Populier
Populier (Populus), ook wel poppel of peppel, is een geslacht van loofbomen uit de wilgenfamilie (Salicaceae).
Populier | ||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Canadapopulier (Populus ×canadensis) | ||||||||||||||||
Taxonomische indeling | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
Geslacht | ||||||||||||||||
Populus L. (1753) | ||||||||||||||||
Mannelijke bloeiwijze van de canadapopulier | ||||||||||||||||
Afbeeldingen Populier op | ||||||||||||||||
Populier op | ||||||||||||||||
|
Beschrijving
De snelgroeiende populieren kunnen tot 40 m hoog worden. De maximale leeftijd van de populier ligt op ongeveer tweehonderd jaar. Voor een goede groei hebben de bomen veel licht nodig.
- Stam van canadese populier
- Stam van witte populier
- Stam van zwarte populier
- Stam van afgaanse populier
De bladeren zijn afwisselend geplaatst. Eindknoppen zijn groter dan de zijknoppen. In de herfst kleuren de bladeren goudgeel tot geel. Populieren uit de secties Populus en Aegiros hebben bladstengels die zijdelings afgeplat zijn, zodat ze gemakkelijk heen en weer wiegen in de wind. Evenals wilgen, hebben populieren een krachtige, oppervlakkige en verspreide wortelgroei. Daarom mogen ze niet dicht bij huizen, wegen en leidingen geplant worden. De wortels kunnen door zachte muren en gaatjes in muren groeien. Ook wegen en leidingen kunnen opgedrukt worden door de wortel van de populier. Moderne muren en wegen bieden genoeg weerstand.
Alle populieren behalve Populus lasiocarpa zijn tweehuizig (er zijn aparte mannelijke en vrouwelijke planten). De bloem is een hangend katje dat voor het uitlopen van het blad verschijnt. Mannelijke bloemkatten hebben vele (vijf tot veertig) meeldraden bijeen, de kleur is vaak rood. Ze vallen spoedig af als ze hun werk hebben gedaan (stuifmeel afgeven). Dit geschiedt door windbestuiving.
De vrouwelijke katjes blijven na de bestuiving tot in mei en juni hangen. Dan springt de doosvrucht open en komt het 3 × 1 mm grote zaad vrij. Het is omgeven door donzig pluis en voert ver op de wind mee. Sommige bomen produceren zoveel pluis dat het lijkt of het sneeuwt. Mensen kunnen voor dit pluis allergisch zijn. Lang niet alle pluis bevat een zaadje. Om te ontkiemen heeft het zaad een vochtig kiembed nodig zoals rivieroevers. Een populier wordt vruchtdragend na circa vijftien jaar.
Populieren vormen een belangrijke voedselbron voor rupsen.
- Blad van Italiaanse populier
- Blad van zwarte balsempopulier
- Blad van ratelpopulier
- Blad van P. wilsonii
Hout
Populierenhout is wit tot grijsachtig van kleur. Het wordt voor veel doeleinden gebruikt. In Nederland worden er klompen van gemaakt. In Spanje wordt het hout gebruikt voor het maken van sinaasappelkistjes. Verder wordt populierenhout gebruikt voor kratten, pallets, papier, triplex, kasten en lucifers. Leonardo da Vinci schilderde de Mona Lisa op een paneel van populierenhout. Om het lage gewicht (soortelijke massa) werd het in de middeleeuwen veel gebruikt om pijlen van te maken.
- Populierenhout
- "Populierenwortelhout" (mappa)
Ziekten en plagen
Populieren kunnen aangetast worden door een vrij groot aantal schimmels, bacteriën en insecten.
De bekendste schimmels zijn populierenroest van het geslacht (Melampsora), met name Melampsora larici-populina en schimmels van het geslacht Marssonina. Van Melampsora larici-populina komen vijf fysio's voor, E1, E2, E3, E4 en E5. Een andere bladziekte is bladvlekkenziekte (Marssonina brunnea), waarbij op de bladeren olijfgroene of bruinzwarte vlekken ontstaan.
Bacteriekanker (Xanthomonas populi) vormt bastkankers op de stam en takken, waarbij takken afsterven.
Van belang zijnde insecten zijn de wilgenhoutrups, de horzelvlinder, de grote en kleine populierenboktor en de populierenglasvlinder.
