Paleis Het Loo

Het paleis was de zomerresidentie van de Nederlandse stadhouders en koningen van 1686 tot 1975. Het werd voor het laatst bewoond door prinses Margriet.

Van 1977 tot en met 1984 vond een ingrijpende restauratie plaats van het paleis en de tuinen. Het doel was om beide terug te brengen in de oorspronkelijke 17e-eeuwse toestand. Daartoe werden enkele aanbouwen uit de 19e en 20e eeuw verwijderd, waaronder de grote eetzaal en de bad- en kleedkamers aan de tuinzijde van het hoofdgebouw. Verder werd de witte pleisterlaag van het paleis verwijderd, zodat de oorspronkelijke baksteen weer tevoorschijn kwam. Ook werd de in de 20e eeuw aangebrachte verdieping op het hoofdgebouw verwijderd. In het paleis werden plafond- en marmerschilderingen uit voorgaande perioden vrijgelegd en zo nodig geretoucheerd. Bij de inrichting werden de stadhouderlijke appartementen van Willem III en Mary II op hun oorspronkelijke plaats op de eerste verdieping teruggebracht. De overige vertrekken werden gewijd aan verschillende voormalige bewoners, waarbij voor de bezoekers een chronologische volgorde is aangehouden. In de oostelijke paviljoens ligt de nadruk op de stadhouders en hun familie, terwijl de westelijke paviljoens vertrekken van de koningen en koninginnen bevatten, evenals hun echtgenoten.

De oorspronkelijke tuinen werden in de periode van 1980 tot en met 1984 hersteld. Uitgangspunt hierbij waren bewaard gebleven ontwerptekeningen, evenals opgravingen ter plaatse. In 2009 is het uitzichtplatform met twee rustbanken aan het eind van de tuin (dus nog achter de colonnades), zoals ooit door stadhouder Willem III aangelegd, herbouwd.

Sinds 8 januari 2018 wordt het paleis opnieuw gerenoveerd. Het betreft noodzakelijk onderhoud en uitbreiding van de bezoekersfaciliteiten. Medio 2021 opent het paleis weer voor bezoekers. Het ontwerp voor deze renovatie werd gemaakt door KAAN Architecten.[2][3]

Paleis Het Loo beschikt over een Hollands-classicistische tuin met Franse invloeden (een vakverdeling afgezet met Japanse hulsthagen). Het is een formele tuin in de stijl van de 17e-eeuwse barok in navolging van de renaissancetuinen van André le Nôtre zoals bij het kasteel van Versailles. Vanaf het balkon (op woensdag toegankelijk) is een uitzicht op de tuin. De ene kant van de tuin is het spiegelbeeld van de andere. Ook zijn er meerdere fonteinen in de tuin van paleis Het Loo die verwijzen de namen naar figuren uit de Romeinse en Griekse mythologie (zoals Venus- en Hercules-fontein)

Kasteel Het Oude Loo

Het paleispark is net als de Koninklijke Houtvesterij onderdeel van kroondomein Het Loo. Het kroondomein was een geliefd jachtterrein van de koninklijke familie. Vlak bij het paleis, in Huis Het Loo, wonen momenteel prinses Margriet en Pieter van Vollenhoven. Achter Het Loo bevindt zich het Oude Loo, dat door de regering wordt verhuurd aan prinses Beatrix.

De symmetrie in de architectuur van het hoofdgebouw en tuin zet zich door in het gebied aan de voorzijde van het paleis. Vanuit het hart van het hoofdgebouw, vertrekt een kaarsrechte as pal richting het zuiden. Loodrecht op deze hoofdas loopt langs het hekwerk en de zijvleugels de Koningslaan, een weg dwars door het Paleispark die voorheen de directe wegverbinding vormde tussen Het Loo en Amersfoort. De weg eindigt in het westen dan ook op de Amersfoortseweg (N344).

Vanaf de poort, het snijpunt tussen deze orthogonale lijnen, vertrekken ook twee assen onder een hoek van 35 graden gespiegeld aan de hoofdas. De zuidwest-as loopt richting de stallen en koetshuis van het paleis, waar nu ook de bezoekersentree en het parkeerterrein ligt. De hoofdas fungeert als belangrijkste zichtlaan en ceremoniële oprijlaan, zoals bij Koninginnedag 2009.

Het assenstelsel in het Paleispark heeft een vervolg gekregen in de stedenbouwkundige opzet van het gebied ten zuiden van het koninklijk terrein. Eenzelfde assenstelsel heeft haar snijpunt ter plaatse van de inrit naar de oprijlaan.

Vanaf dit punt, dat gemarkeerd is door De Naald, een 17 meter hoge obelisk, vertrekken weer drie kaarsrechte lanen: De Loolaan, Jachtlaan en Koning Lodewijklaan. De Loolaan werd in 1739 als eerste door Willem IV gerealiseerd en was gericht op de oude Mariakerk op het Raadhuisplein in het centrum van Apeldoorn. De hoofdas zet zich vanaf de inrit door richting het zuiden over de brede Koning Lodewijklaan, die haar brede middenberm te danken heeft aan de voormalige Loolijn of Koningslijn, een spoorlijn van de Oosterspoorweg naar Het Loo, waardoor de koninklijke familie een rechtstreekse verbinding met Amsterdam had. De Koning Lodewijklaan werd vlak voor het midden van de 18e eeuw tegelijkertijd met het noordelijke deel van de huidige Jachtlaan aangelegd.[4]