Lucas Radebe

Lucas Radebe werd op 12 april 1969 geboren in Diepkloof. Dat is een township in Soweto, wat op haar beurt weer een stadsdeel is van de miljoenenstad Johannesburg. Hij was een van de elf kinderen die het gezin telde. Op vijftienjarige leeftijd werd hij echter door zijn ouders naar Bophuthatswana gestuurd. Dit was een thuisland in Zuid-Afrika voor de oorspronkelijke, zwarte bevolking van het land tijdens de apartheid. Ze deden dit vanwege de onveilige situatie waarin het gezin leefde in Diepkloof. Om zich niet te vervelen in Bophuthatswana besloot Lucas Radebe te gaan voetballen. Dit deed hij aanvankelijk als keeper, totdat hij gescout werd door een van de grotere clubs van Zuid-Afrika, Kaizer Chiefs.

In 1990 tekende Lucas Radebe een contract bij Kaizer Chiefs. In plaats van de positie van doelman kwam hij hier te spelen als middenvelder. Later zou hij een linie naar achteren gehaald worden, waardoor hij de rol van centrale verdediger op zich nam. Dit zou hij de rest van zijn carrière blijven doen. Hij groeide bij de club al snel uit tot vaste kracht binnen de lijnen.
Met Kaizer Chiefs behaalde Lucas Radebe veel successen. Zo werd hij vanwege zijn goede spel in 1992 voor het eerst opgeroepen om deel uit te maken van de nationale selectie van Zuid-Afrika en maakte dat jaar ook zijn debuut. Daarnaast werd hij met Kaizer Chiefs twee keer kampioen van Zuid-Afrika, namelijk in 1991 en in 1992. Ook won hij drie keer de BP Top 8, tegenwoordig MTN 8 genaamd. Dit is een soort supercup, waaraan de acht best presterende de teams van het afgelopen seizoen deelnemen.
Volgens eigen zeggen was het vanwege zijn goede spel dat hij in 1991 neergeschoten werd. Hij beweert namelijk dat de toedracht van de dader was dat Lucas Radebe dan niet van club kon verwisselen. Ondanks dat hij niet zwaargewond raakte, was hij toch een tijd uitgeschakeld. Mede vanwege het schietincident besloot Lucas Radebe in 1994 Zuid-Afrika te verlaten en een contract bij een Europese club te tekenen. In totaal speelde hij 113 wedstrijden voor Kaizer Chiefs. Daarin was hij vijf keer in staat te scoren.

In 1994 tekende Lucas Radebe een contract bij de Engelse subtopper Leeds United. De club betaalde een transfersom van 250.000 pond aan Kaizer Chiefs om Radebe naar Engeland te halen. Dat seizoen werd ook landgenoot van Radebe, Phil Masinga, gekocht door Leeds. Hij kwam echter niet over van Kaizer Chiefs, maar van Mamelodi Sundowns. Het eerste seizoen van het Zuid-Afrikaanse duo bij de club was met een vijfde plaats, die recht gaf op Europees voetbal, al direct succesvol. Radebe speelde dat seizoen echter maar twaalf wedstrijden. Het duurde tot het seizoen 1996/1997 voordat Radebe daadwerkelijk een vaste basisplaats kreeg.
Uiteindelijk werd Lucas Radebe benoemd tot aanvoerder van de club. Ook kreeg hij de bijnaam "The Chief", deels vanwege zijn vorige club en deels vanwege zijn leiderskwaliteiten. Vijf jaar achter elkaar, van 1998 tot en met 2002 eindigde Radebe met Leeds United in de top vijf van de Premier League. In het seizoen 2001/2002 stond het zelfs de eerste seizoenshelft op de eerste plaats in de Engelse competitie. Door deze goede prestaties mocht Leeds zowel aan de UEFA Cup als zelfs aan de Champions League meedoen. In dat laatstgenoemde continentale bekertoernooi bereikte Lucas Radebe met Leeds United in 2001 de halve finale. Daarin werd verloren van Valencia CF. Een jaar eerder was al de halve finale van de UEFA Cup gehaald, waarin Leeds United verloor van de uiteindelijke winnaars, Galatasaray SK.
Vanaf het seizoen maakte Lucas Radebe de terugval van Leeds United mee. Dat seizoen begon nog goed en Leeds stond lange tijd derde. In november zakte de club echter weg naar de zestiende plaats. Uiteindelijk eindigde Leeds United dat seizoen als vijftiende en ontweek daarmee ternauwernood degradatie. De slechte prestaties kwamen onder meer door het vertrek van topspelers Olivier Dacourt, Rio Ferdinand, Robbie Fowler, Robbie Keane en Jonathan Woodgate. Dat deze spelers de club moesten verlaten kwam door een financiële crisis waar Leeds United mee te kampen had. Het seizoen erop, 2003/2004, was echter desastreus. Toen degradeerde Lucas Radebe samen met Leeds naar de Football League Championship door als negentiende te eindigen in de Premier League.
In zijn laatste seizoen bij de club, 2004/2005, wist Lucas Radebe niet Leeds United een directe promotie terug naar de Premier League te bezorgen. De club eindigde namelijk op een teleurstellende veertiende plaats in de op één na hoogste competitie van Engeland. Door zijn hoge leeftijd en de slechte prestaties met Leeds besloot Radebe dat seizoen zijn carrière te beëindigen. Voor Leeds United speelde een totaal van 200 competitiewedstrijden. Daarin kwam hij echter nooit aan scoren toe.

