Invoermethode

Een invoermethode vangt de toetsenbordinvoer van de gebruiker op alvorens een ander programma deze invoer kan gebruiken. De invoermethode zit dus tussen de toetsenbordinvoer en het programma waar de gewenste tekens uiteindelijk in terechtkomen. De invoer werkt typisch in twee stappen[3]:

1. De ruwe toetsenbordinvoer door de gebruiker wordt ingelezen en omgezet naar een lijst van een of meer "kandidaten" die met de ingevoerde tekens overeenkomen. Bijvoorbeeld, wanneer de gebruiker in pinyin "han" ingeeft, wordt deze lettergreep omgezet in een lijst van vereenvoudigde Chinese karakters waaronder 汉， 韩 en 喊.
2. De gebruiker kiest een kandidaat uit de lijst of vraagt meer kandidaten. (Het kiezen van een kandidaat kan op verschillende manieren gebeuren, b.v. door middel van de spatiebalk of de Enter-toets indien de eerste kandidaat het gewenste karakter is, door middel van het nummer van de kandidaat indien de lijst genummerd is, of door middel van de pijltjestoetsen.)

De aard van de ruwe toetsenbordinvoer hangt af van de voorkeur van de gebruiker en het soort toetsenbord: bijvoorbeeld een op het Latijns alfabet gebaseerd transliteratiesysteem zoals pinyin, of een lokaal schriftsysteem zoals zhuyin voor Chinees in Taiwan of hiragana voor Japanse kanji.[3]

Screenshot van Rime met invoer van pinyin en een lijst van kandidaten

De eerste invoermethodes voor Chinese karakters vereisen dat de karakters één voor één ingegeven werden. Dit is niet langer nodig; men kan eveneens woorden, uitdrukkingen of gehele zinnen ineens invoeren. Wanneer men grotere eenheden dan individuele karakters invoert wordt de lijst met kandidaten korter.[4]

Invoermethodes voor het Chinees kunnen gebaseerd zijn op verschillende soorten input, bijvoorbeeld op transliteratiesystemen zoals pinyin, zhuyin fuhao (bopomofo) en Gwoyeu Romatzyh, of op andere systemen zoals Cangjie[5], de wubi-invoermethode[6] en de vier-hoekenmethode.

Invoermethodes gebaseerd op uitspraak (bijvoorbeeld pinyin en zhuyin) zijn gemakkelijker te leren maar zijn doorgaans trager in gebruik dan invoermethodes gebaseerd op karakterstructuur. Invoermethodes gebaseerd op karakterstructuur hebben het voordeel dat men de uitspraak van een karakter niet hoeft te kennen om het te kunnen invoeren maar zijn moeilijker in gebruik.[7]

Voor Microsoft Windows bestaan er meerdere invoermethodes die pinyin ondersteunen, zoals die van Microsoft[8][9][10][11], Google[12], Sogou[13], Baidu[14] en Davepy[15].

Andere invoermethodes voor Chinese karakters zijn:

• Rime IME (中州韻輸入法引擎) is een open source invoermethode met versies voor Windows (onder de naam Weasel), Mac OS (onder de naam Squirrel) en Linux (onder de naam ibus-rime)[16]
• NJStar Communicator voor Windows: ondersteunt verschillende methodes voor zowel vereenvoudigde als traditionele Chinese karakters, Japans en Koreaans[17]
• Twinbridge voor Windows[18]
• ChewingOSX voor Mac OS X[19]
• OpenVanilla voor Mac OS X[20]
• gcin (Gtk Chinese INput application in X) voor Linux ondersteunt vooral de Taiwanese Big5-standaard[21]
• HIME INPUT METHOD EDITOR (HIME, 姫) voor Linux is een fork van gcin[22][23]
• Google Pinyin Input voor Android[24]
• Google Zhuyin Input voor de invoer van traditionele karakters met behulp van zhuyin fuhao op Android[25]
• Google Cantonese Input voor Android: voor de invoer van zowel vereenvoudigde als traditionele karakters voor Kantonees met behulp van onder andere Pinyin, Cangjie en Jyutping[26]
• Sogou Mobile Input Method (SMIM / 搜狗手机输入法) voor Android[27]
• IQQI (Pro-versie: 專業版) voor Android ondersteunt onder andere Pinyin and Cangjie[28]
• Simplified Chinese Keyboard (van Linpus Technologies) voor Android[29]
• het East Asian Language Pack voor BlackBerry ondersteunt naast verschillende invoermethodes voor Chinees ook nog Japans, Koreaans en Thai[30]
• Cantonese Phonetic IME voor Windows en Android ondersteunt de transliteratiemethodes Cantonees Pinyin (教院式/教育學院拼音方案), Yale, Jyutping (粵拼) en 劉錫祥 (Sidney Lau) voor de invoer van in het Kantonees gebruikte karakters[31]
• CantoInput voor Java: ondersteunt Yale en Jyutping voor de invoer van Kantonees[32]
• Neoe IME voor Java[33]
• CJKV VBA IME for MS Word: een set van VBA-macro's voor Microsoft Word voor de invoer van Chinees, Japans, Koreaans en Vietnamees[34]

