Katakana

Katakana (片仮名 of カタカナ, letterlijk 'gedeeltelijk kana') is een lettergrepenschrift dat een van de vormen van het Japans schrift is. De andere vormen zijn kanji, hiragana en het in Latijns schrift overgezette romaji. De katakana-tekens hebben enigszins vierkante, hoekige vormen en zijn de eenvoudigste van de Japanse schrifttekens.

Gebruik

Katakana-tekens worden gebruikt voor:

  • Transliteratie van woorden uit andere talen. Het Japans bevat bijvoorbeeld ongeveer 600 Engelse woorden, zoals fork, table, knife, elevator en computer, die in katakana worden geschreven. Zo wordt televisie geschreven als terebi テレビ. Maar ook het Nederlands heeft een bijdrage geleverd aan de Japanse taal. De Japanse woorden voor onder andere "bier",[1][2][3] "koffie",[1][3] "pincet",[1] "kurkentrekker"[2][3] en "scalpel"[1] zijn allemaal afkomstig uit het Nederlands. Lange klinkers worden daarbij aangegeven met een horizontale verlenggingsstreep. Zo wordt koffie geschreven als コーヒー (ko-verlenging-hi-verlenging)
  • Het benadrukken van tekst (zoals cursief of vet in het Nederlands gebruikt kunnen worden).
  • Klanknabootsing, zoals ヒー (hi) voor "zucht" of ハハ (haha) voor lachen.
  • Namen van soorten planten en dieren.
  • Sommige voornamen van vrouwen
  • Slang
  • Telegrammen

Katakana wordt soms ook gebruikt om de Ainutaal te schrijven. In die taal voorkomende medeklinkers zonder een daarop volgende klinker, wat in het Japans vrijwel niet voorkomt, worden aangeduid met het symbool voor "medeklinker+u". In het geval van sh wordt de medeklinker+i gebruikt. Zo betekent een kleine プ de letter p.

Het katakana-teken ツ wordt ook weleens gebruikt om blijdschap uit te drukken.

De lijnen van de katakana-tekens worden net als kanji en hiragana in een strikte volgorde getekend.

Opmerking: Als er Japanse tekens op de computer zijn geïnstalleerd, kunnen de volgende tabellen met katakana worden bekeken, samen met hun Hepburn-romanisatie.

In de eerste tabel staat het standaard katakana:

De rode karakters worden niet meer gebruikt:
ア a イ i ウ u エ e オ o
カ ka キ ki ク ku ケ ke コ ko キャ kya キュ kyu キョ kyo
サ sa シ shi ス su セ se ソ so シャ sha シュ shu ショ sho
タ ta チ chi ツ tsu テ te ト to チャ cha チュ chu チョ cho
ナ na ニ ni ヌ nu ネ ne ノ no ニャ nya ニュ nyu ニョ nyo
ハ ha ヒ hi フ fu ヘ he ホ ho ヒャ hya ヒュ hyu ヒョ hyo
マ ma ミ mi ム mu メ me モ mo ミャ mya ミュ myu ミョ myo
ヤ ya ユ yu ヨ yo
ラ ra リ ri ル ru レ re ロ ro リャ rya リュ ryu リョ ryo
ワ wa ヰ i ヱ e ヲ wo
ン n
ガ ga ギ gi グ gu ゲ ge ゴ go ギャ gya ギュ gyu ギョ gyo
ザ za ジ ji ズ zu ゼ ze ゾ zo ジャ ja ジュ ju ジョ jo
ダ da ヂ ji ヅ zu デ de ド do
バ ba ビ bi ブ bu ベ be ボ bo ビャ bya ビュ byu ビョ byo
パ pa ピ pi プ pu ペ pe ポ po ピャ pya ピュ pyu ピョ pyo

In de tweede tabel staan moderne toevoegingen aan het katakana, die worden gebruikt om de uitspraak van woorden in andere talen weer te kunnen geven.

イェ ye
ウィ wi ウェ we ウォ wo
ヴァ va ヴィ vi ヴ vu ヴェ ve ヴォ vo
シェ she
ジェ je
チェ che
ティ ti トゥ tu
ディ di ドゥ du
ツァ tsa ツィ tsi ツェ tse ツォ tso
ファ fa フィ fi フェ fe フォ fo
フュ fyu

Pennenstreek volgorde en richting

De volgende tabel toont de schrijfmethodiek van elk katakana karakter. De nummers en pijlen geven respectievelijk de pennenstreek volgorde en richting weer.

Oorsprong van het katakana

Katakana ontstond na het hiragana tijdens het Heian tijdperk (794-1185). Het is ontwikkeld door studenten die luisterden naar colleges over klassieke Boeddhistische teksten. Zij schreven in hun tekst karakters die de uitspraak weergaven van tekens die zij niet kenden, of als het schrijven van woorden met het juiste Chinese karakter onbekend was. Zij gebruikten daarvoor delen van oorspronkelijke Chinese letters. Bijvoorbeeld het teken voor ka カ is afgeleid van de linkerkant van ka 加 "toename". De figuur hiernaast toont de afleiding van katakana uit manyogana. Het hiragana daarentegen is een cursieve versie van volledige Chinese karakters. Omdat katakana oorspronkelijk sterk geassocieerd was met studeren en wetenschap, werd het schrift vooral door mannen gebruikt, in tegenstelling tot het hiragana. In het jaar 1900 werden de karakters voor gebruik in scholen definitief vastgesteld. Twee, niet meer gebruikte hiragana- en katakana-tekens, werden kort na de Tweede Wereldoorlog afgeschaft. Beide schriftsoorten hebben tegenwoordig dus 46 basis-karakters. Toch heten beide tekensets nog steeds "Gojūon" (50 klanken): hiragana no gojūon en katakana no gojūon.

Katakana in Unicode

In Unicode neemt katakana de code U+30A0 tot U+30FF in;[4]

  0123456789ABCDEF
30A ゠ァアィイゥウェエォオカガキギク
30B グケゲコゴサザシジスズセゼソゾタ
30C ダチヂッツヅテデトドナニヌネノハ
30D バパヒビピフブプヘベペホボポマミ
30E ムメモャヤュユョヨラリルレロヮワ
30F ヰヱヲンヴヵヶヷヸヹヺ・ーヽヾヿ

Referenties
  1. Which Japanese words come from Dutch?, www.sljfaq.org
  2. "Ze wilden onze potten en pannen, en ze hielden onze woorden", www.taalschrift.org
  3. De Japanse taal, www.taalhelden.org
  4. Katakana. Unicode.org.
Karakterschriften in Azië
China:hanzi (traditionele en vereenvoudigde Chinese karakters) · zhuyin · guozi · fangyanzi · Zetian wenzi · nüshu · Kitanschrift · Xixiaschrift · Jurchenschrift
Korea:hanja · hangul
Japan:kanji · kana (hiragana, katakana, furigana)
Vietnam:chữ nôm · chữ nho (hán tự)
Zie de categorie Katakana van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.