Civitates orbis terrarum
In 1572 verscheen in Keulen de eerste editie van de stedenatlas van Braun en Hogenberg: Civitates orbis terrarum.
Het was een boek vol met stadsbeschrijvingen, plattegronden en stadsaanzichten. De makers waren: Frans Hogenberg, zijn zoon Abraham en Georg Braun.
Hogenberg sympathiseerde met de hervorming en vluchtte van Antwerpen naar Duitsland. In Keulen richtte Hogenberg een cartografische drukkerij-uitgeverij op. Georg Braun, kanunnik van de Dom van Keulen, stelde de atlas samen en voorzag het van de commentaren. Dit boek sloeg aan in Duitsland en raakte later overal bekend. In de loop der jaren kwamen er steeds meer delen bij. In 1593 was het aantal delen opgelopen tot zes. De laatste editie verscheen in 1618. Inmiddels werd het boek Urbium Praecipuarum Totius Mundi genoemd. De koperplaten werden in 1657 nog gebruikt in uitgaves van Janssonius' stedenboeken. Ook dienden veel platen als voorbeeld voor de afbeeldingen in Guicciardini's beschrijving de Nederlanden.
Het is de grootste verzameling plattegronden en illustraties die ooit is verschenen. Het boek is ontstaan tussen 1572 en 1618 en bevat 546 kaarten en stadsgezichten van alle belangrijke steden in Europa en steden in Azië, Afrika en Latijns-Amerika. Ruim honderd kunstenaars en cartografen hebben meegewerkt aan deze atlas, die niet alleen plattegronden van steden laat zien maar ook afbeeldingen van mensen in hun landelijke kleding, schepen en topografische afbeeldingen van stad en land. Alhoewel de meesten alleen de ingekleurde versies kennen was de uitgave oorspronkelijk in zwart/wit. Op verzoek konden de afbeeldingen (tegen meerprijs) ingekleurd worden. Er zijn dan ook exemplaren bekend waarin maar enkele -favoriete?- platen zijn ingekleurd. De atlas was bedoeld als gids voor de in 1570 verschenen wereldatlas Theatrum Orbis Terrarum van Abraham Ortelius die inderdaad een aantal bladen voor zijn wereldatlas gebruikt heeft.
Uitgaven
De zes delen van de stedenatlas werden tussen 1572 en 1617 uitgegeven met de volgende titels:
- Deel 1. Civitates Orbis Terrarum, Liber Primus (eerste uitgave 1572)
- Deel 2. De Praecipuis, Totius Universi Urbibus, Liber Secundus (eerste uitgave 1575)
- Deel 3. Urbium Praecipuarum Totius Mundi, Liber Tertius (eerste uitgave 1581)
- Deel 4. Urbium Praecipuarum Totius Mundi, Liber Quartus (eerste uitgave 1588)
- Deel 5. Urbium Praecipuarum Mundi Theatrum, Liber Quintum (eerste uitgave 1596)
- Deel 6. Theatri Praecipuarum Totius Mundi Urbium, Liber Sextus (eerste uitgave 1617)
Enkele steden, die bijvoorbeeld in de atlas afgebeeld zijn:
- Deel 1. Aken, Amsterdam, Brussel, Casablanca, Hamburg, Keulen, London, Mechelen, Rome, Wenen
- Deel 2. Alexandria, Cambridge, Damaskus, Maastricht, Moskou, Tunis
- Deel 3. Edinburgh, Enkhuizen, Leuven, Riga, Vilnius, Zürich, Zwolle
- Deel 4. Bergen, Helsingborg, Helsingør, Hindeloopen, Lund, Lier, Lippstadt, Malmö, Soest, Stockholm
- Deel 5. Calais, Granada, Harderwijk, Odense, Rostock, Sevilla, Toledo
- Deel 6. Dublin, Galway, Krakau, Limerick, Warschau, York
Zie ook
Afbeeldingen
Titelblad Liber Tertius 1593
Groningen Brouwershaven Gorinchem
Utrecht
Londen
Sneek Dokkum Ylst Sloten
Externe links
 |
Zie de categorie Braun & Hogenberg van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |
| Bronnen, noten en/of referenties
|