De volgende programma's zijn eigenlijk frameworks voor invoermethodes, die naast Chinees ook Japans en Koreaans ondersteunen:

• Fcitx (小企鹅输入法) voor Linux en Unix[35][36]
• IBus (Intelligent Input Bus for Linux / Unix OS) voor Linux en Unix[37]
• SCIM (Smart Common Input Method platform) voor Linux[38]
• uim voor Linux/Unix-systemen en Mac OS X[39]

Er bestaan ook invoermethodes voor pinyin zelf, zowel als uitbreiding voor kantoorsoftware (bijvoorbeeld voor OpenOffice en LibreOffice[40]) en als programma's die in het besturingssysteem geïnstalleerd worden:

• Pinyinput voor Microsoft Windows[41]
• PinyinTones voor Microsoft Windows[42]

Opmerking: de invoermethode van Microsoft Windows (en heel wat andere invoermethodes voor Windows) gaan uit van een QWERTY-toetsenbord in plaats van het in Frankrijk en België gebruikelijke AZERTY-toetsenbord.[43] Het Franse discussieforum Chine Informations stelde een patch beschikbaar die enkele sleutels in het Windows Registry wijzigt zodat Chinese invoermethodes ook met AZERTY gebruikt kunnen worden.[44]

Invoer van katakana, Kanji en (in de lijst van kandidaten) hiragana met behulp van ibus-anthy in gedit.

Invoermethodes voor het Japans kunnen aan de invoerzijde meerdere soorten transliteraties ondersteunen (zoals nihon-shiki, kunrei-shiki en het Hepburnsysteem), en aan de uitvoerzijde de keuze geven tussen Kanji, hiragana en katakana. Enkele systemen voor Microsoft Windows zijn Microsofts eigen invoermethode[45][46] en die van Google[47].

Andere invoermethodes voor het Japans zijn:

• ATOK voor Windows, Mac OS en Linux[48]
• Kotoeri voor MacOS[49]
• Simeji voor Android[50]
• im-ja voor Linux (GTK2)[51]
• Mozc voor Chromium OS, Android, Windows, Mac en Linux; gebaseerd op Googles invoermethode[52]

Invoermethodes voor het Koreaans kunnen Hangul en eventueel ook Hanja uitvoeren. De uitvoer van Hanja kan daarbij gebaseerd zijn op een conversie van reeds getypte Hangul.

Enkele invoermethodes voor het Koreaans zijn:

• de Hangeul Windows IME van Microsoft[53]
• nabi voor Unix en Linux[54][55][56]
• een JavaScript-versie van Nabi[57]
• imhangul: een invoermethode voor Hangul op Unix en Linux[58]
• qimhangul: een invoermethode voor Hangul op Linux (gebaseerd op het grafisch toolkit Qt)[59]
• de webgebaseerde invoermethode van SayJack[60]

SCIM en IBus (zie de sectie over Chinees) ondersteunen eveneens Koreaans.