Soorten, kruisingen en rassen
Het geslacht Populus omvat zo een 100 verschillende soorten. Traditioneel worden deze onderverdeeld in zes secties op basis van blad- en bloemkenmerken.[1] Deze indeling werd in 2004 nog eens bevestigd, evenals het vermoeden van netwerkevolutie en introgressie tussen de secties. Soorten gevormd door hybridisatie kunnen in verschillende secties geplaatst worden.[2] Bastaardvorming is nog steeds veelvoorkomend in het geslacht, ook tussen de verschillende secties.[3]
In de Benelux komen van nature alleen de ratelpopulier (Populus tremula) en de zwarte populier (Populus nigra) voor. De laatste echter zeer weinig. Wel zijn op grote schaal populieren aangeplant in allerlei gekweekte vormen, zie het artikel Populierenteelt.
Sectie Abelen en tril- of ratelpopulieren (Populus of Leuce)
Soorten uit deze sectie komen voor in circumpolaire, subarctische en koele gebieden. Zuidelijker komen zij slechts voor in (koele) bergstreken.
- Subsectie Albidae – abelen
- Populus alba – Witte abeel
- Subsectie Trepidae – tril of ratelpopulieren
- Populus adenopoda
- Populus davidiana
- Populus grandidentata – Grofgetande populier
- Populus ningshanica
- Populus qiongdaoensis
- Populus rotundifolia
- Populus sieboldii
- Populus tremula – Ratelpopulier
- Populus tremuloides – Amerikaanse ratelpopulier
- Populus wulianensis
Sectie Zwarte populieren (Aigeiros)
Soorten uit deze sectie komen voor in gematigde gebieden in Europa, Noord-Amerika en Azië.
- Populus nigra – Zwarte populier (Hier geplaatst op grond van kern-DNA; chloroplast-DNA zou het in de sectie Populus plaatsen)
- Populus afghanica
- Populus deltoides – Amerikaanse zwarte populier
- Populus fremontii
Sectie Balsempopulieren (Tacamahaca)
Soorten uit deze sectie komen voor in koele en gematigde gebieden van Noord-Amerika en Azië.
- Populus angustifolia – Smalbladige populier
- Populus balsamifera - Ontariopopulier
- Populus cathayana
- Populus koreana
- Populus laurifolia – Laurierpopulier
- Populus maximowiczii – Koreaanse balsempopulier
- Populus simonii – Chinese balsempopulier
- Populus suaveolens
- Populus szechuanica (Hier geplaatst op grond van kern-DNA; chloroplast-DNA zou het in de sectie Aigeiros plaatsen).
- Populus trichocarpa – Zwarte balsempopulier
- Populus tristis (Hier geplaatst op grond van kern-DNA; chloroplast-DNA zou het in de sectie Aigeiros plaatsen).
- Populus yunnanensis
Sectie Grootbladige populieren (Leucoides)
Soorten ui deze sectie komen voor in warme en gematigde gebieden van oostelijk Noord-Amerika en Oost-Azië.
- Populus heterophylla – Hartbladige populier
- Populus lasiocarpa – Ruwvruchtige populier
- Populus wilsonii – Wilsonpopulier
Sectie Turanga
Soorten uit deze sectie komen voor in subtropische tot tropische gebieden in Zuidwest-Azië en Oost-Afrika.
Sectie Abaso
Soorten uit deze sectie komen voor in tropisch en subtropisch Mexico.
