Paranoot
De paranoot wordt geleverd door een boom (Bertholletia excelsa) uit de familie Lecythidaceae. De boom komt van nature voor in Suriname, Guyana, Venezuela, Brazilië, Colombia, Peru en Bolivia en groeit voornamelijk langs de oevers van de Amazone, Rio Negro, Rio Vaupés en de Orinoco op plaatsen die niet worden overstroomd bij een gemiddelde jaartemperatuur van 28 °C. Het is een van de grootste bomen uit het regenwoud met een hoogte tot 50 meter, een spanwijdte van 25 tot 35 m en een stam van 1 tot 2 m dik. Sommige bomen worden meer dan 500 jaar oud.
| Paranoot | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||
| Tak van de paranoot | ||||||||||||||||||
| Taxonomische indeling | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| soort | ||||||||||||||||||
| Bertholletia excelsa | ||||||||||||||||||
Afbeeldingen Paranoot op  | ||||||||||||||||||
Paranoot op  | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
Bestuiving en bevruchting
Het duurt 10 tot 25 jaar voordat een boom vruchten draagt. Voor de voortplanting is de paranoot afhankelijk van symbiose met een orchidee. Deze orchidee scheidt een geur af die de darren van orchideebijen aantrekt. Daar komen de vrouwtjes op af, gespecialiseerde bestuivers die op hun beurt voor de bestuiving zorgen. Nadat deze heeft plaatsgevonden duurt het nog 14 maanden voordat de vrucht van de paranoot gerijpt is en rijp van de boom valt. Agoeti's voeden zich met de noten en zorgen voor de dispersie.
Paranoten
De vrucht van de paranoot is hard, kegelvormig, weegt zo'n 2 kg en heeft een diameter van 10 tot 15 cm. In deze vrucht bevinden zich 10 - 25 paranoten. De boom wordt nauwelijks geteeld. De gehele productie komt bijna alleen van in het wild verzamelde noten uit Brazilië, Peru en Bolivia. Bolivia is de grootste producent. Door het klimaat is de paranoot gevoelig voor een schimmelsoort, die een kankerverwekkende stof aflatoxine afscheidt. In Brazilië noemt men de paranoot 'castanhas do Pará', naar de provincie Pará. De Nederlandse naam is hiervan afgeleid. Paranoten zijn ook bekend onder de naam Brazielnoten of Amazonianoten.
Paranoten worden o.a. gebruikt in studentenhaver, ontbijtgranen en muesli. Ze bevatten 65% vet, 17% eiwit en 9% koolhydraten. Ze zijn daarnaast een goede bron van de antioxidanten seleen en vitamine E. Ook bevatten ze de mineralen magnesium, zink, calcium en ijzer.[1]
Risico’s
Paranoten bevatten kleine hoeveelheden radium, een radioactief element. Paranoten bevatten een 1000 keer hogere dosis radium dan andere voedingsmiddelen, al is de hoeveelheid zeer klein, ongeveer 40-260 Bq/kg,[2] en het meeste ervan wordt niet door het lichaam opgenomen. In vergelijking met de natuurlijke straling die we door natuurlijke oorzaken dagelijks binnenkrijgen is de hoeveelheid nog steeds klein, en ongeacht de ingenomen hoeveelheden paranoten, biedt het geen direct risico voor de gezondheid.[3]
Paranoten bevatten een hoog gehalte aan seleen. Per 100 gram bevatten ze bijna 3500% van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid.
Externe link
(en) * Species information, www.iucnredlist.com
Bronnen, noten en/of referenties
|
|
Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Bertholletia excelsa op Wikimedia Commons. |