Op 7 juli 1992 mocht Lucas Radebe zijn eerste interland voor Zuid-Afrika spelen. Dit was in een wedstrijd tegen Kameroen. Met Zuid-Afrika won hij in 1996 de African Nations Cup. Het was de eerste keer dat Zuid-Afrika deze beker won. In de finale, gespeeld in Johannesburg, werd Tunesië met 2-0 verslagen door twee doelpunten van de uiteindelijke topscorer van het toernooi Mark Williams.
Radebe was aanvoerder van Zuid-Afrika tijdens zowel het WK 1998, gehouden in Frankrijk en het WK 2002 in Japan en Zuid-Korea. Op 22 mei 2003 speelde hij zijn laatste interland voor Zuid-Afrika in een wedstrijd tegen Engeland. In totaal speelde Radebe 70 interlands voor zijn vaderland. Daarin scoorde hij twee keer.

Interlands van Lucas Radebe voor  Zuid-Afrika
№	Datum	Wedstrijd	Uitslag	Competitie	Goals
1	07 Jul 1992	Zuid-Afrika – Kameroen	1–0	Vriendschappelijk
2	09 Jul 1992	Zuid-Afrika – Kameroen	1–2	Vriendschappelijk
3	11 Jul 1992	Zuid-Afrika – Kameroen	2–2	Vriendschappelijk
4	16 Aug 1992	Zimbabwe – Zuid-Afrika	4–1	Africa Cup-kwalificatie
5	10 Oct 1992	Nigeria – Zuid-Afrika	4–0	WK-kwalificatie
6	10 Jan 1993	Botswana – Zuid-Afrika	0–2	Vriendschappelijk
7	16 Jan 1993	Zuid-Afrika – Nigeria	0–0	WK-kwalificatie
8	31 Jan 1993	Congo-Brazzaville – Zuid-Afrika	0–1	WK-kwalificatie
9	10 Apr 1993	Zuid-Afrika – Mauritius	0–0	Africa Cup-kwalificatie
10	06 Oct 1993	Mexico – Zuid-Afrika	4–0	Vriendschappelijk
11	24 Apr 1994	Zuid-Afrika – Zimbabwe	1–0	Vriendschappelijk
12	10 May 1994	Zuid-Afrika – Zambia	2–1	Vriendschappelijk
13	04 Sep 1994	Madagaskar – Zuid-Afrika	0–1	Africa Cup-kwalificatie
14	15 Oct 1994	Zuid-Afrika – Mauritius	1–0	Africa Cup-kwalificatie
15	13 Nov 1994	Zambia – Zuid-Afrika	1–1	Africa Cup-kwalificatie
16	20 Jan 1996	Zuid-Afrika – Angola	1–0	Africa Cup
17	24 Jan 1996	Zuid-Afrika – Egypte	0–1	Africa Cup
18	27 Jan 1996	Zuid-Afrika – Algerije	2–1	Africa Cup
19	31 Jan 1996	Zuid-Afrika – Ghana	3–0	Africa Cup
20	03 Feb 1996	Zuid-Afrika – Tunesië	2–0	Africa Cup
21	24 Apr 1996	Zuid-Afrika – Brazilië	2–3	Vriendschappelijk
22	01 Jun 1996	Malawi – Zuid-Afrika	0–1	WK-kwalificatie
23	15 Jun 1996	Zuid-Afrika – Malawi	3–0	WK-kwalificatie
24	10 Nov 1996	Zuid-Afrika – Zaïre	1–0	WK-kwalificatie
25	11 Jan 1997	Zambia – Zuid-Afrika	0–0	WK-kwalificatie
26	06 Apr 1997	Congo-Brazzaville – Zuid-Afrika	2–0	WK-kwalificatie
27	27 Apr 1997	Zaïre – Zuid-Afrika	1–2	WK-kwalificatie
28	24 May 1997	Engeland – Zuid-Afrika	2–1	Vriendschappelijk
29	04 Jun 1997	Zuid-Afrika – Nederland	0–2	Vriendschappelijk
