Mediene

Mediene komt uit het Nederlands-Jiddisch en is de naam gegeven aan alle Joodse kehillot (gemeenschappen) in Nederland buiten Amsterdam, het historische centrum van de Nederlandse Joden. Vanaf de 18e eeuw tot aan de Holocaust zijn tientallen Joodse gemeenschappen ontstaan in kleine en grote steden, verspreid over heel Nederland. Op het hoogtepunt waren er ongeveer 180 kehillot in het land.[1]
Het woord Mediene is afgeleid van het Hebreeuwse medina, dat staat, land en gewest betekent.

De Grote Synagoge van Deventer. De in 1930 442 personen tellende Joodse gemeenschap is grotendeels vernietigd tijdens de Holocaust. De gemeenschap fuseerde in 2000 met die van Apeldoorn en Zutphen. Tussen 2010 en 2018 werd de synagoge weer gebruikt voor sjoeldiensten.

Verdwenen en geslonken gemeenschappen

Vlak voor het begin van de Holocaust waren er ongeveer 140 Joodse gemeenschappen in Nederland, de meeste ervan buiten Amsterdam en de Randstad.[1] Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog, waarin 75% van alle Nederlandse Joden het leven liet in concentratiekampen, waren veel van deze gemeenschappen verdwenen.

Enkele prominente Joodse gemeenschappen in de Mediene die (vrijwel) compleet door de nazi's zijn vernietigd, zijn:

  • Winschoten - 510 Joodse inwoners in 1930, gemeenschap opgeheven in 1964
  • Zandvoort - 372 Joodse inwoners in 1930, gemeenschap gefuseerd met de Joodse gemeenschap van Haarlem in 1947)
  • Dordrecht - 322 Joodse inwoners in 1930, gemeenschap gefuseerd met de Joodse gemeenschap van Rotterdam in 1987
  • Meppel - 304 Joodse inwoners in 1930, gemeenschap gefuseerd met de Joodse gemeenschap van Zwolle in 1964
  • Veendam en Wildervank - 283 Joodse inwoners in 1930, gemeenschap gefuseerd met de Joodse gemeenschap van Stadskanaal in 1948
  • Gouda - 223 Joodse inwoners in 1930, gemeenschap gefuseerd met de Joodse gemeenschap van Rotterdam in 1964
  • Hoogezand-Sappemeer - 222 Joodse inwoners in 1930, gemeenschap opgeheven in 1948
  • Rijssen - 207 Joodse inwoners in 1930, gemeenschap opgeheven in 1948
  • Stadskanaal - 142 Joodse inwoners in 1930, gemeenschap gefuseerd met de Joodse gemeenschap van Groningen in 1988
  • Pekela - 140 Joodse inwoners in 1930, gemeenschap gefuseerd met de Joodse gemeenschap van Stadskanaal in 1948
  • Borculo - 139 Joodse inwoners in 1930, gemeenschap gefuseerd met de Joodse gemeenschap van Winterswijk in 1980
  • Beverwijk - 135 Joodse inwoners in 1930, gemeenschap gefuseerd met de Joodse gemeenschap van Haarlem in 1947
  • Delfzijl - 134 Joodse inwoners in 1930, gemeenschap opgeheven in 1947
  • Lochem - 125 Joodse inwoners in 1930, gemeenschap opgeheven in 1947
  • Sittard - 125 Joodse inwoners in 1930, gemeenschap opgeheven in 1947
  • Heerlen - 120 Joodse inwoners in 1930, gemeenschap gefuseerd met de Joodse gemeenschap van Maastricht en Roermond in 1986
  • Dieren - 114 Joodse inwoners in 1930, gemeenschap opgeheven in 1950
  • Groenlo - 105 Joodse inwoners in 1930, gemeenschap opgeheven in 1950

Andere Joodse gemeenschappen in de Mediene die veel te lijden hebben gehad van de Holocaust (N.B.: Joodse inwoners zijn geteld als onderdeel van de lokale Joodse gemeenschap(pen):

  • Apeldoorn - 1.030 Joodse inwoners in 1930, 24 Joodse inwoners in 1998. De gemeenschap fuseerde in 2000 met de Joodse gemeenschappen van Deventer en Zutphen
  • Den Haag - 10.605 Joodse inwoners in 1930, 284 Joodse inwoners in 1998
  • Deventer - 442 Joodse inwoners in 1930, 27 Joodse inwoners in 1998. De gemeenschap fuseerde in 2000 met de Joodse gemeenschappen van Apeldoorn en Zutphen. Tussen 2010 en 2018 huurde de Joodse gemeente Beth Shoshanna de Grote synagoge (zie foto) weer voor sjoeldiensten. De gemeente verhuisde na de verkoop van het pand in dat jaar naar Raalte.
  • Rotterdam - 10.515 Joodse inwoners in 1930, 246 Joodse inwoners in 1998
  • Groningen - 2.408 Joodse inwoners in 1930, 53 Joodse inwoners in 1998
  • Arnhem - 1.389 Joodse inwoners in 1930, 70 Joodse inwoners in 1998
  • Leeuwarden - 733 Joodse inwoners in 1930, 45 Joodse inwoners in 1998
  • Assen - 581 Joodse inwoners in 1930, 51 Joodse inwoners in 1998
  • Nijmegen - 450 Joodse inwoners in 1930, 30 Joodse inwoners in 1998

Het dient opgemerkt dat de enorme afname van het aantal Joden niet alleen toe te schrijven is aan de vele Nederlandse slachtoffers van de Holocaust, maar ook aan de grootschalige post-Holocaust emigratie (hetgeen uiteraard direct gerelateerd is aan de Holocaust) naar Israël en de Verenigde Staten, alsmede migratie vanuit de Mediene naar Amsterdam.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.