Operatie Seelöwe

Na de Duitse overwinning in Frankrijk bood Hitler de Britten een vredesvoorstel aan, maar de nieuwe Britse premier Winston Churchill peinsde er niet over dit aan te nemen. Hierop besloot Hitler tot een invasie van Groot-Brittannië. Wanneer de Wehrmacht eenmaal, met voldoende manschappen en militair materieel, vaste voet op Britse bodem zou hebben zou het betrekkelijk kleine Britse thuisleger hoogstens nog symbolische tegenstand kunnen bieden tegen de geoefende Duitse troepen.

Problemen voor de Duitsers

De Duitsers hadden echter te maken met twee problemen voor een succesvolle uitvoering van het invasieplan. Het eerste probleem was direct het grootste, namelijk het feit dat het Verenigd Koninkrijk de zee beheerste. De relatief kleine Kriegsmarine was niet opgewassen tegen de veel grotere Royal Navy. Dit feit maakte Het Kanaal in feite een enorme waterlinie. Zelfs met een luchtoverwicht, waren de Duitsers nooit in staat om ongezien en snel een aantal divisies over te zetten. Hiervoor waren enkele tientallen, zo niet honderden schepen nodig. Het was voor de Luftwaffe onmogelijk om het luchtruim zo lang vrij te houden en tegelijkertijd af te rekenen met de Britse vloot. Het tweede probleem lag in het feit dat Duitsland niet over de vereiste landingsvoertuigen beschikte. Bovendien was de Engelse kust bijzonder ongunstig om te landen, o.a. door een verschil in hoogwater van 3 à 5,5 uur bij een landing op een breed front, waardoor de Duitsers óf bij ongunstig tij moesten landen, óf van gelijktijdige landingen afzien.

Om onder deze voorwaarden de overwinning te behalen bestonden slechts twee kansen:

• Het Verenigd Koninkrijk en zijn inwoners zo compleet uit te putten dat het zelf om vrede zou vragen;
• De Royal Air Force nagenoeg compleet vernietigen. Dit zou ervoor zorgen dat de Luftwaffe zich volledig kon focussen op het tijdelijk vrij houden van Het Kanaal. Bovendien opende het de mogelijkheid om over te gaan tot luchtlandingen, waardoor Duitse parachutisten bruggenhoofden konden slaan voordat de grote invasiemacht aan land kwam. Eenmaal geland op Britse bodem was het voor de Britten vrijwel onmogelijk om de op dat moment superieure Wehrmacht af te stoppen.

Plan van Operatie Seelöwe.

De Duitse invasiemacht zou in drie "Gruppen" (groepen) worden verdeeld:

• Gruppe A zou ter hoogte van Lyme Regis moeten landen en moeten oprukken over de as Lyme Regis - Taunton - Burnham-on-Sea (zo zou Cornwall van de rest van Engeland worden afgesneden) - Bristol - Gloucester - Birmingham - Nottingham - Lincoln - Hull.
• Gruppe B moest bij Christchurch landen en oprukken naar Southampton - Oxford - Northampton - Cambridge en Ipswich om Londen te omsingelen
• Gruppe C ten slotte zou bij Hastings aan land gaan en Londen aanvallen.

Gruppe B zou in ieder geval uit twee "Panzerdivisionen" (tankdivisies) moeten bestaan, terwijl Gruppe A er slechts één kreeg. Gruppe C zou hoofdzakelijk uit infanteriedivisies worden samengesteld. Behalve drie tankdivisies schatten de Duitsers nog minimaal tien tot vijftien infanteriedivisies nodig te hebben, eventueel gesteund door een luchtlandingsdivisie ("Fallschirmjäger"). Het luchttransport vormde echter een probleem: door de grote verliezen in Nederland in mei 1940 (zeker de helft van de 480 boven Nederland ingezette transportvliegtuigen gingen verloren) was er een chronisch tekort aan transportvliegtuigen ontstaan.

Feit was dat in ieder geval de Britse Royal Air Force eerst moest worden uitgeschakeld. Dit zou moeten gebeuren door de RAF uit de tent te lokken met het bombarderen van doelen die ze wel moesten verdedigen. Wanneer de RAF de bommenwerpers aanvielen, zou deze door de Duitse jagers worden aangevallen. De veel grotere Duitse Luftwaffe zou deze uitputtingsslag uiteindelijk moeten winnen.

Heinkel He-111-bommenwerpers boven Het Kanaal

Op 10 juli 1940 begon de Luftwaffe de RAF te provoceren met aanvallen op de scheepvaart in het Kanaal. Toen de Britten het Kanaal voor scheepvaart sloten, kozen zij een ander doel. Op 27 juli werden torpedojagers te Dover aangevallen, maar wederom verplaatsen de Britten het doel. Dit kat- en muisspelletje ging door tot Raeder en Göring er genoeg van kregen.