Overige soorten [4]
Niet voor alle, o.a. ook recent ontdekte soorten in China, is duidelijk tot welke sectie zij gerekend dienen te worden. De volgende soorten zijn nog niet ingedeeld:
|
|
|
Kruisingen [5]
- Balsemhybriden - zwarte balsempopulieren
Betreft kruisingen tussen populierensoorten uit de sectie Aigeiros (zwarte populieren) en de sectie Tacamahaca (balsempopulieren):
Kruising | Balsemhybride |
---|---|
Populus deltoides × Populus trichocarpa | Populus ×generosa (Henry), Varianten: 'Barn' en 'Donk'. |
Populus deltoides × Populus suaveolens | Populus ×petrowskiana (R.I. Schröd. ex Regel) |
Populus trichocarpa × Populus deltoides | Populus 'Beaupré' en Populus 'Boelare' |
Populus laurifolia × Populus nigra 'Italica' | Populus ×berolinensis (Siberische balsempopulier) |
Populus maximowiczii × Populus ×berolinensis | Populus 'Geneva' en Populus 'Oxford' |
Populus maximowiczii × Populus nigra | Populus 'Rochester' |
Populus maximowiczii × Populus trichocarpa | Populus 'Androscoggin' |
Populus angustifolia × Populus deltoides | Populus ×acuminata (Rydb.) |
Populus angustifolia × Populus fremontii | Populus ×hinckleyana (Correll) |
Populus angustifolia × Populus balsamifera | Populus ×brayshawii (B. Boivin) |
Populus balsamifera × Populus deltoides | Populus ×jackii (Sarg.) |
Populus balsamifera × Populus trichocarpa | Populus ×hastata {Dode} |
Populus fremontii × Populus trichocarpa | Populus ×parryi (Sarg.) |
- Overige kruisingen:
Kruising | Hybride |
---|---|
Populus alba × Populus tremula | Populus ×canescens (grauwe abeel) |
Populus alba × Populus tremuloides | Populus ×heimburgeri (B. Boivin) |
Populus alba × Populus grandidentata | Populus ×rouleauiana (B. Boivin) |
Populus alba × Populus adenopoda | Populus ×tomentosa (Carrière) |
Populus fremontii × Populus nigra | Populus ×inopina (Eckenw.) |
Populus nigra × Populus deltoides | Populus ×canadensis (canadapopulier) |
Populus ×canadensis × Populus balsamifera | Populus ×rollandii (Rouleau) |
Populus grandidentata × Populus tremuloides | Populus ×smithii (B. Boivin) |
Kweekvormen
Bijna elke soort of kruising die commercieel wordt gekweekt kent een aantal rassen. In Nederland toegepaste rassen zijn:
- Populus alba 'Raket'
- Populus ×canescens 'De Moffart'
- Populus ×canescens 'Witte van Haemstede'
- Populus ×canescens 'Limbricht'
- Populus 'Androscoggin'
- Populus ×generosa 'Barn'
- Populus ×generosa 'Donk'
- Populus ×canadensis 'Dorskamp'
- Populus ×canadensis 'Flevo'
- Populus 'Florence Biondi'
- Populus 'Fritsii Pauley'
- Populus ×canadensis 'Marilandica'
- Populus nigra 'Italica'
- Populus nigra 'Vereecken'
- Populus nigra 'Woltersen'
- Populus 'Oxford'
- Populus ×canadensis 'Robusta'
- Populus 'Robusta Zeeland'
- Populus 'Rochester'
- Populus ×canadensis 'Spijk'
- Populus simonii fastigiata
Externe links
- Populus in de Flora of China
- Populus in de Flora of Pakistan
- Populus in de Flora of Missouri
- Populus in de NCBI Taxonomy Browser
- Informatie over het hout van populieren
Noten:
|
Soorten van het geslacht Populus (Populier) | |
---|---|
... · P. ×acuminata · P. adenopoda · P. afghanica · P. alba (Witte abeel) · P. angustifolia (Smalbladige populier) · P. balsamifera (Ontariopopulier) · P. ×berolinensis (Siberische balsempopulier) · P. ×canadensis (Canadapopulier) · P. ×canescens (Grauwe abeel) · P. cathayana · P. davidiana · P. deltoides (Amerikaanse populier) · P. euphratica · P. fremontii · P. grandidentata (Grofgetande populier) · P. guzmanantlensis · P. heterophylla (Hartbladige populier) · P. ilicifolia · P. ×interamericana (Zwarte balsemhybride) · P. ×jackii · P. koreana · P. lasiocarpa (Ruwvruchtige populier) · P. laurifolia (Laurierpopulier) · P. maximowiczii (Koreaanse balsempopulier) · P. mexicana · P. nigra (Zwarte populier) · P. nigra var. italica (Italiaanse populier) · P. rotundifolia · P. sieboldii · P. simonii (Chinese balsempopulier) · P. suaveolens · P. szechuanica · P. ×tomentosa · P. tremula (Ratelpopulier) · P. tremuloides (Amerikaanse ratelpopulier) · P. trichocarpa (Zwarte balsempopulier) · P. tristis · P. wilsonii (Wilsonpopulier) · P. yunnanensis · ... |
Geslachten van de familie Salicaceae (Wilgenfamilie) | |
---|---|
... · Azara · Dovyalis · Populus (Populier) · Salix (Wilg) · Xylosma · ... |