Slot Valckesteyn

Bouwkundig behoorde slot Valckesteyn tot de waterkastelen, wat betekende dat het omgeven was met een slotgracht. Het kasteel bestond uit een indrukwekkende grote toren of donjon dat behoorde tot de grootste in Holland en besloeg een oppervlakte van 10 bij 18 meter. Met muren van minimaal twee meter dik werd de donjon, door een tussenmuur in twee ruimten verdeeld, respectievelijk 9 x 5,5 m en 4 x 5,5 m. Om de toren groepeerden zich de bijgebouwen en het geheel werd omgeven door een muur met of zonder weergang. Op drie hoeken bevonden zich torens en op de vierde hoek was een uitkijktoren. De onderzijde van de fundering ligt twee meter onder de grondwaterspiegel. Grote bouwputten zijn gebruikt die met behulp van tonmolens droog zijn gehouden.

De toegang naar de vrij eenvoudige hoofdingang was via een voorpoort, een brede weg en over een grote houten ophaalbrug. De hoofdverdieping had een hoogte van circa 4 meter met daarboven een verdieping en zolderruimte, met een door leipannen afgedekt schilddak. Een gekanteelde borstwering voorzien van een tinnenkrans omsloot de goot op de muren, terwijl zich arkeltorentjes bevonden op drie hoeken van het bouwwerk. Onder de uitkijktoren was een muurtrap die de verdiepingen met elkaar verbond. Vanaf de muurtrap kon je op elke verdieping een gemak bereiken die op een grote beerput in de fundering loosden. Aan de lange zijde aan de zuidkant van de toren bevond zich een ommuurde binnenplaats. De walmuren hadden een dikte van 1 meter en waren aan de binnenzijde versterkt door steunberen die de op bogen rustende weergang droegen. Tegen de westmuur op de binnenplaats bevond zich ook een gemak onder een boog van een weergang. Twee zware ronde torens van ongeveer 13 meter hoogte en een dikte van 1,25 meter sloten de walmuren op de hoeken af. De torens gingen van boven over in een achtkant, bekroond door een spits met dakkapel. Vanaf de torens werd het voorfront, de toegang tot het slot en de binnenplaats bewaakt. Uit praktische overwegingen beperkte men overal in de buitenmuur het aantal ramen. In het interieur bevonden zich tegen de scheidingswanden de schouwen.

Slot Valckesteyn na de verbouwing

In 1588 heeft het slot een ingrijpende verbouwing ondergaan. Hierbij werd met een westvleugel op de binnenplaats uitgebreid. Daarnaast ontstond tegen de buitenzijde van de oostzijde van de walmuur op een talud van de gracht een uitgebouwde vleugel met een keuken en een voorpoortje. In de 17e eeuw verloren de torens hun spits en de borstwering zijn kantelen. Een klein ommuurd plaatsje met een hek kwam voor de poortingang, waarbij de flankdekking van de beide hoektorens teniet werd gedaan. De militaire waarde van Valckesteyn was toen opgehouden te bestaan. In de loop der eeuwen veranderde er veel in de indeling en aankleding. In 1817 vermeldde de verkoopaankondiging dat het interieur bestond uit "ruime zalen en spatieuse beneden- en bovenkamers, meest gestucadoord en behangen, grote keuken en andere commoditeiten, mitsgaders een fraaie hermitage, alsmede een chineese coepel."