Koninklijke Hoogovens

Omstreeks 1914 ontstonden de eerste denkbeelden aangaande een Nederlands hoogovenbedrijf, als initiatieven van de ondernemer H.J.E. Wenkebach en ingenieur Jan C. Ankersmit. In 1916 vertrok Ankersmit naar de Verenigde Staten, maar Wenkebach zette de plannen door. De bedoeling hiervan was om Nederland minder afhankelijk te maken van de import van staal. Door toedoen van de Eerste Wereldoorlog werden deze plannen actueel en in 1917 werd het Comité voor de oprichting van een Hoogoven- Staal- en Walswerk in Nederland opgericht.

Op 20 september 1918 werd de Koninklijke Nederlandsche Hoogovens en Staalfabrieken NV opgericht en in 1920 begonnen de werkzaamheden, waartoe wel een prachtig duingebied, De Breesaap geheten, werd opgeofferd. Lid van het oprichtingscomité was ook Dolph Kessler. In 1920 werd hij benoemd tot directeur en vanaf 1924 werd hij president-directeur. Dit zou hij blijven tot zijn dood in augustus 1945, met uitzondering van een periode tijdens de Tweede Wereldoorlog waarin hij door de Duitse bezetters vanwege zijn principiële houding op non-actief werd gesteld. Andere bestuurders uit de beginjaren waren Arnold Hugo Ingen Housz, Johan Frederik ten Doesschate en Willem van Vloten.

Na veel discussie over de juiste locatie van de fabrieken werd uiteindelijk de voorkeur gegeven aan IJmuiden boven Rotterdam. De ligging aan het Noordzeekanaal maakt immers de aanvoer van grondstoffen en de afvoer van eindproducten zeer goed mogelijk. In november 1918 werden enkele honderden hectaren duin- en bosgrond aangekocht direct ten noorden van de sluizen. In september 1919 werd begonnen met de aanleg van een haven voor de aanvoer van steenkool en ijzererts. Om deze haven te bereiken was het niet nodig de sluizen van IJmuiden te passeren. Weer een jaar later startte de bouw van een cokesfabriek en twee hoogovens, voldoende voor een productie van 200.000 ton ruwijzer per jaar. Medio 1923 was de bouw afgerond. De eerste 4.000 ton Zweeds ijzererts werd gelost op 6 september 1923, en op 22 januari 1924 werd Hoogoven nummer 1 aangestoken en het eerste ijzer geproduceerd.[2] De tweede hoogoven werd in 1926 in werking gesteld en begin jaren 30 van de 20e eeuw de derde.

Al in een vroeg stadium ontstond er een industrieel complex, waarbij ook de reststoffen werden verwerkt tot nuttige producten. Zo werd in 1924 de Bijproductenfabriek in werking gesteld, waar het kooksovengas gereinigd werd van steenkoolteer. Dit laatste werd naar de Cindu te Uithoorn verscheept voor verdere verwerking. Het gas werd in de eigen energiecentrale verstookt of als stadsgas aan naburige gemeenten geleverd.

Ook in 1924 werd de Phoenix Steenfabriek opgezet, die metselstenen uit hoogovenslakken vervaardigde. Hiervan werden diverse gebouwen op het Hoogoventerrein opgetrokken, maar de productie bleek niet economisch levensvatbaar en werd in 1927 gestaakt.

In 1928 werd de Maatschappij tot Exploitatie van Kooksovengassen (Mekog) opgericht. Later ging dit bedrijf ook kunstmest maken uit slakken. Het Provinciaal Elektriciteitsbedrijf van Noord-Holland (P.E.N.) bouwde in 1931 een krachtcentrale te Velsen-Noord. Deze verbrandde de restgassen.

In 1930 kwam de Cementfabriek IJmuiden (Cemij) tot stand, die slakken tot cement verwerkte.

De papierfabriek van Van Gelder maakte gebruik van de afgewerkte stoom van het Hoogovenbedrijf. De Papierfabriek was reeds in 1896 te Velsen gebouwd, nadat het Noordzeekanaal was gegraven.

Op 21 oktober 1939 werden de eerste aandelen van de Koninklijke Nederlandsche Hoogovens en Staalfabrieken NV op de Amsterdamse effectenbeurs genoteerd.

Terrein van Hoogovens in Beverwijk.

In 1936 startte de productie van gietijzeren buizen, en in 1939 begon de staalproductie in de Martin Staalfabriek (MSF). In 1972 werd deze fabriek stilgelegd. Daarvoor in de plaats kwam het oxystaalproces. Oxystaalfabriek 1 werd in 1958 geopend en oxystaalfabriek 2 in 1968.

In 1938 werd besloten om een walserij voor scheepsplaat op te zetten, de Walserij West. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden de machines door de bezetter naar Duitsland verplaatst, en ze kwamen in 1946 weer terug. In 1947 werd deze fabriek in gebruik genomen. Ze werd gesloten in 1992.

In 1937 startte Van Leer's Walsbedrijven op het terrein van Hoogovens met een fabriek. Deze werd in 1941 door Hoogovens overgenomen als Walserij Oost. In 1953 werd deze uit productie genomen.

In 1950 werd de Breedband N.V. opgezet, dat mede door de Marshallhulp werd gefinancierd. Het kreeg een afzonderlijke structuur. De fabriek bestond uit een warmband- en koudbandwalserij en een dompelvertinnerij. De fabriek werd in 1953 geopend. Producten waren onder meer plaatstaal en blik. In 1958 werd een elektrolytische vertinbaan in gebruik genomen. In 1965 werd Breedband geheel door KNHS overgenomen.

Men overwoog de staalproductie uit te breiden. Dit leidde tot de bouw van Hoogoven 4 en 5. Deze kwamen achtereenvolgens in 1958 en 1961 in gebruik. De oudere hoogovens werden nu voor speciale producten gebruikt. In 1964 werd de Staaf- en Draadwalserij (SDW) in bedrijf genomen, doch deze werd in 2000 weer stilgelegd. Dit gebouw was anderhalve kilometer lang.

In de jaren 60 van de 20e eeuw besloot men te diversificeren. In 1966 werd daartoe de aluminiumsmelter Aldel te Delfzijl in gebruik genomen. Later in dat jaar publiceerde Hoogovens grootse plannen om vier miljoen ton staal per jaar te gaan produceren. Over de volle breedte van het productieproces zijn nieuw installaties gepland waaronder hoogoven 6, oxystaalfabriek 2, blokwalserij 3, warmbandwalserij 2 en koudbandwalserij 2.

Omstreeks 1970 werd een plan gelanceerd een Hoogovens-vestiging in het Rijnmondgebied te vestigen. Onder meer door protesten van actiegroepen ging dit niet door.

In 1972 fuseerde de Koninklijke Hoogovens met het Duitse Hoesch tot het Estel-concern. Al in 1982 werd deze fusie ongedaan gemaakt.

In 1981 werd de eerste continugietmachine voor staal in gebruik genomen. Dit betekende het einde van het blokgieten en de blokwalserijen. Als eerste ging dat jaar blokwalserij 1 dicht. In 1984 werd in oxystaalfabriek 2 de eerste vacuümpanbehandelingsinstallatie geïnstalleerd waarmee de kwaliteit van het staal verbeterde. In 1991 werden Hoogovens 3, 4 en 5 gesloten. De laatste van deze drie werd in 1997 ontmanteld en alleen de grote Hoogovens 6 en 7 produceren nog ruwijzer.