Landenoverzicht stekkertypen, netspanningen en -frequenties

Het is zinvol om zo veel mogelijk elektrische toestellen te aarden: hierdoor wordt voorkomen dat het apparaat spanning kan voeren en een veiligheidsrisico vormt.

Er zijn, functioneel gezien, twee types stekkers:

• ongeaard, voor dubbelgeïsoleerde apparaten of apparatuur met minder risico op kortsluiting. De ongeaarde stekker bestaat uit twee pinnetjes (de fase en de nul).
• geaard voor apparaten met een hoger risico (omhulsel van geleidend materiaal, zoals een wasmachine, magnetron), om een extra zekerheid te hebben in geval van kortsluiting of een lekstroom naar het omhulsel (zie ook aardlekschakelaar/verliesstroomschakelaar).

De in Nederland, Luxemburg en Duitsland gebruikelijke geaarde stekker heeft twee metalen contacten aan de zijkant die voor het aardecontact zorgen. Dit heet randaarde. In België, Frankrijk en andere landen zijn ook configuraties met een extra contactpen gebruikelijk.

De europese stekkers C, E, F en K kunnen tot op zeker niveau onderling gebruikt worden. Hierdoor komt het weleens voor dat het aardcontact niet aangesloten wordt. Dat is niet altijd gewenst. Mogelijkheden zijn:

• Stekker E of F in stopcontact C: past wel, aarde is dan niet aangesloten. Zo'n stopcontact bevindt zich in een ruimte waar aarding niet nodig wordt gevonden.
• Stekker C of F in stopcontact E: past niet.
• Stekker C of E in stopcontact F: past niet.
• Stekker C, E of F in Deens stopcontact K: past wel, aarde is dan niet aangesloten. Deze stekkers komen veel voor op apparatuur die in Denemarken wordt verkocht. Het is een risico aangezien het aardcontact niet aangesloten.

In sommige landen zijn de stekkers (van oudsher) zodanig ontworpen dat deze maar op één manier in een contactdoos passen, waardoor ook in de aangesloten apparaten de polariteit gehandhaafd blijft. Ook in de aangesloten apparaten is dus bekend welke draad de fasedraad is en welke draad de nuldraad. Dit is onder andere het geval bij Belgische en Franse Type E-stekkers. Een contactpen in de contactdoos valt in een gat in de stekker en voorkomt dat de stekker 'omgekeerd' in de contactdoos wordt gestoken. Merkwaardigerwijs is er echter voor het Frans/Belgische contactmateriaal geen bindende standaard voor de aansluiting van fase en nul - In België is de aansluiting willekeurig. Daar komt bij dat in België nog veel 130/230 volt-netten in gebruik zijn. Een 230 volt-contactdoos wordt dan tussen twee fasen aangesloten, zodat er helemaal geen nul is.

In Frankrijk wordt meestal fase rechts en neutraal links aangesloten. De aardpen komt boven.

In Nederland heeft de contactdoos geen pen, zodat een stekker evengoed omgekeerd kan worden ingestoken. Er is ook geen bindende standaard voor de aansluitingen. Er is weliswaar een traditie om contactdozen met de fase rechts en de neutraal links te bedraden, maar men kan daar niet op vertrouwen.[1] In via een stekker aangesloten apparatuur kan in Nederland al helemaal niet meer vertrouwd worden op de kleurcodering voor fase en nul van de aansluitdraden.

Een geaarde stekker. Deze stekker heeft links en rechts contacten voor Nederlandse aarding ('randaarde', type F) en rechts een gat voor Belgische aarding (type E), zodat hij in beide contactdozen past.

De meest voorkomende vorm van een geaarde netstekker is in Nederland type F, CEE 7/4 Schuko, die twee metalen pinnen heeft voor fase en nul, en aan de zijkant van de stekker twee metalen plaatjes voor de aarding. Zo'n aardcontact wordt in het Duits Schutzkontakt of Schuko genoemd en in het Nederlands randaarde.