30	08 Jun 1997	Zuid-Afrika – Zambia	3–0	WK-kwalificatie
31	16 Aug 1997	Zuid-Afrika – Congo-Brazzaville	1–0	WK-kwalificatie
32	11 Oct 1997	Frankrijk – Zuid-Afrika	2–1	Vriendschappelijk
33	15 Nov 1997	Duitsland – Zuid-Afrika	3–0	Vriendschappelijk
34	07 Dec 1997	Zuid-Afrika – Brazilië	1–2	Vriendschappelijk
35	17 Dec 1997	Uruguay – Zuid-Afrika	4–3	FIFA Confederations Cup
36	08 Feb 1998	Zuid-Afrika – Angola	0–0	Africa Cup
37	11 Feb 1998	Zuid-Afrika – Ivoorkust	1–1	Africa Cup
38	16 Feb 1998	Zuid-Afrika – Namibië	4–1	Africa Cup
39	22 Feb 1998	Zuid-Afrika – Marokko	2–1	Africa Cup
40	25 Feb 1998	Zuid-Afrika – Congo-Kinshasa	2–1	Africa Cup
41	28 Feb 1998	Zuid-Afrika – Egypte	0–2	Africa Cup
42	20 May 1998	Zuid-Afrika – Zambia	1–1	Vriendschappelijk
43	25 May 1998	Argentinië – Zuid-Afrika	2–0	Vriendschappelijk
44	06 Jun 1998	Zuid-Afrika – IJsland	1–1	Vriendschappelijk
45	12 Jun 1998	Frankrijk – Zuid-Afrika	3–0	WK-eindronde
46	18 Jun 1998	Denemarken – Zuid-Afrika	1–1	WK-eindronde
47	24 Jun 1998	Zuid-Afrika – Saoedi-Arabië	2–2	WK-eindronde
48	03 Oct 1998	Zuid-Afrika – Angola	1–0	Africa Cup-kwalificatie
49	23 Jan 1999	Mauritius – Zuid-Afrika	1–1	Africa Cup-kwalificatie
50	27 Feb 1999	Zuid-Afrika – Gabon	4–1	Africa Cup-kwalificatie
51	10 Apr 1999	Gabon – Zuid-Afrika	1–0	Africa Cup-kwalificatie
52	28 Apr 1999	Denemarken – Zuid-Afrika	1–1	Vriendschappelijk
53	05 Jun 1999	Zuid-Afrika – Mauritius	2–0	Africa Cup-kwalificatie
54	16 Jun 1999	Zuid-Afrika – Zimbabwe	0–1	Vriendschappelijk
55	27 Nov 1999	Zuid-Afrika – Zweden	1–0	Vriendschappelijk
56	23 Jan 2000	Zuid-Afrika – Gabon	3–1	Africa Cup
57	27 Jan 2000	Zuid-Afrika – Congo-Kinshasa	1–0	Africa Cup
58	02 Feb 2000	Zuid-Afrika – Algerije	1–1	Africa Cup
59	06 Feb 2000	Ghana – Zuid-Afrika	0–1	Africa Cup
60	10 Feb 2000	Nigeria – Zuid-Afrika	2–0	Africa Cup
61	12 Feb 2000	Zuid-Afrika – Tunesië	2–2	Africa Cup
62	16 Dec 2000	Zuid-Afrika – Liberia	2–1	Africa Cup-kwalificatie
63	27 Jan 2001	Zuid-Afrika – Burkina Faso	1–0	WK-kwalificatie
64	12 May 2002	Zuid-Afrika – Madagaskar	1–0	Vriendschappelijk
65	20 May 2002	Zuid-Afrika – Schotland	2–0	Vriendschappelijk
66	23 May 2002	Turkije – Zuid-Afrika	0–2	Vriendschappelijk
67	02 Jun 2002	Paraguay – Zuid-Afrika	2–2	WK-eindronde
68	08 Jun 2002	Zuid-Afrika – Slovenië	1–0	WK-eindronde
69	12 Jun 2002	Zuid-Afrika – Spanje	2–3	WK-eindronde
70	22 May 2003	Zuid-Afrika – Engeland	1–2	Vriendschappelijk
71	14 Jun 2003	Zuid-Afrika – Trinidad en Tobago	2–1	Vriendschappelijk