Het Vietnamese schrift Quốc ngữ is weliswaar gebaseerd op het Latijnse alfabet, maar de invoer van tonen en van niet-Latijnse letters vereist een invoermethode. Hiervoor bestaan verschillende methodes, bijvoorbeeld:[61][62][63]:

• de Telex-methode gebruikt enkel letters, b.v. "Tieesng Vieejt" om "Tiếng Việt" in te voeren;
• de VNI-methode gebruikt cijfers, b.v. "tie6ng1 Vie6t5" om "tiếng Việt" in te voeren;
• de VIQR-methode (van VIetnamese Quoted Readable[64]) gebruikt diakritische tekens, b.v. "Tie^'ng Vie^.t" om "Tiếng Việt" in te voeren.

Enkele voorbeelden van invoermethodes voor Vietnamees zijn:

• UniKey voor Windows en Linux[65]
• TinyMCE Vietnamese Input Method voor Windows, Mac OS en Linux[66][67]
• WinVNKey voor Windows, een programma waarmee men eveneens Chữ Nôm en chữ Hán kan invoeren. Naast Vietnamees ondersteunt het ook Chinees (door middel van pinyin), Japans en enkele andere talen.[68]
• VietIME: een invoermethode gebaseerd op Java[69]
• VietPad: een Vietnamese Unicode-teksteditor ontwikkeld op basis van .NET en Java[70]
• xvnkb: een invoermethode voor X-Windows[71]
• Vietnamese Input Method (van Doan Ly) voor Android[72]
• Vietnam Telex Keyboard (van Qik Math) voor Android[73]
• Mareike Hadels webgebaseerd invoermethode[74]

• CKC Chinese invoermethode.

• Pinyin Joe's Chinese Computing Help Desk: een website over invoermethodes voor het Chinees op Windows, Mac OS en smartphones.
• One Laptop Per Child (OLPC): Input methods.
• FedoraProject: "I18N/InputMethods": bevat een terminologiesectie waarin onderscheiden wordt tussen "Input method (IM)", "Input method system" en "Input method engine/editor (IME)".
• Microsoft Developer Network (MSDN): "Installing and Using Input Method Editors": over installatie en gebruik van de Windows Input Method Editor voor Chinees (vereenvoudigde en traditionele karakters), Japans (Kanji, hiragana, katakana) en Koreaans (Hangul).
• Enunce, LLC: "How to Type Korean on a Computer (in Windows 8, 7 or Vista)": over installatie en gebruik van de Korean Windows IME, zowel op Windows 8, als op Windows 7 en Vista.
• Griffith, Tague: "Seamonkey Input Method Specification": artikel over vier soorten invoermethodes (on-the-spot, over-the-spot, off-the-spot en root-window) en de protocollen voor invoermethodes op Windows, Mac OS en Unix/X Windows.
• SinOptic: "Taper et lire du chinois sur votre ordinateur, votre téléphone et l'Internet".
• Rasmussen, Eric: [Chinese Mac]: Using the Chinese language on the Mac OS.
• Bruggeman, Sébastien: "Input Methods".
• Grigg, Hugh: "SCIM vs IBus (Linux Chinese, Japanese, Korean input method options)" (2013).
• Vietnamese Unicode FAQs.
• Ho Ngoc Duc (Universiteit Leipzig): Vietnamese fonts and editors.

