Station Neukölln

In 1867 begon de aanleg van een nieuwe spoorlijn ten oosten van het Berlijnse stadscentrum, die een aantal reeds bestaande kopstations met elkaar moest verbinden. In 1871 kwam de halve ringlijn gereed tussen de huidige stations Westhafen en Schöneberg, waar een aansluiting richting het Potsdamer Bahnhof werd gecreëerd. De lijn zou zowel gebruikt worden voor goederenvervoer als door stadstreinen, alles uiteraard met stoomtractie. Op 1 januari 1872 begon de reizigersdienst op de Ringbahn en stopten de eerste treinen in het station van Rixdorf, zoals Neukölln tot 1912 heette. Vijf jaar kwam ook het westelijke deel van de ring in gebruik.

In het laatste decennium van de 19e eeuw werden de voorheen op maaiveldniveau gelegen sporen heraangelegd op een spoordijk, waar station Rixdorf een nieuw eilandperron kreeg. In deze periode verrees tevens een stationshal, opgetrokken uit gele baksteen. Op 15 maart 1912 werd het station hernoemd tot Neukölln, de nieuwe van de naam gemeente, die in 1920 deel van Groot-Berlijn zou worden. In de jaren twintig begon men met de elektrificatie van diverse voorstadslijnen in en rond Berlijn. Op 6 november 1928 was ook het zuidelijke deel van de Ringbahn geëlektrificeerd. Twee jaar later ging de lijn op in het nieuwe S-Bahnnet.

Het laat-negentiende-eeuwse stationsgebouw zou geen lang leven beschoren zijn. In de aanloop van de verlenging van metrolijn C^I besloot men namelijk bij station Neukölln een gezamenlijke stationshal voor metro en S-Bahn te bouwen. De ontwerpopdracht werd gegund aan de huisarchitect van de Berlijnse metro, Alfred Grenander. Grenander schiep een streng bakstenen gebouw met klokkentoren, in de stijl van de nieuwe zakelijkheid. Dit stationsgebouw, dat zich op de hoek van de Karl-Marx-Straße en de Saalestraße bevindt, is nog altijd in gebruik.

Het perron van S-Bahnstation Neukölln, waar sinds 1993 weer Ringbahn-treinen stoppen.

De Tweede Wereldoorlog overleefde het station ongeschonden en ook in het naoorlogse gedeelde Berlijn veranderde er aanvankelijk weinig. Op den duur zouden de politieke spanningen tussen oost en west echter grote gevolgen voor de S-Bahn hebben. Het S-Bahnnet werd namelijk ook in het westen van de stad bedreven door de Oost-Duitse spoorwegen (Deutsche Reichsbahn), hetgeen vooral na de bouw van de Berlijnse Muur in 1961 leidde tot een grootschalige boycot door West-Berlijnse reizigers. De oprichting van de Muur en de daarmee samenhangende splitsing van het S-Bahnnet drukte station Neukölln bovendien naar de periferie: in oostelijke richting kon er nog maar één station verder gereisd worden. In september 1980 kwam het tot een staking van het West-Berlijnse S-Bahnpersoneel, waarna de DR de dienst op bijna alle trajecten in het westen van de stad stopte. Ook de Ringbahn zou niet meer bediend worden; station Neukölln sloot zijn deuren.

In januari 1984 nam het Berlijnse stadsvervoerbedrijf, de BVG, het westelijke deel van het S-Bahnnet over van de DR. Een aantal lijnen werd opgeknapt en opnieuw in dienst genomen, maar de Ringbahn bleef voorlopig buiten gebruik. In 1989 begon men alsnog aan de sanering van de al jaren verwaarloosde zuidelijke ringlijn. Op 17 december 1993, vier jaar na de val van de Muur, werd de lijn heropend en gingen er weer treinen stoppen in station Neukölln. Het station ontwikkelde zich snel weer tot een druk overstappunt. Nadat in 2002 het laatste gat in de ring gedicht was, werden weer doorgaande ringdiensten ingesteld.

Neukölln
Perron van metrostation Neukölln
Algemeen
Lijnen	U7
Opening	21 december 1930
Route
Lijn Richting	Volgend station
Rathaus Spandau	Karl-Marx-Straße
Rudow	Grenzallee
Ligging
Stadsdeel	Neukölln
Coördinaten	52° 28′ NB, 13° 27′ OL
Locatie van het metrostation Neukölln
Portaal    Openbaar vervoer

De aanleg van de Nord-Süd-Bahn, een noord-zuidlijn met twee takken waartoe station Neukölln aanvankelijk behoorde, verliep bepaald niet op rolletjes. De uitbraak van de Eerste Wereldoorlog leidde ertoe dat de in 1912 begonnen werkzaamheden al snel gestopt moesten worden. Pas in 1923 kwam het eerste deel van de lijn in gebruik. Daarna volgde in kleine etappes een aantal verlengingen, totdat lijn C^I, de zuidoostelijke tak van de Nord-Süd-Bahn, in 1926 station Bergstraße (nu Karl-Marx-Straße) in het centrum van Neukölln bereikte. Vier jaar later werd de lijn via het S-Bahnstation van Neukölln doorgetrokken naar het nieuwe eindpunt Grenzallee. Neukölln behoort tot de laatste Berlijnse metrostations die nog voor de Tweede Wereldoorlog werden geopend. Na de ingebruikname van het traject Bergstraße - Grenzallee op 21 december 1930 zou de metrobouw ruim twintig jaar rusten.