Nadat Radebe besloten had te stoppen met voetbal, speelde hij op 2 mei 2005 een afscheidswedstrijd op Elland Road, het thuisstadion van Leeds United. In deze wedstrijd speelde onder anderen Jerrel Hasselbaink, Mario Melchiot, Clyde Wijnhard, Eirik Bakke en Phil Masinga mee. Daarnaast speelde hij ook nog een afscheidswedstrijd in Durban, Zuid-Afrika. De opbrengsten van beide wedstrijden plus extra opgehaald geld gingen naar het goede doel.

Oorspronkelijk zou Radebe Zuid-Afrika gaan helpen met WK 2010, wat in dat land gehouden wordt. In 2006 trok hij zich echter terug, omdat hij geen baan aangeboden kreeg en dat ook niet meer verwachtte. Ook accepteerde hij geen ceremoniële functie meer.

Graeme Friedman schreef een boek over Radebe en diens landgenoot en voetballer Mark Fish. Het boek draagt de titel "Madiba's Boys The Stories of Lucas Radebe and Mark Fish". Het voorwoord werd geschreven door de oud-president van Zuid-Afrika, Nelson Mandela. Radebe en Mandela hebben sowieso een vriendschappelijke band met elkaar. Toen Mandela een keer Leeds bezocht, noemde hij Radebe zijn held.

De Britse band Kaiser Chiefs zegt zichzelf naar de oude voetbalclub van Lucas Radebe, Kaizer Chiefs, vernoemd te hebben. Alle leden van de groep zijn namelijk fan van Leeds United en hebben daar elf seizoenen kunnen genieten van het spel van Lucas Radebe. Volgens de leden heeft Radebe een grote invloed op hen gehad tijdens hun jeugd.
In 2004 werd hem de 54ste plaats op de lijst van de Grootste Zuid-Afrikaan aller tijden toebedeeld. Dit kwam niet alleen vanwege zijn goede voetbal, maar ook vanwege zijn inzet voor goede doelen. Zo is hij ambassadeur voor SOS Kinderdorpen.

• Kampioen van Zuid-Afrika: 1991, 1992 (Kaizer Chiefs)
• BP Top 8: 1991, 1992, 1994 (Kaizer Chiefs)
• African Nations Cup: 1996 (Zuid-Afrika)
• Vice-kampioen League Cup: 1996 (Leeds United)
• FIFA Fair Play Award: 2000 (Leeds United, voor de strijd tegen racisme)

• Lijst van spelers van Leeds United AFC