Spoorlijn Hannover - Kassel

1856: De hannöversche Südbahn: De Kragenhofbrücke bij Kassel; houtgravure uit de Illustrirten Zeitung

Zuidelijke ingang van de voormalige Volkmarshäuser Tunnel (2005)

Railbus bij de voormalige halte Kragenhof, nabij Spiekershausen

Voor de bouw van een spoorlijn van Hannover in het zuiden van het Koninkrijk Hannover waren er al plannen in de jaren 1830, deze kwamen van het gemeenteraadslid Ferdinand Oesterley. In 1847 droeg ook Rudolph Berg bij aan de voorbereidende werkzaamheden voor de "Verbinding Hannover - Kassel".[1] Het noordelijke trajectdeel Hannover - Alfeld en Alfeld - Göttingen werd 1853 respectievelijk 1854 geopend en werd onderdeel van de toen belangrijke "Noord-Zuidlijn". Het zuidelijke trajectdeel van Göttingen naar Hann. Münden, ook wel bekent als Dransfelder helling (Dransfelder Rampe), werd op 8 mei 1856 geopend. Dit trajectdeel is in delen van 1980 tot 1995 stilgelegd. De aansluiting van Hann. Münden naar Kassel werd nog in 1956 toegevoegd, als onderdeel van de Hannöversche Südbahn.

De naam Hannöversche Südbahn kwam met de annexatie door Pruisen natuurlijk te vervallen, maar kwam door spoorwegfanaten weer terug in het huidige spraakgebruik. Ondertussen werd het trajectdeel Hannover - Göttingen onderdeel van de grotere "Noord-Zuidlijn".

Deze spoorlijn werd door de Königlich Hannöversche Staatseisenbahnen ook gebouwd om de handelsplaats Hann. Münden met zijn haven aan de hoofdstad van het koninkrijk te verbinden. Tot Göttingen loopt het tracé relatief vlak door het Leinedal - maar ontweek wel de belangrijke brouwerijstad Einbeck. Om te vermijden dat de spoorlijn door het gebied van de Keurvorstendom Hessen kwam, werd de lijn door het moeilijke en steile terrein via Dransfeld naar Hann. Münden gebouwd. Daardoor kreeg dit trajectdeel de naam Dransfelder Rampe (Dransfelder helling).

Hoewel de gehele lijn tot Kragenhof (kort voor Kassel), met uitzondering van de Brunswijkse plaats Kreiensen, volledig in Hannovers (en vandaag Nedersaksisch) gebied lag, werden beide trajectdelen Hannover - Göttingen en Göttingen - Hann. Münden door de Deutsche Reichsbahn bedrijfstechnisch als aparte spoorlijnen gezien. Ten eerste kregen de lijnen aparte spoorboeknummers (Hannover - Göttingen: 202/250; Göttingen - Hann. Münden: 202a/257). Ten tweede valt het noordelijke deel onder het bestuursgebied Hannover en het zuidelijke deel onder Kassel, later Frankfurt am Main.

Tot in de jaren '60 was deze spoorlijn over de gehele lengte een belangrijke hoofdverbinding in Duitsland. Door de Duitse deling na de Tweede Wereldoorlog verhuisden de verkeersstromen naar de Noord-Zuidrichting, wat naast de Rijnspoorlijn Köln-Frankfurt ook op deze spoorlijn merkbaar was. Dit behalve voor de Dransfelder helling, omdat de Noord-Zuidlijn Hannover - Gemünden am Main in 1963 en de zijlijn Werradallijn Kassel - Hann. Münden in 1964 geëlektrificeerd werden. Het traject Göttingen - Dransfeld - Hann. Münden bleef zonder bovenleiding. De treinen namen voortaan de acht kilometer langere route, maar vlakkere en geëlektrificeerde lijn via Eichenberg. Op de Dransfelder helling reden elke werkdag drie stoptreinen per richting, in 1980 werd het reizigersverkeer op dit deel gestaakt en twee jaar later werd met de sloop van het gedeelte tussen Göttingen en Dransfeld begonnen. Het overige deel vanaf Hann. Münden bleef nog 10 tot 15 jaar in gebruik als goederenaansluiting, tot ook hier stillegging en sloophamer volgde. Daarmee was de Hannöversche Südbahn onderbroken tussen Göttingen en Hann. Münden.

