Democratisch Socialisten '70

In 1969 was in reactie op Nieuw Links het zogenoemde Democratisch Appèl ontstaan. Een van de leidende personen hierin was Frans Goedhart. Toen het Democratisch Appèl geen weerklank vond in de PvdA ontstond een schisma: enkele leden, onder wie Goedhart, van de Tweede Kamerfractie splitsten zich af en vormden de DS'70-fractie.

Vanaf het begin waren er twee stromingen binnen DS'70 actief. De groep rondom Goedhart waren in belangrijke mate oud-leden van de OSP zoals Sal Tas, en meer op de achtergrond, Jacques de Kadt. Zij waren in de jaren dertig op de uiterste linkervleugel in de politiek begonnen. Na de Tweede Wereldoorlog waren zij echter fel anticommunistisch. Zij waren hierin koersbepalend voor de PvdA in de jaren vijftig en zestig. Hun verzet tegen Nieuw Links was vooral gebaseerd op (buitenlandse) zaken als de door Nieuw Links bepleite toenadering tot de DDR. Goedhart c.s. verzetten zich fel hier tegen. De tweede stroming bestond uit gematigde (en bestuurlijk ingestelde) sociaaldemocraten, men zou ze ook 'Dreesianen' kunnen noemen. Het boegbeeld hiervan was Willem Drees jr., zoon van PvdA-premier Willem Drees. Willem Drees sr. werd, evenals De Kadt, geen lid maar stemde wel op DS'70. De 'Dreesianen' verzetten zich tegen het radicalisme van Nieuw Links en stonden voor een meer sobere en solide politiek. Alhoewel beide stromingen eensgezind waren in hun verzet tegen Nieuw Links, en in feite een voortzetting vormden van de PvdA in de periode 1945-1965, waren ze voor het overige onderling zeer verschillend van politieke aard en temperament. Dit had (later) belangrijke consequenties.

Het succes bij de eerste deelname aan verkiezingen, namelijk bij de Tweede Kamerverkiezingen van 1971, was groot: DS'70 haalde in een keer acht zetels. De lijsttrekker was Willem Drees jr.. De regeringscoalitie van KVP, ARP, CHU en VVD verloor bij deze verkiezingen haar meerderheid, en nu werd een vijfpartijencoalitie gevormd waarvan DS'70 deel uitmaakte. DS'70 kwam in het kabinet met twee ministers, namelijk Willem Drees jr. voor Verkeer en Waterstaat en jhr. mr. M.L. de Brauw als minister zonder portefeuille voor het wetenschapsbeleid en het wetenschappelijk onderwijs. Binnen dit kabinet ontstonden al snel conflicten. Bij de begrotingsonderhandelingen in de zomer van 1972 stapten de DS'70-bewindslieden uit het kabinet. Het kabinet-Biesheuvel I viel.

• 
  Willem Drees jr., minister voor Verkeer en Waterstaat
• 
  Mauk de Brauw, minister voor Wetenschapsbeleid en Wetenschappelijk Onderwijs

Ruud Nijhof, het laatste Kamerlid voor DS'70 (1981)

De daarop gehouden Kamerverkiezingen, waarbij DS'70 twee zetels verloor, baanden de weg voor het kabinet-Den Uyl. Onderlinge persoonlijke en politieke tegenstellingen in DS'70 waren mede debet aan dit echec voor DS'70 geweest. DS'70 leidde de jaren daarop een moeilijk bestaan. Een gezamenlijk verzet tegen Nieuw Links creëerde niet automatisch een eigen, herkenbare lijn. Moest DS'70 teruggrijpen op de PvdA van de eerste twintig jaar na de Tweede Wereldoorlog? Of moest het tot een eigen lijn komen: zo ja hoe? Die vragen bleven in belangrijke mate onbeantwoord. Men bleef hierover van mening verschillen.

DS'70 verloor bij de Tweede Kamerverkiezingen van 1977 vijf van haar zes zetels. Drees jr. verliet de Kamer, en de ene overgebleven zetel werd bezet door Ruud Nijhof. Bij de verkiezingen van 1981, waarbij de bekende Nederlandse schaker dr. Max Euwe als lijstduwer optrad, werd geen enkele zetel meer behaald. Ook bij de vervroegde verkiezingen van 1982 wist de partij de kiesdrempel niet te halen. Op 15 januari 1983 werd DS'70 opgeheven.

In tegenstelling tot andere linkse partijen scoorde de DS'70 vooral goed in meer welvarende gemeenten. Zo scoorde de partij in 1972 haar beste resultaat in Rozendaal (10,5%), waar de DS'70 bijna groter was dan de PvdA. Ook in gemeenten zoals Wassenaar, De Bilt en Naarden presteerde de partij bovengemiddeld[7].

Bron: Democratisch Socialisten '70 - ledentallen (Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen)

• Lijst van Tweede Kamerleden voor DS'70

• Willem Drees jr., Vleugellam. Het conflict in DS'70, voorjaar 1975, in: Jaarboek Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen 1990, Groningen (1991), pag. 58-91.
• Willem Drees jr., Gespiegeld in de tijd. De nagelaten autobiografie, Amsterdam (2000).
• Philip van Praag, Strategie en illusie: elf jaar intern debat in de PvdA, 1966-1977, uitg. Het Spinhuis, Amsterdam (1990), ISBN 9073052114 en ISBN 9789073052116
• Johan Scheps, Kink in de kabel. Scheuring en polarisatie PvdA-DS'70, Apeldoorn (1972).
• Gerrit Voerman, Een geval van politieke schizofrenie. Het gespleten gedachtengoed van DS'70, in: Jaarboek Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen 1990, Groningen (1991), pag. 92-114.
• Herman Vingerling en Christiaan Schouten, Democratisch Socialisten '70: nevenstroom in de sociaal-democratie?, uitg. Erasmus Universiteit, Rotterdam (2003)

• Beginselprogramma van DS'70: Basisprogramma en Politieke grondslagen
• Eerste verkiezingsprogramma van DS'70 met op blz. 7 de beginselverklaring
• Parlement & Politiek - Democratisch-Socialisten 1970 (DS'70)

	Nederlandse socialistische, communistische en sociaaldemocratische partijen
Sociaal-Democratische Bond / Socialistenbond (1881-1900) · Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (1894-1946) · Sociaal-Democratische Partij / Communistische Partij Holland / Communistische Partij Nederland (1909-1991) · Socialistische Partij (1918-1928) · Revolutionair-Socialistische Partij (1929-1935) · Onafhankelijke Socialistische Partij (1932-1935) · Revolutionair-Socialistische Arbeiderspartij (1935-1940) · Pacifistisch Socialistische Partij (1957-1991) · Democratisch Socialisten '70 (1970-1983) Partij van de Arbeid (1946-heden) · Socialistische Partij (1971-heden) · GroenLinks (1991-heden)