1. Microsoft: Input Method Editor (IME) (Compact 2013), Microsoft Developer Network, 28 maart 2014.
2. InputKing Online IME.
3. Lunde, Ken: CJKV Information Processing. Sebastopol, CA: O'Reilly and Associates, 1999, p. 11.
4. Lunde, Ken: CJKV Information Processing. Sebastopol, CA: O'Reilly and Associates, 1999, p. 12.
5. Overview of the Cang-jie Method.
6. Wicentowski, Joe: "[Wubizixing for Speakers of English: How to master the most rapid Chinese typing method for computers]", 1996.
7. Bruggeman, Sébastien: < Hello Chinese ! > Alles wat u moet weten om Chinees op de computer te gebruiken. Acco, 2003, p. 29.
8. Microsoft: Chinese Input Methods, Microsoft Developer Network (ongedateerd).
9. Microsoft: Installing and Using Input Method Editors, Windows Dev Center, 16 november 2013.
10. Microsoft Research: Engkoo Pinyin Redefines Chinese Input, 13 mei 2013.
11. Microsoft: Bing IME is available for Windows XP, Windows Vista, Windows 7, and Windows 8, 27 december 2013.
12. Google: 谷歌拼音输入法 (Google pinyin-invoermethode).
13. Sogou: 搜狗拼音输入法 (Sogou pinyin-invoermethode).
14. Baidu: 百度输入法 (Baidu-invoermethode).
15. Davepy, SoureceForge.net
16. Rime IME: projectsite op Google Code.
17. NJStar Software: http://www.njstar.com/cms/njstar-communicator.
18. Vista IT: Twinbridge.
19. ChewingOSX, SourceForge.net.
20. OpenVanilla 輸入法套件.
21. Freecode: gcin.
22. HIME INPUTMETHOD EDITOR, HIME (姫) project.
23. HIME Input Method Editor (projectsite op GitHub).
24. Google Play: .
25. Google Play: Google Zhuyin Input.
26. Google Play: Google Cantonese Input.
27. Google Play: 搜狗手机输入法.
28. Google Play: IQQI專業版.
29. Google Play: Simplified Chinese Keyboard (Linpus Technologies).
30. BlackBerry Knowledge Base: KB17208-How to install and configure the East Asian language pack on a BlackBerry smartphone, 13 juni 2012.
31. Cantonese Phonetic IME - Cantonese Pinyin Input Software.
32. Burket, John: CantoInput.
33. Neoe IME, SourceForge.net.
34. WERTA: CJKV VBA IME for MS Word.
35. Fcitx (wiki).
36. fctix - A Flexible Input Method Framework (projectsite op Google Code).
37. IBus - Intelligent Input Bus for Linux / Unix OS.
38. SCIM.
39. uim - A multilingual input method framework: What's uim?.
40. OO Pinyin Guide.
41. Pinyinput.
42. PinyinTones.
43. Microsoft Support: IME : Les IME utilisent un clavier QWERTY par défaut (KB469693); laatste update 30 september 2003.
44. Chine Informations: "IME de Windows (barre de langue) pour clavier français", 11 juli 2010.
45. Microsoft: Microsoft Office IME 2010.
46. Clayton MacKnight: "How to Type in Japanese with the Microsoft IME on Windows", 19 februari 2012.
47. Google: Google 日本語入力.
48. ATOK.
49. CosCom: KOTOERI for MAC.
50. Android向け日本語入力アプリ Simeji.
51. im-ja: A Japanese input module for GTK2 and a XIM server .
52. Mozc - Japanese Input Method for Chromium OS, Android, Windows, Mac and Linux: projectsite op Google Code.
53. Microsoft Support: HOWTO: How to Use Hangeul (Korean) Windows Input Method Editor (IME).
54. KLDPwiki: nabi.
55. Nabi The Easy Hangul XIM (projectsite op Google Code).
56. Nabi - An easy to use hangul and hanja X input method.
57. Korean input using Nabi on Javascript.
58. imhangul - GTK+ Input Method Module For Hangul (projectsite op Google Code).
59. qimhangul - Qt input module for Hangul.
60. SayJack: Learn to Type Korean - Korean Input Method Editor.
61. The Saigon Aroma: "Vietnamese IME - How to input Vietnamese".
62. Vietnamese Unicode FAQs: Common Vietnamese Input Methods.
63. LearnVietnamese: How to Type Vietnamese Language.
64. Internet Engineering Task Force (IETF): RFC 1456: Conventions for Encoding the Vietnamese Language: VISCII: VIetnamese Standard Code for Information Interchange. VIQR: VIetnamese Quoted-Readable Specification. Revision 1.1, mei 1993.
65. UniKey - Vietnamese Keyboard for Windows & Linux .
66. Mohanjith: Vietnamese input plugin for TinyMCE.
67. TinyMCE Vietnamese Input Method op SourceForge.
68. WinVNKey: Home Page.
69. VietIME op SourceForge.
70. VietPad.
71. xvnkb op SourceForge.
72. Google Play: Vietnamese Input Method (Doan Ly).
73. Google Play: Vietnam Telex Keyboard (Qik Math).
74. Mareike Hadel: Online Keyboard for Vietnamese.