Bedektzadigen
De bedektzadigen (wetenschappelijke naam: Angiospermae; ook wel bloemplanten of Anthophyta) zijn binnen de landplanten (Embryophyta) de belangrijkste groep. Naar schatting bestaan er 369.000 soorten. Ze worden gekenmerkt door bloemen en doordat ze zich voortplanten door middel van zaden in vruchten.
| Bedektzadigen | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||
| Rode roos | ||||||
| Taxonomische indeling | ||||||
| ||||||
| clade | ||||||
| Angiospermae | ||||||
Afbeeldingen Bedektzadigen op  | ||||||
Bedektzadigen op  | ||||||
| ||||||
In traditionele classificaties bestonden de zaadplanten, Spermatophyta (of Phanerogamae) uit twee groepen:
- de naaktzadigen, Gymnospermae en
- de bedektzadigen, Angiospermae.
Het verschil is dat bij de naaktzadigen de zaden niet in een vruchtbeginsel maar 'naakt' liggen, bijvoorbeeld in een dennenkegel op de kegelschubben.
De naam "bedektzadigen" is een vertaling van de wetenschappelijke naam Angiospermae.
Bloemen
Alle planten die tot deze groep horen, laten bloemen zien, hoe onopvallend ook (zoals bij de grassen en sommige loofbomen). De naam bloemplanten is een vertaling van de wetenschappelijke naam Anthophyta. Deze naam heeft niet betrekking op de hele groep van de zaadplanten ("Spermatophyta"). De andere groep zaadplanten, de Naaktzadigen met onder andere de coniferen, hebben dan ook geen bloemen.
Vruchten
Bij de bedektzadigen liggen de zaden in een vrucht. In sommige gevallen zijn deze vruchten wat minder onopvallend, zoals bij een eikel, waar de vruchtwand slechts een heel dunne bedekking van het zaad vormt. In andere gevallen zijn de vruchten heel opvallend, zoals bij de tomaat.
Taxonomie
Deze groep is altijd erkend als een natuurlijke groep, van planten die duidelijk onderling verwant zijn. In de loop van de tijd is een aantal verschillende namen voor deze groep gebruikt, waarbij de naam Angiospermae een directe beschrijving van het belangrijkste onderscheidende kenmerk is.
Angiospermae
Deze naam wordt bijvoorbeeld gebruikt door het Wettstein systeem (laatste versie gepubliceerd in 1935). Aldaar worden de bedektzadigen onderverdeeld in twee groepen: de Dicotyledones, de dicotylen of tweezaadlobbigen en de Monocotyledones, de monocotylen of eenzaadlobbigen.
Magnoliophyta
Arthur Cronquist die in 1981 een veelgebruikte classificatie publiceerde, het Cronquist systeem, gebruikte een standaardaanduiding. Cronquist duidde de bedektzadigen aan met de naam Magnoliophyta, een naam in de rang van afdeling (divisio of fylum), gevormd uit de familienaam Magnoliaceae. In de Heukels tot en met de 22e druk werd dit omgezet naar Magnoliopsida, een naam in de rang van klasse.
Ook Cronquist maakte de onderverdeling in de traditionele twee groepen, door hem genoemd:
- de Liliopsida (in de 22e druk van de Heukels: Liliidae), de eenzaadlobbigen
- de Magnoliopsida (in de 22e druk van de Heukels: Magnoliidae), de tweezaadlobbigen.
Angiosperms
In de jaren negentig is het APG-systeem (1998) gepubliceerd (zie ook de eerste druk van het handboek van W.S. Judd en anderen). Dit gebruikte de informele naam "angiosperms", een gangbaar Engels woord voor deze groep (bijvoeglijk naamwoord "angiosperm"). Dit is dus geen formele botanische naam, met een rang, maar de naam voor een clade. Bij APG is de traditionele tweedeling verlaten: de eenzaadlobbigen worden gehandhaafd, als clade onder de naam "monocots", de normale Engelse naam, maar de tweezaadlobbigen blijken niet handhaafbaar. De belangrijkste andere groep in het systeem zijn de "eudicots", die de typische tweezaadlobbigen bevat, met de voor die groep typische kenmerken. De atypische tweezaadlobbigen worden ongeplaatst gelaten.
Dit systeem is later herzien als APG II (2003), waarbij een derde hoofdgroep onderscheiden wordt, de "magnoliids". In 2009 is het APG III-systeem gepubliceerd.
De 23e druk van de Heukels (2005) volgt in grote lijnen APG II. Heukels is gebaseerd op de 3e editie van The Plant-book[1], dat op zijn beurt een modificatie gebruikt van APG II. Door de Nederlandstalige Wikipedia wordt deze indeling als geautoriseerde bron gehanteerd voor de indeling van de bedektzadigen onder de verwijzing. Bij APG heten de bloemplanten 'angiosperms', met als belangrijkste groepen de 'monocots' en de 'eudicots', in de Heukels vertaald als bedektzadigen, eenzaadlobbigen en tweezaadlobbigen. Omdat de tweezaadlobbigen in de 23e druk van de Heukels door afsplitising van enkele ordes een andere (kleinere) groep is dan de traditionele tweezaadlobbigen (zoals in de 22e druk), worden ze hier aangeduid als 'Nieuwe' tweezaadlobbigen.
Het APG III-systeem, de opvolger van het APG II-systeem, is gepubliceerd in oktober 2009, 6½ jaar na de publicatie van het APG II-systeem.[2][3][4]
Het APG IV-systeem is door de Angiosperm Phylogeny Group gepubliceerd in 2016.
Angiospermae
Onder de nog niet in werking getreden PhyloCode is een nog ongeldige naam gepubliceerd: /Angiospermae Lindley 1830
|
|
Toepassing
Bijna alle voedselplanten van de mens zijn bedektzadigen, zoals granen als tarwe, mais en rijst en alle fruit- en groentensoorten. De families met de meeste soorten zijn:
- Composietenfamilie (Compositae of Asteraceae): 25.000 soorten
- Orchideeënfamilie (Orchidaceae): 18.000
- Vlinderbloemenfamilie (Leguminosae of Fabaceae): 17.000
- Grassenfamilie (Gramineae of Poaceae): 9000
- Sterbladigenfamilie (Rubiaceae): 7000
- Wolfsmelkfamilie (Euphorbiaceae s.l.): 5000
- Kaasjeskruidfamilie (Malvaceae): 4300
- Cypergrassenfamilie (Cyperaceae): 4000
Externe links
- Angiosperm Phylogeny Group (2003). An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG II. Botanical Journal of the Linnean Society, 141, 399-436. HTML-versie.
- L. Watson and M.J. Dallwitz (1992 onwards). The families of flowering plants: descriptions, illustrations, identification, information retrieval.
- Angiosperm Phylogeny Website door Peter F. Stevens
- Angiosperms bij het Tree of Life web project
Bronnen, noten en/of referenties
|
|
Zie de categorie Angiosperms van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |