Mede (drank)

In de Hindoeïstische veda's wordt mede maddhu genoemd. De drank was ook bekend in klassiek Griekenland en Rome en was de favoriete drank van stammen in Noord- en West-Europa.

In de middeleeuwen bestond het ambacht van de medeblanders.

Odin wint de magische godendrank

Heiðrun

In de Noorse mythologie is mede de godendrank die bij Odin kennis en wijsheid doet opborrelen. Zijn geest gist erdoor en begint te werken. Deze drank is volgens de Edda door dwergen bereid uit het bloed van Kvasir (een wezentje ontstaan uit het speeksel der verzoening tussen Asen en Wanen) gemengd met honing. Ook Heiðrun geeft mede.

Aangezien er veel verschillende soorten honing bestaan, bestaan er ook verschillende soorten mede. Honing die uit heidegebieden komt smaakt heel anders dan honing uit een appelboomgaard. Ook de zoetheid kan verschillen. Dit kan bijvoorbeeld komen door verschillende soorten gisten, of een andere hoeveelheid honing. Wezenlijk afwijkend van de overwegend zoete smaken is bijvoorbeeld de mede uit honing van de kastanjeboom, waarbij eerder sprake is van een kruidige, pittige smaak dan een zoete. Net als bij wijn kent mede een onderscheid in zoete mede en bijvoorbeeld halfzoete soorten uit heidehoning of lindebloesemhoning en halfdroge varianten als mede uit dennenhoning. Evenals bij wijn zijn er diverse soorten mede die in smaak verbeteren als deze enige tijd worden bewaard.

Mede hoeft niet alleen uit honing en water te bestaan, maar er kan ook fruit, kruiden of ander voedsel aan toegevoegd worden. Enkele voorbeelden zijn kaneel, kruidnagel, lavendel, veenbessen, sinaasappels of rozenbottels. Er bestaan kruidenwijnen waarin honing slechts een toegevoegd, doch overheersend bestanddeel is te midden van diverse andere later toegevoegde bestanddelen. Deze worden nog weleens onterecht honingwijn genoemd of soms verkocht als zijnde mede. Ook komt het voor dat mede wordt gemengd met andere alcoholische dranken als witte wijn en whisky. Zolang de basis van de drank bestaat uit honing, water en gist, en alleen de honing het gistingsproces heeft doorlopen, kan men spreken van mede. Er bestaan naast deze basale samenstelling ook soorten die in meer of mindere mate versterkt zijn door middel van mutage, de techniek die bijvoorbeeld ook wordt toegepast bij de bereiding van port.

Tegenwoordig is mede niet meer zo'n bekende drank. Bij de slijterij 'op de hoek' zul je het niet snel aantreffen. Bij grotere drankhandelaren is er meer kans dat het verkocht wordt. In sommige kringen is het echter wel een algemeen geaccepteerde drank, zoals bij LARP- en reënactmentverenigingen.

Ook op de seizoensfeesten van 'heksen'kringen en Wicca-covens is mede een veelvoorkomende drank, al dan niet zelfgebrouwen en soms aangevuld met rituele en soms geestverruimende planten en/of zwammen. In het laatste geval wordt dan gesproken van 'Gespikete mede' of 'Bokkenrijdersmede'.

In sommige Belgische streken bestaat nog het gebruik van Wyten-donderdag. Ter gedachtenis van het Laatste Avondmaal wordt 's avonds tarwebrood gegeten (weit = tarwe). Daarbij wordt mede gedronken.

Mede is eenvoudig zelf te maken. Hier volgt een korte samenvatting van het proces. Door 3 kilo honing met 8 tot 10 liter water warm te maken ontstaat er most. Hoe warmer het water, hoe makkelijker de honing oplost. Het is echter onverstandig om de most te koken, omdat dit de samenstelling van de honing, en daarmee de uiteindelijke smaak van de mede niet ten goede komt. Als deze most afgekoeld is moet er gist bijgevoegd worden. Overigens is het ook mogelijk de honing bij kamertemperatuur met het water te mengen door flink te roeren. Daarbij is het wel van belang om zeer schoon te werken om besmetting met (melkzuur)bacteriën te voorkomen. Hierna dient de gist te worden toegevoegd. Het type gist dat gebruikt is van grote invloed op de uiteindelijke smaak van de mede. Over het algemeen worden gistsoorten aangeraden die ook gebruikt worden om witte wijnen als Chardonnay te maken.

Wanneer de gisting na 10 tot 14 dagen rustiger is geworden is het tijd om de drank in een gistingsfles of vat met een waterslot verder te laten gisten. Wanneer er bezinksel in de fles is ontstaan moet de drank overgeheveld worden in een andere fles zonder dat het bezinksel wordt meegenomen. Als de drank uiteindelijk helder geworden is, kan hij gebotteld worden. Overigens kunnen ook goede resultaten worden behaald door de mede meteen na de hoofdgisting te bottelen.

Er zijn verschillende manieren om mede te maken. Meer informatie daarover is op de sites te vinden die onderaan de pagina te vinden zijn.

• Hipocras
• Nectar (mythologie)

• Hobbybrouwer Hein Bijlmakers (uitleg over het maken van mede)
• (en) Mead Making Handbook

Zie de categorie Mead van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.