Er bestaat ook een ongeaarde versie van deze stekker. Deze past niet in een geaard stopcontact (wel in geaard type K). Andersom kan wel, wat niet zeer bezwaarlijk is omdat ongeaarde stopcontacten alleen worden aangetroffen in ruimtes waarin aarding niet dringend noodzakelijk is.

Dergelijke stekkers zijn geschikt voor maximaal 16 ampère. Apparaten die meer stroom verbruiken dan 16 A moeten permanent op het lichtnet worden aangesloten of verbonden worden met een stekker die geschikt is voor hogere stroomsterkten of meer fasen (perilex of IEC 60309).

De bij het Algemeen Reglement op de Elektrische Installaties (AREI) verplichte geaarde netstekker in België is type E. De stekker is helemaal rond en heeft een gat voor de aardpen van het stopcontact.

Door deze pen past een stekker maar op één manier in het stopcontact.

Een stopcontact behoort gemonteerd te worden met de aardpen boven. Wordt dan een haakse stekker gebruikt, dan hangt het snoer naar beneden.

Eurostekker

Voor lichte apparatuur die geen aarde nodig heeft is de eurostekker (CEE 7/16) veelvoorkomend: dit is een platte stekker met alleen twee metalen pennen voor fase en nul. De pennen zijn dunner dan bij een ronde stekker. Bovendien zijn de pennen gedeeltelijk van isolatie voorzien, zodat ze niet aangeraakt kunnen worden als de stekker gedeeltelijk in het stopcontact zit. Deze stekker past in vrijwel elk Nederlands of Belgisch stopcontact, met of zonder aarde.

Er bestaan platte stopcontacten (meestal tafelcontactdozen) waarin alleen deze stekker past.

Op de eilanden worden zowel de in Amerika gebruikte NEMA-stekkers en stopcontacten maar ook de CEE stekkers en stopcontacten gebruikt; dit hangt samen met het feit dat van oudsher alleen 110 volt netspanning beschikbaar was, maar tegenwoordig ook 220 volt. De 220 volt-aansluiting wordt meestal gecreëerd door drie fasen aan te sluiten. Ter onderscheid van de spanning worden verschillende typen stekkers gebruikt.

Veelvoorkomende stekkers zijn NEMA 1 en 5 voor apparatuur werkzaam op 110-127 volt en NEMA 6, Eurostekkers en Schuko voor 209-230 volt. Daarnaast zijn bij de meeste ijzerhandels en bouwmarkten transformatoren, omvormadapters of reis/verloopstekkers te verkrijgen.

Echter dient op elk eiland rekening gehouden te worden met lokale verschillen. Curaçao en Bonaire gebruiken de op het Nederlandse gebaseerde elektriciteitnetwerk (Europese) frequentiestandaard 50 Hz. Aruba, Sint Eustatius, Sint Maarten en Saba daarentegen de Amerikaanse standaard 60 Hz. In het Caribisch gebied komen twee werelden samen en zijn er veelal Amerikaanse apparaten verkrijgbaar maar ook Europese apparaten. Hierdoor moet men goed nagaan waar de aan te sluiten apparatuur is gefabriceerd en goed de specificaties volgen om zodoende geen schade aan de apparatuur te veroorzaken.

Daarom is het belangrijk om de gebruiksaanwijzing te lezen, op de achterzijde/onderzijde van het apparaat te kijken voor de specificaties en/of de fabrikant te raadplegen. Ook kan men bij aanschaf informeren bij de verkoper naar de mogelijkheden.

In Suriname worden zowel de in Amerika gebruikte NEMA-stekkers als de eurostekker gebruikt; dit hangt samen met het feit dat van oudsher alleen 115 volt beschikbaar was, maar tegenwoordig ook 230 volt. Ter onderscheid van de spanning worden verschillende typen stekkers gebruikt.