NorNed-kabel

Voor de aanleg van een elektriciteitskabel was in 1991 al in een principeakkoord tussen de Nederlandse SEP en het Noorse Statkraft vastgelegd. Door de opheffing van de SEP, de privatisering van de elektriciteitssector en de lage brandstofprijzen is het project een tijd in de ijskast gezet. Inmiddels ligt de kabel er.

Op 19 januari 2004 maakte TenneT bekend samen met het Noorse Statnett een hoogspanningskabel over de bodem van de Noordzee te willen leggen. Deze kabel zou de import van elektriciteit uit Noorwegen mogelijk maken en zou tevens een verbinding vormen tussen de energiemarkten van Scandinavië en West-Europa. De bedrijven zouden samen 600 miljoen euro investeren in de kabel; de aanleg is in april 2008 voltooid. Op 5 mei 2008 is de eerste veiling van capaciteit gehouden, op 6 mei is het eerste commerciële gebruik gestart.[1] De kabel is een groot succes; in 2008 (kabel nog maar acht maanden in gebruik) werd via de kabel al 300 GWh door Nederland geïmporteerd en 330 GWh geëxporteerd.[2]

De kabel heeft een capaciteit van 700 MW (dat is vergelijkbaar met ongeveer een grote elektriciteitscentrale). De kabel wordt gebruikt om overdag goedkope met waterkracht opgewekte en dus schone elektriciteit uit Noorwegen te importeren. 's Nachts kan dan goedkope Nederlandse nachtstroom worden gebruikt om Noorwegen te voorzien zodat het water in de bassins van de Noorse waterkrachtcentrales gespaard kan worden voor de piekvraag. Eventueel kan zelfs de goedkope nachtstroom gebruikt worden om water omhoog in het spaarbekken te pompen, om er dan overdag, als er grote behoefte is aan stroom, weer elektriciteit mee op te wekken. Op die manier worden de stuwmeren gebruikt om energie op te slaan, die ook weer makkelijk terug te winnen is. Een stuwmeer is op die manier te vergelijken met een heel grote accu of batterij. Het rendement van deze opslag van elektrische energie ligt ook een stuk hoger dan bijvoorbeeld bij het gebruik van batterijen. Vooral als bij een overschot door rechtstreekse levering aan de Noorse consumenten de spaarbekkens van de waterkrachtcentrales omzeild kunnen worden. Waterkracht is veel voorspelbaarder dan windenergie. Ook kunnen dankzij deze kabel de Nederlandse elektriciteitscentrales gelijkmatiger en dus efficiënter draaien.

Er is kritiek op de verkoop van stroom vanuit Noorwegen in Nederland dat als "groene" stroom wordt aangemerkt. Deze stroom is dan wel opgewekt door waterkracht maar dankzij de zelfde kabel ontvangt Noorwegen 's nachts Nederlandse stroom opgewekt door gas- en kolencentrales. Er wordt dus niets extra aan waterkracht opgewekt.[3]

Waterkracht is dan wel voorspelbaarder dan wind- en zonne-energie, maar in december 2002 dreigde in Noorwegen nog een stroomtekort als gevolg van een laag waterniveau in de stuwmeren. Dankzij de kabelverbindingen met Nederland, Duitsland en Denemarken is de kans op lege stuwmeren een stuk kleiner.[4]

De 580 km lange kabel loopt van de Nederlandse Eemshaven over de zeebodem van de Noordzee naar het Noorse Feda, gemeente Kvinesdal. Hiervan loopt 420 kilometer in ondiep water (tot 50 meter diep), en 160 kilometer in diep water (tot maximaal 409 meter). Over 270 kilometer is de kabel dubbel uitgevoerd, en over 310 kilometer enkel.

De verbinding wordt tot stand gebracht met hoogspanningsgelijkstroomtechniek (HVDC). Met deze techniek zijn de energieverliezen door transport veel kleiner dan wanneer van wisselstroom gebruik zou worden gemaakt. De kabel heeft twee aders, wordt op een spanning van + en - 450 000 V bedreven en kan een vermogen aan van 700 MW. Aan de beide uiteinden van de kabel bevinden zich omvormers die de wisselstroom vanuit de nationale netten gelijkrichten, en inverters die de gelijkstroom omvormen naar driefasen wisselstroom (draaistroom), waarmee de nationale netten gevoed worden.

• Capaciteit: 700 megawatt
• Lengte: 580 kilometer
• Kosten: ruim 600 miljoen euro
• Landingplaats in Noorwegen: Feda (gemeente Kvinesdal)
• Landingsplaats in Nederland: Eemshaven

Vergelijkbare kabels liggen al tussen Noorwegen, Denemarken, Zweden en Duitsland. Tussen Noorwegen en Denemarken is dit de Cross-Skagerrak. Tussen Zweden en Duitsland is dit de Baltic Cable. Een soortgelijke verbinding tussen Nederland en Groot-Brittannië, de zogenaamde BritNed-kabel werd op 1 april 2011 in gebruik genomen.

In december 2012 is een overeenkomst getekend tussen NorNed partners TenneT en Statnett voor de aanleg van een tweede onderzeese elektriciteitsverbinding, de NorGer-kabel, nu tussen Duitsland en Noorwegen. In 2014 is de investeringsbeslissing genomen. De ingebruikname is uitgesteld tot het jaar 2020 of later.

• Nederlandse elektriciteitsmarkt