Vanaf 12 augustus begon de Luftwaffe radarstations en vliegvelden aan te vallen. De RAF verdedigde deze en wist de Duitsers enorme verliezen toe te brengen, terwijl het radarnet intact bleef. Zelf leden de Engelsen echter ook verliezen, die zelfs de Duitse verliezen benaderden. Deze pyrrusoverwinningen brachten de RAF aan de rand van de afgrond. Niet zozeer een gebrek aan vliegtuigen, maar een gebrek aan piloten begon de beperkende factor te worden. De opleidingsscholen konden begin september maar de helft leveren van het aantal dat was uitgevallen door oververmoeidheid of was gesneuveld.

Op 25 augustus 1940 voerde de RAF een bombardementsvlucht uit op Berlijn die weinig schade aanrichtte. Deze actie diende de Duitse aandacht te verleggen van het militair kwetsbare zuiden naar Londen. Die opzet slaagde. Göring, die had verzekerd dat geen bom op Duitsland zou vallen, leed gezichtsverlies en werd door een woedende Hitler op het matje geroepen; de Britten moesten worden gestraft voor deze brutaliteit. De Britse vliegvelden waren nu niet meer het eerste doel, in plaats daarvan zouden de steden nu worden aangevallen. De Britten kregen opeens de tijd om hun militaire vliegvelden te herstellen en om meer piloten op te leiden. Grote vloten bommenwerpers begonnen vanaf 7 september Londen en andere steden als Birmingham, Manchester en Coventry te bombarderen. De Luftwaffe hoopte hiermee de Britten bovendien zodanig te terroriseren dat ze om vrede zouden smeken. De Britten smeekten echter helemaal niet om vrede, maar herstelden hun RAF, die de Duitsers steeds grotere verliezen toebracht. De invasievloot werd gebombardeerd. Uiteindelijk moesten Hitler, Göring en Raeder Operatie Seelöwe voor onbepaalde tijd uitstellen. Weliswaar werd Londen nog weken gebombardeerd, maar de Duitse belangstelling verlegde zich uiteindelijk naar Rusland.

Duitse parachutisten springen uit Junkers Ju-52 boven Kreta

De Duitsers bleven Groot-Brittannië bombarderen, maar durfden dit alleen nog maar 's nachts, en vanaf grote hoogte. De RAF bleef de bommenwerpers, samen met het luchtafweergeschut, grote schade toebrengen. De Luftwaffe begon brandbommen te gebruiken, maar het moreel van de Engelsen bleef overeind, terwijl de RAF aansterkte. Op 31 oktober erkende Göring zijn nederlaag en stopte met de pogingen de luchtheerschappij te verkrijgen, hoewel bombardementen op Engeland nog wel voorkwamen en doorgingen tot 1941. De Luftwaffe zou zich hier nooit meer geheel van herstellen.

Göring bleef aan, maar leed een gevoelig gezichtsverlies. Hoge legerleiders, zoals Raeder, bevolen nu de Perifere Strategie aan: het treffen van de Britten in hun steunpunten en koloniën. Operaties tegen Gibraltar, Malta, Kreta en Egypte zouden gevolgd worden door een penetratie in het Midden-Oosten, waar de Arabische bevolking hen goed gezind was. Eventueel kon in samenwerking met Japan India worden aangevallen. Hierdoor zou Stalin het benauwd krijgen wegens het risico van meerdere kanten aangevallen te worden, en zou Engeland zo geïsoleerd raken dat een nieuwe poging met een herstelde Luftwaffe kon slagen tegen het murw gebeukte land.

Drie factoren verhinderden dit echter:

• In november 1940 was Mussolini zijn oorlog in Griekenland begonnen, die hij echter dreigde te verliezen. Deze zaak eiste de primaire aandacht van Duitsland op, aangezien het zich niet kon permitteren de Balkan te verliezen.
• Daarnaast begonnen de Russische eisen steeds onredelijker te worden, terwijl stukken van Finland, de Baltische staten, en Oost-Moldavië door de Russen werden ingepikt.
• Ten derde was Hitlers primaire doel eigenlijk altijd al geweest om Lebensraum in het oosten te verwerven en niet om Engeland en West-Europa te bezetten.[1] Dat deed hij eerder om in de rug gedekt te zijn als hij zijn aandacht aan Rusland ging wijden.

Aangezien de Britten binnen afzienbare tijd niet tot overgave of vrede te dwingen waren, begon Hitler zijn geduld te verliezen en was bang dat de Russen te veel de tijd kregen om hun leger op peil te brengen. Hitler besloot daarom tot een directe aanval tegen Rusland in 1941, en liet Engeland voorlopig met rust. Hierdoor zouden echter vanuit Engeland duizenden luchtaanvallen tegen Duitsland volgen. Bovendien konden de geallieerden de zeeroute naar Moermansk blijven gebruiken om Stalin te bevoorraden met militair materieel. Dit hielp in aanzienlijke mate mee dat het Rode Leger kon doorvechten in 1941. Uiteindelijk zou Engeland als springplank dienen voor de invasie in Normandië.