Door de stijgende vervoersvraag op de lijn kreeg deze in de jaren '60 nieuwe aansturingstechnieken van seinen, inhaalsporen en werd de bovenbouw versterkt. De groei zette door, waardoor er een discussie ontstond voor een nieuwe spoorlijn.[2]

Met de invoering van de uurfrequentie in het Intercity-netwerk bleef het traject Hannover - Göttingen chronisch overbelast. IC-treinen deelden de lijn met D-, snel-, stop- en goederentreinen. Niet zelden volgden treinen elkaar op blokafstand. Kassel werd, doordat het een kopstation is, losgemaakt van het IC-netwerk, de treinen reden vanaf Göttingen via Bebra verder.

In kader van de bouw van de hogesnelheidslijn Hannover - Würzburg werd de Hannöversche Südbahn in Northeim naar het oosten verlegd. Nadat de verlegde lijn in november 1985 in gebruik genomen werd, konden de werkzaamheden van de HSL beginnen.[3] Het gedeelte tussen Hannover Hauptbahnhof en Hannover Bismarckstraße werd administratief toegevoegd aan de spoorlijn Hannover - Wurzburg. In het stadsgebied van Hannover en Laatzen werden overwegen vervangen door ongelijkvloerse kruisingen. Ook op het gezamenlijke deel noordelijk van Göttingen (tot Edesheim) werden meerdere overwegen verwijderd. In de jaren 1978 en 1979 werd het Tracébesluit aangenomen en kon de bouw beginnen.[4]

In 1991 werd de HSL Hannover - Würzburg, die tussen Hannover en Göttingen nagenoeg parallel aan de Hannöversche Südbahn loopt en meerdere aansluitingen heeft, over de gehele lengte geopend. Hierdoor verloor het noordelijke deel belangrijke langeafstandstreinen. De IC-treinen reden voortaan via de HSL en werden door de toenemende ICE-treinen deels vervangen. Interregio- en D-treinen namen daarentegen de route via de oude spoorlijn. De Interregio-treinen werden vervolgens weer door Intercity-treinen vervangen. Doordat de HSL na 23:00 uur alleen door goederentreinen mag worden gebruikt, rijden late en nacht-ICE-treinen ook via de Hannöversche Südbahn. Ook kreeg Kassel een aansluiting op de HSL, via het station Kassel-Wilhelmshöhe.

Abellio Rail Mitteldeutschland, metronom, cantus, DB Regio en erixx verzorgen het personenvervoer op dit traject met RE treinen. De DB Regio en de NordWestBahn verzorgen het personenvervoer op dit traject met RB treinen.

S-Bahn Hannover

Op het traject rijdt de S-Bahn van Hannover de volgende routes:

Serie	Treinsoort	Route	Bijzonderheden
	S-Bahn (DB Regio Nord)	Minden (Westf) – Haste – Seelze – Hannover Hbf – Weetzen – Barsinghausen – Haste
	S-Bahn (DB Regio Nord)	Nienburg (Weser) – Seelze – Hannover Hbf – Weetzen – Barsinghausen – Haste	Zondags alleen Nienburg - Hannover
	S-Bahn (DB Regio Nord)	Hannover Hbf – Hannover Bismarckstraße – Weetzen – Barsinghausen	Alleen tijdens de spits
	S-Bahn (DB Regio Nord)	Bennemühlen – Hannover Hbf – Hannover Bismarckstraße – Hannover Messe/Laatzen – Hildesheim Hbf	Bennemühlen - Hannover Hbf 2x per uur (ma-za)
	S-Bahn (DB Regio Nord)	Hannover Flughafen – Hannover Hbf – Hannover Bismarckstraße – Hamelen – Bad Pyrmont – Paderborn Hbf	Flughafen - Hamelen 2x per uur
	S-Bahn (DB Regio Nord)	Seelze – Hannover Hbf – Hannover Bismarckstraße – Hamelen	Alleen tijdens de spits
	S-Bahn (DB Regio Nord)	Hannover Flughafen – Hannover Hbf – Hannover Bismarckstraße – Hannover Messe/Laatzen	Alleen tijdens evenementen

