NS-busdienst (Amsterdam-Den Haag)

Het doel was de zuidelijke wijken van Amsterdam op een snellere wijze dan via de spoorlijn Amsterdam - Rotterdam (de Oude Lijn) te verbinden met de zuidwestelijke wijken van Den Haag. Dit was ook bedoeld om de Oude Lijn te ontlasten. In feite moest de lijn worden gezien als voorloper van de Schiphollijn, met dien verstande dat Schiphol en Leiden niet werden aangedaan.

De concessie die voor deze lijn aan de NS was verleend, leidde tot hevig protest van de particuliere autobusondernemers in Nederland. Uit concurrentieoverwegingen waren hun aanvragen voor dergelijke snelbuslijnen steeds afgewezen, met het argument dat het ging om verbindingen tussen plaatsen die al een goede sneltreinverbinding met elkaar hadden. Zij beschouwden het als oneerlijke concurrentie dat aan het spoorwegbedrijf wel werd toegestaan wat voor hen niet was weggelegd. De ingediende bezwaarschriften werden door de Commissie Vergunningen Personenvervoer afgewezen, zodat de dienst Amsterdam - Den Haag in 1953 van start kon gaan.

De lijn liep van het Surinameplein in Amsterdam rechtstreeks via de toenmalige Rijksweg 4 (nu de A44) naar Den Haag, waar de lijn reed door het Benoordenhout (over Van Alkemadelaan en Waalsdorperweg) en vervolgens Madurodam en Houtrust passeerde om via de Sportlaan te eindigen op de De Savornin Lohmanlaan in de wijk Bohemen. Eind jaren vijftig werd het Amsterdamse beginpunt verplaatst naar het NBM-busstation aan de Wibautstraat, dat in 1963 vervangen werd door het busstation Van Musschenbroekstraat. De route liep door Amsterdam-Zuid (via Europaplein en Haarlemmermeerstation) naar het Surinameplein en verder. Op de bussen werden uitsluitend NS-plaatsbewijzen verkocht. Aan de Breitnerlaan in Den Haag bevond zich tot omstreeks 1964 een kantoortje voor de NS-buslijn.

De lijn werd in opdracht van de NS gereden met bussen en personeel van NS-dochteronderneming NZH, die daarvoor 18 Crossley-bussen (serie 2000/2100) had laten aanpassen en in een speciale Pruisisch blauwe kleur had laten schilderen. In 1957 werden zij vervangen door 16 nieuwe Leyland-Werkspoor bolramer-streekbussen (serie 4100) in dezelfde blauwe kleur. Omdat die voor deze taak te zwak gemotoriseerd bleken, werden zij al in 1959-60 vervangen door zwaarder Leyland-Werkspoor A-road-materieel in de gewone grijze NZH-huisstijl. Buiten het zomerseizoen zette de NZH ook wel touringcars in op de lijn.

De dienstregeling (er gold een 30- à 60-minutenfrequentie) werd vermeld in het spoorboekje en vanaf de vroege jaren zestig ook in de NZH-reisgids. Vanaf 1968 was de NZH mede-exploitant en werd op de bussen het lijnnummer 89 gevoerd in plaats van de letteraanduiding NS. In 1968 volgden extra halten in Marlot en Wassenaar, in 1972 in Oegstgeest en in 1975 in De Kaag. Tussen Oegstgeest / Wassenaar en Den Haag gold het NZH-tarief, maar op alle relaties met Amsterdam bleef het NS-tarief van toepassing, waarbij ook de 8-daagse kriskraskaart en de tienertoerkaart geldig waren. Binnen de gemeente Den Haag was vanaf 1968 ook lokaal vervoer tegen HTM-tarief toegestaan. Dit ging gepaard met een routewijziging via het toen nieuwe Provinciehuis Zuid-Holland op de plek van de voormalige Haagse Dierentuin.

Op 1 februari 1968 werd een tweede NS-busdienst via Rijksweg 4 ingesteld van Amsterdam-Zuid (Europaplein) via Schiphol naar Leiden (station), als resultaat van samenwerking tussen de NS en de particuliere autobusonderneming Maarse & Kroon te Aalsmeer. Deze snelbuslijn 75 reed ieder uur en had een beperkt aantal halten in Amsterdam, Amstelveen, Schiphol, Leiderdorp en Leiden. De bedoeling om Leiden een snelle verbinding te geven met Schiphol en Amsterdam-Zuid leverde niet het verwachte resultaat op, want al op 1 juni 1969 werd lijn 75 opgeheven bij gebrek aan passagiers.

In 1981, bij de opening van de Schiphollijn naar Leiden en Den Haag, zou ook lijn 89 worden opgeheven, maar door protesten van reizigers bleef de lijn nog in dienst als spitsuurlijn. Op 23 mei 1982 werd in verband met de sluiting van het busstation Van Musschenbroekstraat het eindpunt verplaatst naar het Weesperplein. Op 9 september 1983 volgde de definitieve opheffing. Een vervangende NZH-lijn 88 nam voortaan het deeltraject tussen Den Haag-Zuidwest en Oegstgeest voor zijn rekening. De NS was hierbij niet meer betrokken.

Heden ten dage wordt treinvervangend vervoer door ingehuurde touringcars of lijnbussen bij stremmingen op het spoor ook aangeduid als NS-busdienst.