Spookslot (Efteling)

Het ontwerp van Ton van de Ven toont de ruïne van een ooit luisterrijk oud-Keltisch kasteel. Wat rest zijn de hoofdingang, de toren met daarvoor een kleine begraafplaats en verwijzingen naar een aangebouwde kapel. De kloostertuin van de hoofdshow is gebouwd in gotische stijl. Zowel het exterieur als het interieur zijn, naast de meer historische bouwstijlen, gegoten in de stijl van Anton Pieck.

In de buitenkant van het Spookslot zijn diverse gezichten verwerkt. Het grootste gezicht wordt gevormd door de entree zelf: twee vensters boven de hoofdingang vormen de ogen en de entreepoort fungeert als mond die de bezoeker 'opslokt'. In een van de vensters bevindt zich een 'traanklier': als het regent, sijpelt hier hemelwater door.

Op 24 juli 1976 werd in het Brabants Dagblad de eerste aankondiging gedaan van de bouw van Europa's grootste spookslot in de Efteling in Kaatsheuvel. Het artikel vermeldde dat de ruïne licht hellend zou komen te staan op een heuvel tussen het Sprookjesbos en de roei- en kanovijver. De geschatte kosten van de bouw bedroegen 2,5 miljoen gulden (ruim 1,1 miljoen euro), waarmee de attractie de duurste ging worden die de Efteling tot dan toe had gebouwd.

De bouw van het complex nam ruim anderhalf jaar in beslag. De uiteindelijke kosten bedroegen ruim 3,5 miljoen gulden (1,6 miljoen euro).

De officiële opening van het Spookslot vond plaats op 10 mei 1978 door toenmalig staatssecretaris van Economische Zaken, dhr. Th. M. Hazekamp. Twee dagen later werd op de televisie een special uitgezonden met in de hoofdrol de Engelse zangeres Kate Bush. Het was haar allereerste televisieoptreden. De opnames vonden onder meer plaats in en rondom de te openen spookruïne.

De attractie is een combinatie van een walkthrough, een attractie waar men doorheen wandelt, en een animatronicsshow. Na het betreden van het slot door de hoofdingang, loopt men door een donkere gang waar men vreemde ontdekkingen doet. Men maakt er onder andere kennis met een aantal bewegende schedels en een jammerende man. Vervolgens komt men in een ronde zaal waar om de 10 minuten het verhaal wordt verteld waar de hoofdshow over gaat. Hierna wordt het licht gedimd, de door een arm vastgehouden kroonluchter in de zaal begint heen en weer te slingeren en er klinken raadselachtige sitargeluiden, het sinore gegalm van klokken en woest gegrom. Plots verlicht het plafond en verschijnen gevleugelde figuren, vlederiken genaamd. Deze duiken net tot het plafond naar beneden tot het plots lijkt te onweren, en de vlederiken verdwijnen, het licht weer aan gaat en de kandelaar weer stil hangt.

Vervolgens komt men bij een schim van een Oosterse geest met een glazen bol op schoot, waarin een gezicht verschijnt van een oriëntaals meisje. Haar gezicht verandert onder begeleiding van luide onweersgeluiden in een schedel, wiens valse gelach door de hal en de ronde zaal schalt. Vervolgens moet men wachten tot de deuren openen en men de kijkruimte van de als kloosterruïne vormgegeven hoofdshow kan betreden. Als de deuren weer sluiten gaat het licht in de kijkruimte uit.

De hoofdshow start met het ruisen van de wind en het luiden van de klok door een duivelachtig figuurtje dat volgens het verhaal van de hoofdshow een betoverde kraai is. Aan het klokkenkoord bengelt het lijk van de tuinman die, volgens het verhaal, de boze heks Visculamia betrapte toen zij vermomd als jonge maagd de burggraaf Van Capelle van Kaatsheuvel zijn sprookjes wilde afnemen. Nadat de klok twaalf maal heeft geslagen, verschijnen in een hooggelegen raam drie oude mannen, die weeklagen over het gebeuren. Volgens het verhaal zijn het drie rechters die Visculamia tot de brandstapel veroordeelden. Wanneer de rechters verdwenen zijn, wandelen vijf gezichtsloze monniken die een gregoriaans lied zingen, met kaarsen in hun handen de kloostergang onder hen door.

Wanneer de monniken de gang doorgelopen zijn en de deur achter hen dichtvalt, verschijnt er in de catacomben onder de monnikengang een groene, zwevende viool, die de ingekorte versie van de Danse macabre van Camille Saint-Saëns speelt. Tijdens deze dans dwalen de geest van de burggraaf en zijn dochter Esmeralda rond in de catacomben. Bloemen beginnen te wiegen, hekken en grafstenen te dansen. Uit een sarcofaag in de rechtervleugel van de voorstelling komt een skelet tevoorschijn: het stoffelijk overschot van de burggraaf en uit een grafkist aan de linkerzijde komt dat van zijn dochter omhoog. Nabij de sarcofaag van de burggraaf is een brandstapel, waar de heks Visculamia tweemaal verschijnt en vervolgens verdwijnt. Aan het einde van de show klinken zware donderslagen en valt het geheel stil. De viool speelt nog het laatste deel van de Danse macabre en de voorstelling is voorbij.

De voorstelling duurt ongeveer zes en een halve minuut.

In en rond de attractie bevinden zich een aantal easter eggs:

• In de catacomben bevindt zich een zerk met de opdruk 'Den Hegarty'. Dit lijkt Oudnederlands, maar is een verwijzing naar een Ierse rockzanger die tijdens de bouw op de radio te horen was.
• Sinds de Winter Efteling van 2007-2008 staat in de catacomben een grafzerk met daarop de naam "Kate Bush". De zerk, gebruikt voor de tv-opnames van de zangeres in 1978, heeft daarna altijd achter de schermen van het Spookslot opgeslagen gelegen. In 2003 lag de steen ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van de attractie tijdelijk langs het exterieur van het slot.

• In de hoofdshow wordt een aantal keer gebruikgemaakt van het Pepper's ghost effect, onder andere bij Visculamia, de zwevende viool en de geesten in de catacomben.
• Op een van de grafzerken langs het exterieur van het slot staan op de bovenzijde zowel het logo van de Nederlandse Spoorwegen als het (oude) logo van de Rabobank afgebeeld.
• Wie na de voorstelling even blijft wachten, kan de monniken achteruit zien lopen, terug naar hun startpositie.
• Esmeralda, de dochter van de graaf, leefde volgens haar grafsteen van MCCC (1300) tot MCCVI (1206). Ze is dus theoretisch -94 jaar oud geworden. Vermoedelijk is hier eerder sprake van een fout van de vormgever.
• Op de plek waar tegenwoordig de jammerende man zit, zat tot 1986 een gevangen krokodil die geluid maakte. Het geluid van de krokodil is nu nog te horen in de Fata Morgana bij de krokodillen aldaar.

• Attractiepagina op de officiële website van de Efteling
• Uitbundig artikel over het slot op het Wonderlijke WC Web

Zie de categorie Spookslot van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.