Tineke Netelenbos

Ze werd als Tine Koomen geboren te Wormerveer, als oudste van vier kinderen; haar jongere zus Margreet is eveneens politica. Haar vader was grossier in kruideniers- en bakkerswaren bij C.G. Koomen & Zoon, een bedrijfje dat door zijn vader was gesticht. Haar oma van vaderskant was activiste bij de SDAP. Netelenbos deed de mulo en werd door medeleerlingen spottend "de professor" genoemd. Na de mulo mocht ze van haar ouders een jaar naar de vormingsklas. Studeren was er niet bij, want haar ouders vonden studerende meisjes maar geldverspilling. Na een jaar dreef ze haar eigen zin door. Ze ging op kamers wonen in Amsterdam en volgde de lerarenopleiding, die ze betaalde van haar studiebeurs. In 1966 begon ze te werken als lerares en later werd ze cursusleidster.

Al op de middelbare school was ze geïnteresseerd in politiek. Ze wilde toen lid worden van de JOVD (een jongerenorganisatie min of meer gelieerd aan de VVD) omdat een vriendje daar bij zat, maar dat mocht niet van haar ouders. Toen ze in 1972 de kersttoespraak van Joop den Uyl tegen de bombardementen op Vietnam hoorde, besloot ze lid te worden van de PvdA. Via de gemeenteraad van de gemeente Haarlemmermeer, het gewest, en het partijbestuur van de PvdA werd ze in 1987 lid van de Tweede Kamer. Daar werd ze woordvoerder onderwijs voor haar partij, en voorzitter van de Kamercommissie voor Volksgezondheid.

In 1994 werd Netelenbos staatssecretaris voor onderwijs in het kabinet-Kok I (1994-1998). Als staatssecretaris was ze onder meer verantwoordelijk voor de verandering van de financiering van middelbare scholen. Ook was ze verantwoordelijk voor de invoering van vmbo-scholen, waarin het mavo en de technische en huishoudscholen (vbo) opgingen. Deze maatregel was geen succes, en er gaan stemmen op om de vmbo-scholen weer te ontbinden. Tijdens het gehouden parlementair onderzoek in 2007 werd haar verweten dat ze hiermee een standbeeld voor zichzelf wilde oprichten.

In het kabinet-Kok II (1998-2002) werd ze minister van Verkeer en Waterstaat. Naast enkele (quasi-)successen, zoals de invoering van het verbod op niet-handsfree telefoneren vanuit de auto, de start van de aanleg van de Polderbaan op luchthaven Schiphol en de invoering van het puntenrijbewijs voor jongeren, werd haar ministerschap vooral gekenmerkt door de mislukte invoering van tolheffing op de Nederlandse snelwegen ("Tineke Tolpoort") en problemen bij de Nederlandse Spoorwegen. De al door haar voorgangster Jorritsma geïnitieerde Taxiwet van 2000, bedoeld om door liberalisering van het taxivervoer meer concurrentie teweeg te brengen en daardoor de consument van lagere tarieven en betere service te verzekeren, leidde tot chaos, verloedering en onderlinge strijd tussen taxi-ondernemers.

Netelenbos speelde een belangrijke rol in het doorzetten van de Betuweroute. Daarvoor kreeg zij veel kritiek. Uiteindelijk bleek in 2004 dat zij een groot financieel tekort in de financiering van de aanleg van de lijn had verzwegen.[1] Ook bij de aanbesteding van de Fyra Hogesnelheidstrein liep niet alles gestroomlijnd: "Netelenbos heeft daarna ten onrechte in de Tweede Kamer verkondigd dat openbare aanbesteding verplicht was."[2].

Na de verkiezingen van 2002 keerde Netelenbos terug in de Tweede Kamer. Voor de kamerverkiezingen van 2003 stelde zij zich niet beschikbaar. Ze was kandidaat voor de functie van commissaris van de Koningin in de provincie Noord-Holland, maar Provinciale Staten van de provincie Noord-Holland kozen met enkele stemmen verschil voor Harry Borghouts. Ook een gooi naar het lijsttrekkerschap bij de Europese verkiezingen mislukte: Max van den Berg werd herkozen. Sinds 1 juli 2004 is Netelenbos voorzitter van de Raad van Toezicht van de Rijksdienst voor het Wegverkeer, en per 2 mei 2005 werd ze waarnemend burgemeester van de gemeente Oud-Beijerland. Ze volgde burgemeester Bart van der Hart op, die met vervroegd pensioen ging.

In maart 2006 kwam Netelenbos landelijk in het nieuws naar aanleiding van een interview in Elsevier, waarin ze verklaarde blij te zijn te mogen werken in het dorp van Jacoba van Beieren. De gemeente Oud-Beijerland is echter gerelateerd aan Sabina van Beieren, de echtgenote van de stichter van Oud-Beijerland Lamoraal van Egmont. Jacoba woonde meer dan een eeuw eerder op het Slot Teylingen in de bollenstreek.

Netelenbos is ook voorzitter van het Kwaliteitscollege Studiekeuze en was (in haar rol van burgemeester van de gemeente Oud-Beijerland) ook voorzitter van de Commissie Hoeksche Waard.

Per 16 oktober 2006 was ze waarnemend burgemeester van Haarlemmermeer, na het vertrek van Fons Hertog vanwege de Schipholbrand. Van juni 2007 tot januari 2008 was Netelenbos waarnemend burgemeester van de gemeente Ede. Ze volgde daar Roel Robbertsen op die commissaris van de Koningin werd in de provincie Utrecht.

Tineke Netelenbos was een van de felste onderwijsvernieuwers die de Nederlandse regering gekend heeft. Tijdens het onderzoek van de commissie-Dijsselbloem in 2007 naar de vernieuwingen van het onderwijs, verdedigde zij met hartstocht haar daden op dat gebied. Het rapport van deze commissie, Tijd voor Onderwijs, merkt - zonder dit expliciet te noemen - ook haar aan als veroorzaker van de huidige problemen in het onderwijs.

Van april 2008 tot zomer 2017[3] is Tineke Netelenbos voorzitter geweest van de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Reders (KVNR). Ook is zij sinds 2009 voorzitter van het platform Digivaardig en Digiveilig, voorzitter van ECP (Platform voor de Informatiesamenleving) en lid van de raad van toezicht van het Maritiem Research Instituut Nederland (Marin).

• Lijst van bijnamen van politici

Zie de categorie Tineke Netelenbos van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.