Winterkoning

Het is een klein gedrongen, zandbruin vogeltje van bijna tien centimeter met een opgewipt staartje. Zijn zang is helder, met vibrerende scherpe trillers. De lichaamslengte bedraagt 9 tot 10 cm.[2]

Winterkoninkjes eten voornamelijk insecten en spinnen.

Ze kunnen tot drie nesten per jaar hebben, met vijf à acht jongen per nest. Deze nesten worden in het voorjaar door het mannetje gemaakt, in heggen, struiken en takkenbossen op een hoogte van ongeveer een meter boven de grond. Hij maakt er meestal ook meerdere per territorium.

Hij behoort tot een familie waarvan alle andere soorten uitsluitend in Amerika voorkomen. De (gewone) winterkoning komt voor in grote delen van Noord-Amerika en verder in Europa (inclusief IJsland), Azië en Noord-Afrika. Binnen dit gebied worden 29 ondersoorten onderscheiden.[3]

De soort telt 29 ondersoorten:

• T. t. islandicus: IJsland.
• T. t. borealis: de Faeröereilanden.
• T. t. zetlandicus: de Shetlandeilanden.
• T. t. fridariensis: Fair Isle bezuiden de Shetlandeilanden.
• T. t. hirtensis: Saint Kilda (de buitenste Hebriden nabij westelijk Schotland).
• T. t. hebridensis: de buitenste Hebriden behalve Saint Kilda.
• T. t. indigenus: Ierland en Brittannië.
• T. t. troglodytes: het grootste gedeelte van het Europese vasteland.
• T. t. kabylorum: noordwestelijk Afrika, de Balearen en zuidelijk Spanje.
• T. t. koenigi: Corsica en Sardinië.
• T. t. juniperi: noordoostelijk Libië.
• T. t. cypriotes: van Cyprus, westelijk en zuidelijk Turkije tot noordelijk Israël.
• T. t. hyrcanus: het Krimschiereiland, noordelijk Turkije, de Kaukasus en noordelijk Iran.
• T. t. zagrossiensis: westelijk Iran.
• T. t. tianschanicus: van noordoostelijk Afghanistan tot de bergen van centraal Azië.
• T. t. subpallidus: van noordoostelijk Iran tot zuidelijk Oezbekistan en noordwestelijk Afghanistan.
• T. t. magrathi: zuidoostelijk Afghanistan en westelijk Pakistan.
• T. t. neglectus: de westelijke Himalaya.
• T. t. nipalensis: de centrale en oostelijke Himalaya.
• T. t. idius: het noordelijke deel van Centraal-China.
• T. t. szetschuanus: het westelijke deel van Centraal-China.
• T. t. talifuensis: zuidelijk China en noordoostelijk Myanmar.
• T. t. dauricus: zuidoostelijk Siberië, noordoostelijk China, Korea en het eiland Tsushima.
• T. t. pallescens: Kamtsjatka en de Komandorski-eilanden.
• T. t. kurilensis: de noordelijke Koerilen.
• T. t. fumigatus: de zuidelijke Koerilen, Sachalin en Japan.
• T. t. mosukei: de Izu-eilanden.
• T. t. ogawae: Yakushima en Tanegashima.
• T. t. taivanus: Taiwan.

Winterkoning (T. t. fumigatus, de ondersoort van de Zuid-Koerilen, Sachalin en Japan.

De winterkoning heeft zich aangepast aan zowel bosrijke als open gebieden zoals boomloze eilanden. Verder broedt de vogel in parken en tuinen. Belangrijk is dat zich ergens dichte struwelen bevinden zoals heggen, braamstruiken of dichte vegetaties bij water. De winterkoning is in Nederland en België een van de meest algemene vogelsoorten.[4]

De winterkoning heeft een enorm groot verspreidingsgebied en daardoor is de kans op de status kwetsbaar (voor uitsterven) uiterst gering. De grootte van de populatie werd in 2004 geschat op 40 miljoen individuen. Er is geen aanleiding te veronderstellen dat de soort in aantal achteruit gaat. Om deze redenen staat de winterkoning als niet bedreigd op de Rode Lijst van de IUCN.[1]

De vogel heeft meer dan 60 vaak streekgebonden volksnamen. De Friese naam is tomke, wat in het Nederlands klein duimpje betekent. In Noord- en Zuid-Holland werd de vogel klein jantje genoemd. Een Vlaamse volksnaam is poverke.[5]

Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Winterkoning op Wikimedia Commons.

Zoek winterkoning op in het WikiWoordenboek.