In de volgende plaatsen is of was er een aansluiting op de volgende spoorlijnen:

Hannover Hbf

DB 1700, spoorlijn tussen Hannover en Hamm

DB 1705, spoorlijn tussen Hannover en Seelze

DB 1710, spoorlijn tussen Hannover en Celle

DB 1730, spoorlijn tussen Hannover en Braunschweig

DB 1733, spoorlijn tussen Hannover en Würzburg

DB 1734, spoorlijn tussen Hannover en Lehrte

DB 1760, spoorlijn tussen Hannover en Soest

aansluiting Hannover Bismarckstraße

DB 1733, spoorlijn tussen Hannover en Würzburg

DB 1756, spoorlijn tussen Hannover Bismarckstraße en Hannover-Wülfel

DB 1760, spoorlijn tussen Hannover en Soest

Hannover-Wülfel

DB 1733, spoorlijn tussen Hannover en Würzburg

DB 1753, spoorlijn tussen de aansluiting Waldhausen en Hannover-Wülfel

DB 1754, spoorlijn tussen Hannover-Wülfel en de aansluiting Waldheim

DB 1755, spoorlijn tussen Hannover Wülfel en Hannover Messebahnhof

DB 1756, spoorlijn tussen Hannover Bismarckstraße en Hannover-Wülfel

Hannover Messe/Laatzen

DB 1733, spoorlijn tussen Hannover en Würzburg

Barnten

DB 1771, spoorlijn tussen Barnten en de aansluiting Rössing

Nordstemmen

DB 1770, spoorlijn tussen Lehrte en Nordstemmen

Elze (Han)

DB 1820, spoorlijn tussen Elze en Löhne

DB 1821, spoorlijn tussen Bodenburg en Elze

Kreiensen

DB 1940, spoorlijn tussen Helmstedt en Holzminden

lijn tussen Osterode en Kreiensen

Einbeck

DB 1824, spoorlijn tussen Einbeck en Einbeck Mitte

aansluiting Edesheim (Leine) Nord

DB 1816, spoorlijn tussen de aansluiting Edesheim W103 en W106

aansluiting Edesheim (Leine) Süd

DB 1817, spoorlijn tussen de aansluiting Edesheim W110 en W113

Northeim

DB 1810, spoorlijn tussen Northeim en Nordhausen

DB 2975, spoorlijn tussen Ottbergen en Northeim

Göttingen

DB 1733, hogesnelheidslijn tussen Hannover en Würzburg

DB 1800, spoorlijn tussen Göttingen en de aansluiting Grone

DB 1801, spoorlijn tussen Göttingen en Bodenfelde

DB 3600, spoorlijn tussen Frankfurt en Göttingen

Hann. Münden

DB 6343 spoorlijn tussen Halle en Hann. Münden

Fuldatal-Ihringshausen

DB 1733, hogesnelheidslijn tussen Hannover en Würzburg

aansluiting Niedervellmar

DB 3918, spoorlijn tussen de aansluiting Niedervellmar en Kassel Rangierbahnhof

Kassel Rangierbahnhof

DB 3912, spoorlijn tussen Kassel Rangierbahnhof W8 en W891

Kassel Hauptbahnhof

DB 2550, spoorlijn tussen Aken en Kassel

DB 3900, spoorlijn tussen Kassel en Frankfurt

DB 3901, spoorlijn tussen Kassel en Waldkappel

DB 3902, spoorlijn tussen de aansluiting Tunnelgleis en Kassel Hauptbahnhof

DB 3910, spoorlijn tussen Kassel Rangierbahnhof en Kassel Hauptbahnhof

• 
  Hannover Hauptbahnhof (mit Ernst-August-Platz)
• 
  Beursstation Laatzen
• 
  Station Sarstedt
• 
  Station Elze (Han)
• 
  Station Freden (Leine)
• 
  Station Einbeck-Salzderhelden
• 
  Station Göttingen
• 
  Station Hann. Münden
• 
  Kassel Hauptbahnhof

Het traject werd geëlektrificeerd met een wisselspanning van 15.000 volt 16 2/3 Hz.

• Eisenbahnatlas Deutschland. Schweers + Wall, Aachen 2014, ISBN 978-3-89494-145-1.

Zie de categorie Hannöversche Südbahn van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.