Kokosolie

Kokosolie (synoniem Oleum cocos, kokosvet of klapperolie) is een tropische olie, die wordt verkregen door persen of extractie van kopra, het gedroogde witte vruchtvlees van de vrucht van de kokospalm (Cocos nucifera), de kokosnoot. Ongeharde en ongeraffineerde (vierge) kokosolie heeft een smeltpunt van rond de 24-26 °C en is daarom in ons klimaat meestal gestold, en dus een vet. In tropische gebieden heeft het meestal een vloeibare consistentie, een olie. Geraffineerde en geharde kokosolie heeft een smeltpunt van 30 tot 37 °C.

Gestolde kokosolie
Kokospalm

Zo'n twee derde tot driekwart van het droge gedeelte van het kokosvlees bestaat uit kokosolie/vet. Kokosolie bevat van alle vetten en oliën de meeste verzadigde vetzuren en is daardoor de meest stabiele soort. Deze vetzuren hebben een middellange keten, zoals laurinezuur, myristinezuur en palmitinezuur. Laurinezuur doet van alle verzadigde vetten het cholesterolgehalte het meest stijgen. De veronderstelde risico's aangaande hart- en vaatziekten die dit met zich meebrengen hebben ertoe geleid dat onder andere de WHO (Wereldgezondheidsorganisatie), de FDA (Food and Drug Administration) en het Nederlands Voedingscentrum de consumptie van kokosolie afraden. De afgelopen decennia is er echter twijfel gerezen over of verzadigd vet leidt tot een verhoogd cholesterol en of dit überhaupt een gevaar oplevert voor de gezondheid. Waarschijnlijker is, dat er veel meer factoren een rol spelen in dit proces en dat de bewering "verzadigd vet is slecht" een onterechte oversimplificatie is.[1]

Bovendien beweren sommige voedingsdeskundigen en gebruikers van kokosolie dat laurinezuur antibacteriële en vetafdrijvende eigenschappen heeft. Tot op heden is er echter geen grootschalig wetenschappelijk onderzoek dat deze claims ondersteunt en zijn er slechts persoonlijke, individuele getuigenissen die de beweringen staven.

Kokosolie moet niet worden verward met kokosmelk of kokoswater. Kokosmelk is een melkwitte vloeistof, bereid uit het geraspte vruchtvlees van de kokosnoot. Kokoswater is het troebele vocht in het binnenste van de noot.

Samenstelling

Voedingskundig gezien valt kokosolie onder de groep verzadigde vetproducten; het bestaat voor 86% uit verzadigde vetzuren. Ongeveer 68% van het verzadigd vet in kokosolie bestaat uit middellangeketen vetzuren (MKZV; ook wel bekend onder hun Engelse afkortingen MCT (Medium Chain Triglycerides) of MCFA (Medium Chain Fatty Acids)). Het overgrote deel hiervan (circa 45-50%) is laurinezuur; dit vetzuur wordt in de darm omgezet in monolaurine. Daarnaast bevat het relatief grote hoeveelheden myristinezuur en palmitinezuur en 7% caprinezuur. De meeste andere plantaardige oliën en vetten bestaan uit langeketenvetzuren. Van alle plantaardige oliën heeft alleen palmpitolie een vergelijkbaar vetzuurprofiel.

Vetzuursamenstelling van kokosolie
Vetzuur
 		Aantal koolstofatomen
en aantal dubbele bindingen		Soort vetzuur
 		Percentage in kokosolie
Caprinezuur10:0Verzadigd vetzuur6-7 %
Laurinezuur12:0Verzadigd vetzuur49 %
Myristinezuur14:0Verzadigd vetzuur17,5 %
Palmitinezuur16:0Verzadigd vetzuur9,0 %
Stearinezuur18:0Verzadigd vetzuur3,0 %
Oliezuur18:1 (ω-9)Enkelvoudig onverzadigd vetzuur5,0 %
Linolzuur18:2 (ω-6)Meervoudig onverzadigd vetzuur1,8 %

Verwerking door het lichaam

Middellangeketenvetzuren worden gemakkelijk door de darmen geabsorbeerd. Eenmaal in het bloed gaan ze rechtstreeks naar de lever en worden daar net zo snel in energie omgezet als suikers. Net als alle overtollige energie worden overtollige MCT's omgezet in vet. Deze middellangeketen vetzuren worden iets gemakkelijker omgezet in onmiddellijk bruikbare energie dan andere vetten, vandaar de iets sterkere invloed op het cholesterolgehalte.

Toepassingen

Ondanks vele claims van individuele voedingsdeskundigen en getuigenissen van degenen die het regelmatig gebruiken, zijn er geen officiële bewijzen uit onderzoek dat kokosolie gezond is. De Europese Voedselveiligheidsorganisatie (EFSA) heeft ook nog geen gezondheidsclaims over kokosolie goedgekeurd. Het product wordt in de keuken vooral gebruikt om te bakken, braden of frituren. De olie heeft een hoog rookpunt. Dit hogere rookpunt heeft in de praktijk geen invloed, omdat olie en vet in de keuken nooit tot boven het rookpunt worden verhit. Door de aanwezigheid van veel verzadigde vetzuren is de gevoeligheid voor oxidatie c.q. ranzig worden minder dan bij onverzadigde vetten. Daardoor gaat kokosolie langer mee dan de gevoeligere meervoudig onverzadigde vetzuren die in de meeste frituuroliën zitten.

Ook als vervanger van roomboter of margarine wordt kokosolie/kokosvet toegepast. Het levert gemiddeld zo'n 8,3 - 8,6 kcal per gram, terwijl vetten normaal gesproken 9 kcal per gram leveren.

MCT-oliën (medium chain triglyceride oils) worden vaak toegevoegd aan medicinale preparaten voor mensen die moeite hebben om de langere ketens te verteren en vormen een bestanddeel van babyvoeding.

Daarnaast wordt kokosolie in de zoetwarenindustrie gebruikt, aangezien kokosvet bij het smelten smeltwarmte opneemt. Hierdoor geeft het een verkoelend effect in de mond.

Kokosolie wordt ook in de cosmetische industrie toegepast; onder andere in gangbare cosmetica, zeep, tandpasta en shampoo. Ook andere laurinezuurrijke oliën (laurineoliën) worden voor dat doel gebruikt.

Kokosvet wordt daarnaast als grondstof voor de oleochemie gebruikt. Vanwege het hoge gehalte aan laurinezuur is kokosolie een belangrijke uitgangsstof voor de productie van oppervlakte-actieve stoffen. Ook de productie van biobrandstof uit kokosolie is mogelijk.

Meer wetenswaardigheden over kokosolie
  • Zuivere kokosolie is kleurloos of in vaste vorm wit. Een bruinachtige kleur kan ontstaan als er iets van de bruine bast in de olie terecht is gekomen of door rook, als gevolg van het droogproces.
  • Kokosolie heeft een factor 5-10 SPF en kan daardoor als zonnebrandcrème gebruikt worden. De lage beschermingsfactor dicteert wel dat je het regelmatig opnieuw moet aanbrengen.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.