Zoals reeds vermeld tekende Alfred Grenander voor de nieuwe stationshal van station Neukölln, die ter gelegenheid van de komst van de metro werd gebouwd. Ook ondergronds was deze architect verantwoordelijk voor het ontwerp. Het uiterlijk van metrostation Neukölln combineert (evenals station Grenzallee) elementen van de in dezelfde periode door Grenander ontworpen stations van de U5 en van de U8. Net als in de stations op de genoemde lijnen en in tegenstelling tot de oudere Nord-Süd-Bahnstations is de kenkleur, in het geval van Neukölln geel, niet beperkt tot enkele vaste elementen, maar overal in het station prominent aanwezig. De bekleding van de wanden met glanzende, felgekleurde vierkante tegels is typerend voor de oudste stations op de U8, terwijl de stalen steunpilaren op het perron net als op de U5 onbekleed zijn gelaten. Ook de lengte van het perron, 110 meter, richt zich naar de op de U5 en U8 ontwikkelde standaard; eerdere stations op de Nord-Süd-Bahn waren slechts 80 meter lang en moesten later wegens capaciteitsproblemen verlengd worden.

Detail van de wand van metrostation Neukölln, dat sinds de heropening van de S-Bahnring weer de toevoeging Südring draagt.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog leed de metrolijn door Neukölln nauwelijks schade. Desondanks werd de dienst op de lijn op 1 april 1944 ingekort tot station Bergstraße en sloot metrostation Neukölln voorlopig zijn deuren. In de tunnel tussen Bergstraße en Grenzallee moest de metro namelijk wijken voor een ondergrondse wapenfabriek.[2]. Op 25 april 1945 werd het metroverkeer in de gehele stad stilgelegd, maar minder dan een maand later, op 14 mei, was de ongeschonden Neuköllnse lijn een van de twee eerste trajecten die weer in bedrijf kwamen, al reden er aanvankelijk slechts pendeltreinen tussen Bergstraße en Hermannplatz. Nadat de wapenfabriek ontmanteld was konden de treinen vanaf 26 juli weer via station Neukölln gaan doorrijden naar de Grenzallee.[3]

De toevoeging Südring, die het metrostation sinds zijn opening droeg, werd in de jaren zestig, toen de grote boycot van de S-Bahn begon, uit de naam van station Neukölln geschrapt. In 1992, een jaar voordat de zuidelijke ringlijn heropend werd, kreeg het station zijn volledige naam Neukölln (Südring) echter weer terug.

In 2001 onderging het zeventig jaar oude metrostation een grondige restauratie, waarbij het in zijn oude glorie werd hersteld. Tegelijkertijd bouwde men een lift in, die tevens een directe verbinding met het perron van de S-Bahn vormt. Naast de toegang via de stationshal heeft metrostation Neukölln een drietal eigen in-/uitgangen aan weerszijden van de Karl-Marx-Straße, via tussenverdiepingen aan de beide uiteinden van het eilandperron.

• (de) Omgevingsplattegrond op de site van stadsvervoerbedrijf BVG (31 KB)
• (de) Stationsinformatie op de site van S-Bahn Berlin
• (de) Foto's van het metrostation op Untergrundbahn.de^{[dode link]}
• (de) S-Bahnstation Neukölln op Stadtschnellbahn-Berlin.de

Stations van lijn U7 van de metro van Berlijn

Rathaus Spandau    · Altstadt Spandau · Zitadelle · Haselhorst · Paulsternstraße · Rohrdamm · Siemensdamm · Halemweg · Jakob-Kaiser-Platz · Jungfernheide    · Mierendorffplatz · Richard-Wagner-Platz · Bismarckstraße  · Wilmersdorfer Straße    · Adenauerplatz · Konstanzer Straße · Fehrbelliner Platz  · Blissestraße · Berliner Straße  · Bayerischer Platz  · Eisenacher Straße · Kleistpark · Yorckstraße  · Möckernbrücke  · Mehringdamm  · Gneisenaustraße · Südstern · Hermannplatz  · Rathaus Neukölln · Karl-Marx-Straße · Neukölln  · Grenzallee · Blaschkoallee · Parchimer Allee · Britz-Süd · Johannisthaler Chaussee · Lipschitzallee · Wutzkyallee · Zwickauer Damm · Rudow