan de Middenweg · Fort aan de Jisperweg · Fort bij Spijkerboor Noordwestfront: Fort bij Marken-Binnen · Fort bij Krommeniedijk · Fort aan den Ham · Fort bij Veldhuis · Fort aan de St. Aagtendijk · Fort Zuidwijkermeer · Fort bij Velsen · Fort bij IJmuiden Westfront: Fort benoorden Spaarndam · Fort bezuiden Spaarndam · Fort bij Penningsveer · Fort bij de Liebrug · Fort aan de Liede Zuidwestfront: Fort bij Heemstede · Voorstelling bij Vijfhuizen · Fort bij Vijfhuizen · Batterij aan de IJweg · Fort bij Hoofddorp · Batterij aan de Sloterweg · Fort bij Aalsmeer Zuidfront: Fort bij Kudelstaart · Fort bij De Kwakel · Fort aan de Drecht · Fort bij Uithoorn · Fort Waver-Amstel · Fort in de Botshol · Fort aan de Winkel Zuidoostfront: Fort bij Abcoude · Batterij aan het Gein · Fort bij Nigtevecht · Fort bij Hinderdam · Fort Uitermeer · Torenfort aan de Ossenmarkt Zuiderzeefront: Muizenfort Muiden · Westbatterij Muiden · Kustbatterij bij Diemerdam · Fort aan het Pampus · Kustbatterij bij Durgerdam